ભારત અને ઈરાન વચ્ચે ચાબહાર ડીલ પર અમેરિકાની ચેતવણી!

નવી દિલ્હી, ભારતે ઈરાનના ચાબહાર પોર્ટને દસ વર્ષ માટે ઓપરેટ કરવા માટે તેહરાન સાથે કરાર કર્યો છે. આ સમયગાળા દરમિયાન ભારત આ બંદરને માત્ર ઓપરેટ કરશે જ નહીં પરંતુ તેનો વિકાસ પણ કરશે. પરંતુ હવે અમેરિકાએ આ અંગે ચેતવણી આપી છે.

અમેરિકાએ ચેતવણી આપી છે કે ઈરાન સાથે વેપાર કરવાનું વિચારી રહેલા કોઈપણને અમારી તરફથી સંભવિત પ્રતિબંધોના જોખમોથી વાકેફ રહેવાની જરૂર છે.જ્યારે અમેરિકાના સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટના પ્રિન્સિપલ ડેપ્યુટી પ્રવક્તા વેદાંત પટેલને ચાબહાર પોર્ટને લઈને ભારત અને ઈરાન વચ્ચે થયેલી સમજૂતી વિશે પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે પટેલે કહ્યું કે અમે એવા અહેવાલોથી વાકેફ છીએ કે ઈરાન અને ભારતે ચાબહાર પોર્ટને લઈને ડીલ કરી છે.

ભારત સરકારની પોતાની વિદેશ નીતિ છે. તે ચાબહાર પોર્ટ અને ઈરાન સાથેના તેમના દ્વિપક્ષીય સંબંધોને લઈને ઈરાન સાથે કરવામાં આવેલા સોદાને વધુ સારી રીતે સમજે છે.

પરંતુ જ્યાં સુધી અમેરિકાનો સવાલ છે. ઈરાન પર અમેરિકન પ્રતિબંધો ચાલુ રહેશે.જ્યારે તેમને પૂછવામાં આવ્યું કે શું આનો અર્થ એ છે કે ભારતીય કંપનીઓ પર પણ નિયંત્રણો લાદી શકાય છે.

આના પર તેણે કહ્યું કે હું તમને જણાવી દઈએ કે જો કોઈ ઈરાન સાથે બિઝનેસ ડીલ કરવાનું વિચારી રહ્યું છે તો તેને તેના સંભવિત જોખમો જાણવા જોઈએ. તેઓએ જાણવું જોઈએ કે તેઓને પણ પ્રતિબંધોનો સામનો કરવો પડી શકે છે.ચાબહારમાં બે બંદરો છે.

પ્રથમ- શાહિદ કલંતરી અને દ્વિતીય- શાહિદ ભેશ્તી. શિપિંગ મંત્રાલયના ઇન્ડિયા પોટ્‌ર્સ ગ્લોબલનું સંચાલન શાહિદ બહિશ્તી કરે છે.વાસ્તવમાં આ બંદરનું કામ ભારત પહેલેથી જ સંભાળી રહ્યું હતું. પરંતુ આ ટૂંકા ગાળાનો કરાર હતો. તેને સમયાંતરે રિન્યુ કરાવવું પડતું હતું.

પરંતુ હવે ૧૦ વર્ષ માટે લાંબા ગાળાનો કરાર કરવામાં આવ્યો છે.ભારત અને ઈરાન વચ્ચે લાંબા ગાળાના કરારને લઈને વર્ષોથી વાતચીત ચાલી રહી હતી. પરંતુ અનેક કારણોસર તેમાં વિલંબ થઈ રહ્યો હતો. આ દરમિયાન ભારત અને ઈરાનના સંબંધોમાં થોડો તણાવ જોવા મળ્યો હતો. આ સિવાય ઈરાન પર અમેરિકન પ્રતિબંધોને કારણે પણ આ સમજૂતીમાં વિલંબ થયો હતો.

ભારત ચાબહાર પોર્ટનો એક ભાગ વિકસાવી રહ્યું છે જેથી કરીને ઈરાન, અફઘાનિસ્તાન અને મધ્ય એશિયાના દેશોમાં માલસામાન લઈ શકાય. નવો સોદો પાકિસ્તાનના કરાચી અને ગ્વાદર બંદરોને બાયપાસ કરશે અને ઈરાન થઈને દક્ષિણ એશિયા અને મધ્ય એશિયા વચ્ચે વેપાર માર્ગો ખોલશે.

ઈરાન અને અફઘાનિસ્તાનમાં ભારતની સીધી પહોંચ માટે ચાબહાર પોર્ટ એક મહત્વપૂર્ણ માધ્યમ છે. એક તરફ ચાબહાર પોર્ટ ઈરાનને અમેરિકી પ્રતિબંધોની અસરનો સામનો કરવામાં મદદ કરી શકે છે. બીજી તરફ હિંદ મહાસાગર સુધી પહોંચવા માટે અફઘાનિસ્તાનની પાકિસ્તાન પર નિર્ભરતા ઘટી શકે છે.૨૦૧૬માં ભારત, ઈરાન અને અફઘાનિસ્તાન વચ્ચે ઈન્ટરનેશનલ ટ્રેડ કોરિડોર અંગે સમજૂતી થઈ હતી.

આ કોરિડોરમાં ચાબહારનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવશે. આ પછી ભારતે શાહિદ ભેશ્તીનું કામ તેજ કર્યું.શાહિદ બહિશ્તીના પ્રથમ તબક્કાનું કામ ડિસેમ્બર ૨૦૧૭માં પૂર્ણ થયું હતું. ત્યારબાદ ભારતે અહીંથી ઘઉંનો પહેલો કન્સાઈનમેન્ટ અફઘાનિસ્તાન મોકલ્યો.

૨૦૧૯માં પ્રથમ વખત અફઘાનિસ્તાનથી કોઈપણ સામાન ચાબહાર પોર્ટ દ્વારા ભારત આવ્યો હતો.શાહિદ બહિશ્તી પોર્ટનું કામ ચાર તબક્કામાં પૂર્ણ થવાનું છે.SS1MS