મિલ્ગ્રોમ-રોબર્ટ વિલ્સનને અર્થશાસ્ત્રનો નોબલ એવોર્ડ
સ્ટોકહોમ: અર્થશાસ્ત્રના નોબેલ પુરસ્કારની જાહેરાત કરવામાં આવી છે. ૨૦૨૦ માં આ પુરસ્કાર પોલ આર. મિલગ્રોમ અને રોબર્ટ બી. વિલ્સનને હરાજીના સિદ્ધાંતમાં સુધારો કરવા અને નવા હરાજીના બંધારણોની શોધ કરવા બદલ આપવામાં આવ્યો છે. તકનીકી રૂપે, આને સ્વિરિજેજ રિક્સબેંક પ્રાઈઝ ઈન ઈકોનોમિક સાઈન્સ ઈન મેમરી ઓફ આલ્ફ્રેડ નોબેલ તરીકે ઓળખાય છે. આ એવોર્ડની સ્થાપના ૧૯૬૯ માં કરવામાં આવી હતી અને ત્યારબાદ તેને ૫૧ વાર આપવામાં આવ્યો છે અને તે નોબેલ પારિતોષિકમાંનું એક માનવામાં આવે છે. ગરીબી નિવારણ તરફના સંશોધન માટે ગયા વર્ષે આ એવોર્ડ મેસેચ્યુસેટ્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ટેકનોલોજીના બે સંશોધનકારો અને વૈશ્વિક હાર્વર્ડ યુનિવર્સિટીના એક સંશોધનકર્તાને આપવામાં આવ્યો હતો.
આ પ્રતિષ્ઠિત એવોર્ડ હેઠળ એક કરોડ ક્રોના (આશરે ૧.૧ મિલિયન યુએસ ડોલર) ની રકમ આપવામાં આવે છે. વિવિધ ક્ષેત્રોમાં ઉત્કૃષ્ટ યોગદાન આપવા બદલ સ્વીડિશ શોધક આલ્ફ્રેડ નોબેલની પાંચમી પુણ્યતિથિથી દર વર્ષે ૧૦ ડિસેમ્બરે નોબેલ પુરસ્કાર આપવામાં આવે છે. નોબલે વિસ્ફોટક ડાયનામાઇટની શોધ કરી હતી. યુદ્ધમાં તેની શોધનો ઉપયોગ થવાથી તે ખૂબ નારાજ હતા. આના પગલા રૂપે, તેમણે તેમની વસિયતમાં નોબેલ પુરસ્કારની વ્યવસ્થા કરી. તેમણે તેમની વસિયતમાં લખ્યું હતું કે તેમની મોટાભાગની સંપત્તિ એક ફંડમાં રાખવી જોઈએ અને તેના વાર્ષિક વ્યાજમાંથી માનવજાત માટે ઉત્તમ યોગદાન આપનારાઓને પુરસ્કૃત કરવામા આવે.
પ્રથમ નોબેલ પારિતોષિકોને વર્ષ ૧૯૦૧ માં ભૌતિકશાસ્ત્ર, રસાયણશાસ્ત્ર, ચિકિત્સા, સાહિત્ય અને શાંતિ ક્ષેત્રોમાં એનાયત કરવામાં આવ્યા હતા. આલ્ફ્રેડ નોબેલની પાંચમી પુણ્યતિથિ હતી. નોબેલનો જન્મ ૧૮૩૩ માં સ્ટોકહોમમાં થયો હતો. તેમના પિતા યુદ્ધના શસ્ત્રો બનાવતા હતા. પાછળથી, નોબલ રસાયણશાસ્ત્રમાં પણ એક મહાન વૈજ્ઞાનિક બન્યા. વર્ષ ૧૮૬૭ માં, તેમણે અત્યંત વિસ્ફોટક ડાયનામાઇટની શોધ કરી. ૧૦ ડિસેમ્બર ૧૮૯૬ ના રોજ, ઇટાલીના સૌન રેમોમાં નોબેલનું અવસાન થયું. નોબેલ હકીકતમાં શાંતિના અનુયાયી હતા.
તેમના જીવનના અંતિમ દિવસોમાં, તેમને યુધ્ધમાં ભારે તબાહી મચાવનારી તેમની શોધને લઈને ભારે પસ્તાવો હતો. આના પરિણામે, તેમણે પોતાની વસિયતમાં નોબલ પુરસ્કારોની વ્યવસ્થા કરી અને લખ્યું કે તેમની મોટાભાગની સંપત્તિ એવા લોકોને આપવામાં આવે કે જેમણે માનવજાતના કલ્યાણ માટે ઉત્તમ કાર્ય કર્યું છે.
નોબેલને આજે વિશ્વનો સૌથી પ્રતિષ્ઠિત એવોર્ડ માનવામાં આવે છે. તેના વિજેતાઓમાં વિશ્વની દિગ્ગજ હસ્તીઓ
શામેલ છે. મહાન વૈજ્ઞાનિક આલ્બર્ટ આઈન્સ્ટાઈન, લેખક જે.બી. શો, વિન્સ્ટન ચર્ચિલ, આર્નેસ્ટ હેમિંગ્વે, દલાઈ લામા અને નેલ્સન મંડેલા જેવી હસ્તીઓને નોબેલ પારિતોષિક એનાયત કરાયા છે. રોયલ સ્વીડિશ એકેડેમી ઓફ સાયન્સિસ ફિઝિક્સ, રસાયણશાસ્ત્ર, સાહિત્ય, શાંતિ અને આર્થિક ક્ષેત્રે નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતાઓની પસંદગી કરે છે. તે જ સમયે, સ્વીડિશ રોયલ કેરોલિન મેડિકો-સર્જિકલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ચિકિત્સા ક્ષેત્રમાં વિજેતાઓની જાહેરાત કરે છે. સ્વીડિશ એકેડેમીએ સાહિત્યના ક્ષેત્રે નોબેલ પારિતોષિક અને નોર્વેજીયન પાર્લામેન્ટ્સ એવોર્ડ શાંતિના ક્ષેત્રમાં જાહેર કરે છે.
