‘હીરામંડી’નું આ ગીત ૧૦૦ વર્ષ પહેલાં ગવાયેલું છે

રસૂલન બાઈની વાર્તા જેણે ગાયું તે રસપ્રદ છે

ડાયરેક્ટર સંજય લીલા ભણસાલીની ડેબ્યૂ વેબ સિરીઝ ‘હીરામંડી’ નેટફ્લિક્સ પર આવી ગઈ છે

મુંબઈ, ડાયરેક્ટર સંજય લીલા ભણસાલીની ડેબ્યૂ વેબ સિરીઝ ‘હીરામંડી’ નેટફ્લિક્સ પર આવી ગઈ છે. ૧૯૪૦ના દાયકામાં સેટ થયેલા આ પીરિયડ ડ્રામાનાં ફર્સ્ટ લૂકથી ભણસાલીની સહી વિગતો, ભવ્ય સેટ, અભિનેત્રીઓના સુંદર પોશાક અને ચમકદાર જ્વેલરી દર્શકોને આકર્ષી રહી હતી. પરંતુ ભણસાલી જે જાદુઈ વિશ્વ બનાવે છે તે માત્ર દ્રશ્ય ચમકદાર અને સુંદરતા વિશે નથી.

તેમાં અવાજ પણ મોટી ભૂમિકા ભજવે છે, ખાસ કરીને ગીતો.જ્યારે લોકો ફિલ્મ નિર્માતા ભણસાલી વિશે ઘણી વાતો કરે છે, ત્યારે સંગીત નિર્દેશક ભણસાલી પણ ઓછા રસપ્રદ નથી. ભણસાલીએ ૨૦૧૦માં તેમની ફિલ્મ ‘ગુઝારીશ’થી મ્યુઝિક ડાયરેક્ટર તરીકે ડેબ્યૂ કર્યું હતું, પરંતુ તે પહેલાં તમે તેમની ફિલ્મોના ગીતો અને સંગીતમાં ભણસાલીની સંગીતની સૂઝ પણ જોઈ શકો છો. ‘ગુઝારીશ’ થી ભણસાલીએ દિગ્દર્શિત દરેક ફિલ્મનું સંગીત આપ્યું છે. ‘રામ લીલા’, ‘બાજીરાવ મસ્તાની’, ‘પદ્માવત’ અને ‘ગંગુબાઈ કાઠિયાવાડી’ના ગીતો કેટલા લોકપ્રિય અને યાદગાર છે તે કહેવાની જરૂર નથી.સંગીતકાર ભણસાલીનો જાદુ ‘હીરામંડી’માં પણ જોવા મળે છે.

જો તમે હજુ સુધી આ શો ના જોયો હોય તો પણ તમને ‘હીરામંડી’નું આલ્બમ અલગ-અલગ ઓડિયો પ્લેટફોર્મ પર મળશે. ખરેખર, આમાંના તમામ ગીતો પોતપોતાની જગ્યાએ ખૂબ જ સુંદર બન્યા છે. પરંતુ ‘હીરામંડી’માં એક ખૂબ જ ખાસ ગીત છે જે હિન્દુસ્તાની શાસ્ત્રીય સંગીતનો વારસો છે. અને જે ગાયકનો અવાજ તેના સૌથી જૂના રેકોર્ડમાં છે, તેની પોતાની વાર્તા ‘હીરામંડી’ની થીમની ખૂબ નજીક છે. ભણસાલીની વેબ સિરીઝમાં એક ગીત છે – ‘ફૂલ ગેંડવા ના મારો’. ભણસાલીના સંગીત સાથે બર્નાલી ઠાકુરે આ ગીત સુંદર રીતે ગાયું છે. હાલમાં જ સોશિયલ મીડિયા પર ચર્ચા હતી કે આ ગીત ૧૯૬૪માં અશોક કુમાર અને રાજ કુમારની ફિલ્મ ‘દૂજ કા ચાંદ’ના એક ગીતની રિમેક છે, જેને આરડી બર્મને કમ્પોઝ કર્યું હતું.

આ ગીતનું શીર્ષક પણ ‘ફૂલ ગેંડવા ના મારો’ હતું. પરંતુ એવું નથી કે ભણસાલીએ તેને રિમેક કર્યું છે.૧૯૫૬માં રિલીઝ થયેલી દેવ આનંદની ફિલ્મ ‘ફન્ટૂશ’માં પણ તમને આ જ ટાઇટલનું એક ગીત જોવા મળશે. પરંતુ આનો અર્થ એ પણ નથી કે આરડી બર્મને ‘ફન્ટૂશ’ ગીતનું રિમેક કર્યું હતું. વાસ્તવમાં, ‘ફૂલ ગેંડવા ના મારો’ હિન્દુસ્તાની શાસ્ત્રીય સંગીતની પરંપરાગત રચના છે. આ રાગ ભૈરવીમાં ગવાયેલું પ્રતિકાત્મક ઠુમરી છે. અને આ ઠુમરીની સૌથી જૂની ઉપલબ્ધ રેકો‹ડગ વર્ષ ૧૯૩૫ની છે, જે રસૂલ બાઈએ ગાયી છે. ‘હીરામંડી’નું આ ગીત રિચા ચઢ્ઢા પર ફિલ્માવવામાં આવ્યું છે.આ રેકો‹ડગ પહેલા પણ રસૂલન બાઈએ આ ઠુમરી ઘણી વખત ગાયી છે. એટલે કે આ રચના સરળતાથી લગભગ ૧૦૦ વર્ષ જૂની છે. રસૂલન બાઈની આ ઠુમરી, હિન્દુસ્તાની શાસ્ત્રીય સંગીતમાં રસ ધરાવનારાઓ માટે, ઠુમરી ગાયકીમાં એક એવો સીમાચિહ્નરૂપ છે જેને અન્ય કોઈ ગાયક ક્યારેય સ્પર્શી શકે તેમ નથી.ss1