સરદારસિંહ રાણા: ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામના એક અગ્રણી યોદ્ધા

ગુજરાત વિધાનસભા ખાતે શ્રી સરદારસિંહ રાણાની ૧૫૫મી જન્મજયંતિ નિમિત્તે પુષ્પાંજલિ અર્પણ કરાઈ

ગુજરાત વિધાનસભાના પોડિયમ ખાતે શ્રી સરદારસિંહ રાણાની ૧૫૫મી જન્મજયંતી નિમિત્તે તેમના તૈલચિત્રને વિધાનસભાના સંયુક્ત સચિવ શ્રી રીટા મહેતાએ ભાવસભર પુષ્પાંજલિ અર્પણ કરી હતી.

અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે, આઝાદીની ચળવળમાં શ્રી સરદારસિંહ રાણાનો સિંહફાળો રહ્યો હતો. ક્રાંતિકારી, સ્વાતંત્ર્ય સૈનિક સરદારસિંહ રાણા શ્રી શ્યામજી કૃષ્ણ વર્માના પરિચયમાં આવતાં આઝાદીના રંગે રંગાયા હતા. તેઓએ વર્ષ – ૧૯૦૭માં જર્મનીમાં યોજાયેલી આંતરરાષ્ટ્રીય સમાજવાદી પરિષદમાં હાજર રહીને મેડમ કામા સાથે સૂર્ય-ચંદ્રના નિશાનવાળો હિન્દનો પ્રથમ રાષ્ટ્રધ્વજ લહેરાવ્યો હતો. તેઓ વર્ષ – ૧૯૧૦માં શ્રી સાવરકરના કેસને હેગ અદાલત સુધી લઇ ગયા હતા.

પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ વખતે સૌ પ્રથમ ફ્રાન્સમાં તેમની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી ત્યારબાદ માર્ટીનિક ટાપુ ઉપર ૬ વર્ષ સુધી જેલવાસ પણ તેમણે ભોગવ્યો હતો. શ્રી સરદારસિંહ રાણાની બીજા વિશ્વયુદ્ધ વખતે પણ ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને જયારે દેશ આઝાદ થયો ત્યારે તેઓ ભારત પરત આવ્યા બાદ હતા.  શ્રી સરદારસિંહ રાણાનું નિધન ૨૫ મે, ૧૯૫૭ના રોજ વેરાવળ ખાતે થયું હતું.     

આ પ્રસંગે વિધાનસભાના નાયબ સચિવ શ્રી એમ.એચ. કરંગીયા, નાયબ સચિવ ડૉ. હર્ષિલ પટેલ અને ઉપસચિવ શ્રી ચિરાગ પટેલ સહીત વિધાનસભાના   ઉચ્ચ અધિકારીઓ અને કર્મચારીઓએ ઉપસ્થિત રહીને રાજ્યની ભાવિ પેઢી માટે પ્રેરણારૂપ પૂજય સરદારસિંહ રાણાના તૈલચિત્રને પુષ્પાંજલિ અર્પણ કરી હતી.

પ્રાથમિક શિક્ષણ:  કંથારિયા ધ્રાંગધ્રા હાઇસ્કૂલ: આલ્ફ્રેડ હાઇસ્કૂલ, રાજકોટ, ગુજરાત. કોલેજ: એલ્ફિન્સ્ટન કોલેજ, મુંબઈ. ફર્ગ્યુસન કોલેજ, પુણે. ૧૮૯૮માં બી.એ.ની ડિગ્રી પ્રાપ્ત કરી. ઉચ્ચ અભ્યાસ: લંડનમાંથી બાર-એટ-લો પરીક્ષા પાસ કરી. ૧૯૦૦માં બેરિસ્ટરની ડિગ્રી પ્રાપ્ત કરી.

લંડનમાં અભ્યાસ દરમિયાન, તેમણે વાસ્તવિક હીરા અને ઝવેરાતના વ્યવસાયમાં કમિશન એજન્ટ તરીકે કામ કર્યું. તેમણે લંડન અને પેરિસમાં ફ્રેન્ચ અને જર્મન ભાષાઓમાં દુભાષિયા તરીકે પણ કામ કર્યું.

તેઓ લંડન ખાતે ‘ઇન્ડિયા હાઉસ’ના સ્થાપક સભ્ય હતા. પંડિત શ્યામજી કૃષ્ણવર્મા અને મેડમ કામા સાથે, ભારતની સ્વતંત્રતાની ક્રાંતિકારી ચળવળ ‘ઇન્ડિયા હાઉસ’થી શરૂ થઈ હતી. ભારતમાં બોમ્બ અને પિસ્તોલના યુગની શરૂઆતનો શ્રેય આ ત્રિપુટીને જાય છે.

તેમની નિમણૂક ‘હોમ રૂલ સોસાયટી’, લંડનના ઉપપ્રમુખ તરીકે કરવામાં આવી હતી. તેઓ અંગ્રેજી સમાચાર પત્રના પ્રકાશનમાં પ્રણેતા હતા: લંડનથી ‘ઇન્ડિયન સોશિયોલોજિસ્ટ’, પંડિત શ્યામજી કૃષ્ણવર્મા આ પત્રના સંપાદક હતા. ભારતમાં બ્રિટીશ સામ્રાજ્યના અત્યાચાર, ક્રૂરતા અને જુલમી શાસનને ઉજાગર કરતા બોલ્ડ લેખો ભારતીય સમાજશાસ્ત્રીમાં આક્રમક રીતે પ્રકાશિત થવા લાગ્યા.

તેમણે વિદેશમાં વધુ અભ્યાસ કરવા માંગતા ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ માટે ભારતીય સમાજશાસ્ત્રીમાં રૂ. 2000/- ની 3 શિષ્યવૃત્તિઓની જાહેરાત કરી. વીર સાવરકર સહિત ઘણા ભારતીય વિદ્યાર્થીઓને આ શિષ્યવૃત્તિઓ મળી. ભારતની સ્વતંત્રતા પછી, જ્યારે દેશભરના ચૂંટાયેલા સાંસદો દ્વારા પ્રથમ સંસદની રચના કરવામાં આવી, ત્યારે લગભગ 60 સાંસદો ત્યાં હતા જેમણે રાણાજીની શિષ્યવૃત્તિ પ્રાપ્ત કરી હતી.

૧૯૦૭ માં, જર્મનીના સ્ટુટગાર્ટ ખાતે ‘આંતરરાષ્ટ્રીય સમાજવાદી પરિષદ’નું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. ૨૨ ઓગસ્ટના રોજ રાણાજી અને મેડમ કામાએ કોન્ફરન્સમાં આપણો પ્રથમ ત્રિરંગો ભારતીય રાષ્ટ્રીય ધ્વજ ડિઝાઇન કર્યો અને ફરકાવ્યો. મેડમ કામાએ ભારતની સ્વતંત્રતા પર આક્રમક ભાષણ આપ્યું.

૧૯૦૮ માં પ્રથમ સ્વતંત્રતા યુદ્ધ – ૧૮૫૭ ની ઘટના તેના ૫૦ વર્ષ પૂર્ણ કરી રહી હતી. લંડનના ‘ઇન્ડિયા હાઉસ’ ખાતે એક ભવ્ય ઉજવણી કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. રાણાજી આ ઐતિહાસિક કાર્યક્રમના પ્રમુખ હતા.

તે દરમિયાન, બ્રિટિશ સામ્રાજ્ય દ્વારા તેમને ભારતમાંથી દેશનિકાલ કરવામાં આવ્યા હતા. ભારતની સ્વતંત્રતા માટેની પ્રવૃત્તિઓમાં તેમની ક્રાંતિકારી સક્રિય ભૂમિકાને કારણે, ભારતમાં તેમના પ્રવેશ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો.