દેશમાં વર્ષ ૨૦૧૭થી ૫૬ હજાર ફ્લાઈટ્સ રદ થઇ
નવી દિલ્હી, તાજેતરમાં ઈન્ડિગો એરલાઈન્સના પાઈલટને એક મુસાફર દ્વારા થપ્પડ મારવામાં આવી હતી કારણ કે ધુમ્મસને કારણે ફ્લાઈટ ૧૩ કલાક સુધી રનવે પર ફસાઈ ગઈ હતી. નારાજ પેસેન્જરે પાયલટ પર હુમલો કર્યો.
આ ઘટનાએ એરલાઈન્સની વ્યવસ્થા પર સવાલો ઉભા કર્યા છે. ફ્લાઈટ્સમાં વિલંબ કે રદ થવો, વિમાનોની ભીડ, ભાડામાં ભારે વધારો અને મુસાફરોના સામાનની સમસ્યા સામાન્ય બની ગઈ છે. આવી સ્થિતિમાં એ જાણવું જરૂરી છે કે દેશમાં એરલાઇન્સની શું હાલત છે, મુસાફરો શા માટે પરેશાન છે અને કયા મુદ્દાઓ પર ગંભીરતાથી વિચાર કરવાની જરૂર છે.
ફ્લાઇટ દ્વારા મુસાફરી કરનારા લોકોની સંખ્યા ઝડપથી વધી રહી છે. ૨૦૨૩માં ભારતમાં ૧૫.૨ કરોડથી વધુ મુસાફરોએ હવાઈ મુસાફરી કરી હતી. નવેમ્બરમાં ૯%નો વધારો થયો હતો અને મહિનામાં ૧.૨૭ કરોડ લોકોએ હવાઈ મુસાફરી કરી હતી.
૨૦૨૩-૨૪માં ૩૭૧ મિલિયન મુસાફરો અને ૨૦૨૪-૨૫માં ૪૧૨ મિલિયન મુસાફરો ઉડાન ભરે તેવી અપેક્ષા છે. જોકે ઘણા મુસાફરો એરલાઇન કંપનીઓની સેવાથી સંતુષ્ટ નથી. મુસાફરો ઊંચા ભાડા, ફ્લાઇટ કેન્સલેશન, વિલંબ, ખોવાયેલો અને ક્ષતિગ્રસ્ત સામાન, ફ્લાઇટમાં મોંઘા ખોરાક અને સ્ટાફના ખરાબ વર્તન અંગે ફરિયાદ કરી રહ્યા છે.
એરલાઈન્સનો મુદ્દો ચર્ચામાં છે. મુસાફરો સોશિયલ મીડિયા પર એરલાઇન કંપનીઓ સામે પોતાનો ગુસ્સો ઠાલવી રહ્યા છે. વિવાદ એટલો વધી ગયો કે કેન્દ્રીય નાગરિક ઉડ્ડયન મંત્રી જ્યોતિરાદિત્ય સિંધિયાને શાંતિની અપીલ કરવી પડી. સિંધિયાએ લોકોને મુશ્કેલ સમયમાં સહકાર આપવા વિનંતી કરી. આ પછી ડ્ઢય્ઝ્રછએ એરલાઇન કંપનીઓ માટે એક સૂચના જાહેર કરી છે. હવે વિલંબની શક્યતાને કારણે અગાઉથી જ ફ્લાઇટ રદ કરવામાં આવે તેવી શકયતા છે.
એરક્રાફ્ટ રેગ્યુલેટરી બોડી ડીજીસીએએ નિર્દેશ આપ્યો છે કે જો ફ્લાઇટ ત્રણ કલાકથી વધુ મોડી થવાની સંભાવના હોય તો કંપનીઓ તે ફ્લાઇટ્સ અગાઉથી રદ કરી શકે છે.
મહત્વનું છે કે, આ કંઈ પહેલી વાર નથી. મુસાફરોએ વારંવાર તેમના હવાઈ મુસાફરીના અનુભવ વિશે ફરિયાદ કરી છે. હવાઈ મુસાફરોનો અનુભવ જાણવા માટે તાજેતરમાં જ એક સર્વે કરવામાં આવ્યો હતો. સર્વેમાં ૨૮૪ જિલ્લાના ૨૫,૦૦૦થી વધુ મુસાફરોએ ભાગ લીધો હતો. ૭૮ ટકા મુસાફરોએ કહ્યું કે છેલ્લા બે વર્ષમાં તેમને એક અથવા વધુ સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડ્યો છે. બાકીના ૨૨ ટકા લોકોએ કહ્યું કે તેમને કોઈ સમસ્યાનો સામનો કરવો પડ્યો નથી. આનો અર્થ એ થયો કે ૧૦ માંથી લગભગ ૮ લોકોને હવાઈ મુસાફરી દરમિયાન કોઈને કોઈ સમસ્યાનો સામનો કરવો પડ્યો છે.
તેમાંથી સૌથી વધુ ૩૯ ટકા મુસાફરોએ કહ્યું કે તેઓને પ્લેનમાં આપવામાં આવતો ખોરાક, પીણું અને મનોરંજન પસંદ નથી. ૩૫ ટકા મુસાફરોને બો‹ડગ, ચેક-ઇન અને બેગેજ હેન્ડલિંગમાં સમસ્યાનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. ૩૦ ટકા લોકોને ફ્લાઈટનું ઈન્ટિરિયર પસંદ નથી આવ્યું. જેમ કે- બેઠક, મનોરંજનનો માર્ગ. ૧૭ ટકા લોકોએ કહ્યું કે, એરલાઇન કંપનીઓ સમયસર ફ્લાઇટ સંબંધિત જરૂરી માહિતી પૂરી પાડતી નથી. ફ્લાઇટમાં વિલંબ થવાને કારણે ૧૭ ટકાને સમસ્યાનો સામનો કરવો પડ્યો. ૯ ટકા લોકોને ફ્લાઈટ્સ અને એરપોર્ટ પર એરલાઈન્સ કર્મચારીઓનું વર્તન પસંદ નહોતું.
ઘણા લોકોને વિમાનમાં બેસવાની મંજૂરી આપવામાં આવી ન હતી કારણ કે તેઓ એરલાઇનના કાઉન્ટર પર થોડી મિનિટો મોડા પહોંચ્યા હતા. આ પછી તેને આગલી ફ્લાઇટ માટે એરલાઇનના ટિકિટ કાઉન્ટર પર લઈ જવામાં આવ્યો અને વધારાના ચાર્જ લેવામાં આવ્યા. એરલાઈન પેસેન્જર સેન્ટિમેન્ટ સર્વેમાં પૂછવામાં આવેલા બીજા પ્રશ્નના જવાબમાં ૮૮ ટકા લોકોએ કહ્યું કે, એરલાઈન કંપનીઓ પેસેન્જરો માટેની સુવિધાઓમાં ઘટાડો કરી રહી છે. આ જ પ્રશ્ન ૨૦૨૨ માં પૂછવામાં આવ્યો હતો, જ્યારે ૭૮ ટકા લોકોએ ‘હા’ જવાબ આપ્યો હતો. એટલે કે આ આંકડો ૨૦૨૨માં કરાયેલા સર્વે કરતાં ૯ ટકા વધુ છે. સર્વેમાં સામેલ મુસાફરોએ જણાવ્યું હતું કે ઉડ્ડયન નિયમનકારે સમસ્યાઓ પર ધ્યાન આપવું જોઈએ અને એરલાઈન્સ કંપનીઓને પેસેન્જર સુવિધાઓ સુધારવા દબાણ કરવું જોઈએ. એરલાઈન્સ કંપનીઓ દ્વારા સુવિધાઓમાં ઘટાડાથી મુસાફરોનો અસંતોષ વધી રહ્યો છે. આનાથી એરલાઇન કંપનીઓની છબીને નુકસાન થાય છે અને પછી મુસાફરો બીજી એરલાઇન કંપની પસંદ કરવાનું પસંદ કરે છે.
કેન્દ્રીય નાગરિક ઉડ્ડયન રાજ્ય મંત્રી ડૉ. વીકે સિંહે ઓગસ્ટ ૨૦૨૩માં રાજ્યસભામાં એક પ્રશ્નના જવાબમાં જણાવ્યું હતું કે, ૨૦૧૭થી અત્યાર સુધીમાં ૫૬,૬૦૭ નિર્ધારિત ફ્લાઇટ્સ રદ કરવામાં આવી છે. જેના કારણે મુસાફરોને ૩૧.૮૩ કરોડ રૂપિયાનું વળતર આપવામાં આવ્યું હતું. આ આંકડો ચોંકાવનારો છે અને મુસાફરોને ભારે મુશ્કેલી ઉભી કરે છે. ખાસ કરીને બિઝનેસ મીટિંગ્સ, તબીબી કટોકટી અથવા કોઈપણ મહત્વપૂર્ણ ઘટના માટે હવાઈ મુસાફરી કરતા લોકો સૌથી વધુ પીડાય છે. પ્લેનમાં વિલંબ અને કેન્સલ થવા પાછળ ઘણાં કારણો આપવામાં આવે છે. જેમ કે ખરાબ હવામાન, ટેકનિકલ ખામીઓ, પાઇલોટ્સની અછત અને ક્યારેક એરલાઇન્સ દ્વારા ઓવરબુકિંગ.
ધુમ્મસ અને ઝાકળમાં ફ્લાઈટ્સ ઉડી શકતી નથી કારણ કે ધુમ્મસને કારણે વિઝિબિલિટી ઘટી જાય છે. પાઇલોટ્સને ટેક-ઓફ અને લેન્ડિંગ માટે પૂરતી દૃશ્યતાની જરૂર હોય છે. ધુમ્મસમાં પાઇલટ માટે પ્લેનની આસપાસની વસ્તુઓ સ્પષ્ટ રીતે જોવાનું મુશ્કેલ છે, જે અકસ્માતનું જોખમ વધારે છે.
ધોરણો અનુસાર ઉતરાણ માટે ઓછામાં ઓછી ૫૦૦ મીટરની દૃશ્યતા જરૂરી છે. જો તે આનાથી ઓછું હોય, તો પાયલોટે લેન્ડિંગ માટે ઓટો સિસ્ટમનો સહારો લેવો પડે છે.
હાલમાં ઉત્તર ભારતના ઘણા શહેરોમાં વિઝિબિલિટી ૧૦૦ મીટરથી ઓછી છે. ગાઢ ધુમ્મસના કારણે રનવે દેખાતો નથી. ધુમ્મસના કારણે સર્જાતી સમસ્યાઓના નિરાકરણ માટે કેટલાક પગલા લેવામાં આવી રહ્યા છે. ઉદાહરણ તરીકે, ઇન્સ્ટ‰મેન્ટલ લેન્ડિંગ સિસ્ટમ (ૈંન્જી) પાયલોટને વિઝિબિલિટી ઓછી હોય ત્યારે પણ એરક્રાફ્ટને સુરક્ષિત રીતે લેન્ડ કરવામાં મદદ કરે છે. પાયલોટને લેસર ટેક્નોલોજી દ્વારા વિમાનની આસપાસની વસ્તુઓ જોવામાં પણ મદદ કરવામાં આવે છે.
ભારતમાં ઉડ્ડયન ક્ષેત્ર ઝડપથી વધી રહ્યું છે. હવાઈ ??મુસાફરીની માંગ આકાશને આંબી રહી છે અને સ્થાનિક એરલાઈન્સ આ ઉછાળાનો લાભ લેવા તૈયાર છે. ઉડ્ડયન કંપનીઓ તેમના કાફલાને વિસ્તારવા અને નવી ટેક્નોલોજીમાં રોકાણ કરવા પર ભાર આપી રહી છે. વિદેશી કંપનીઓ પણ ભારતના એરલાઇન ઉદ્યોગમાં રસ લઇ રહી છે.
અત્યાર સુધીમાં ભારતમાં ૩.૭૬ બિલિયન યુએસ ડોલરનું રોકાણ કરવામાં આવ્યું છે. બીજી તરફ એરપોર્ટની સંખ્યા વધારવા માટે પણ કામ ચાલી રહ્યું છે, જેથી દેશના એક ખૂણેથી બીજા ખૂણે જવામાં સરળતા રહેશે. ભારતે ૨૦૨૫ સુધીમાં ૨૨૦ નવા એરપોર્ટ બનાવવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે.
આ અંતર્ગત આગામી દિવસોમાં એરપોર્ટ પર ૧ લાખ કરોડ રૂપિયાનું રોકાણ કરવાની યોજના છે. સરકાર એરપોર્ટ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર સુધારવા અને એવિએશન ઈંધણ પર ટેક્સ ઘટાડવા પર પણ કામ કરી રહી છે. કેન્દ્રીય બજેટ ૨૦૨૩-૨૪માં નાગરિક ઉડ્ડયન મંત્રાલયને ૩૨૨૫ કરોડ રૂપિયા આપવામાં આવ્યા છે.
૫૦ જૂના એરપોર્ટ ફરીથી ખોલવામાં આવશે. નાના શહેરોને હવાઈ સેવા સાથે જોડવા માટે ‘ઉડાન’ યોજનાને ૬૦૧ કરોડ રૂપિયા આપવામાં આવ્યા છે. મધ્યપ્રદેશ, છત્તીસગઢ, ઉત્તર પ્રદેશ, રાજસ્થાન અને મહારાષ્ટ્રમાં ૧૬ નવા એરપોર્ટ બનાવવામાં આવશે.SS1MS
