માતાએ ખર્ચા માટે આપેલા પૈસા પાર્ટી કાર્યાલયના નિર્માણ માટે દાનમાં આપ્યા હતા નરેન્દ્ર મોદીએ

નરેન્દ્ર મોદીનો હિમાચલ પ્રદેશ સાથે અતૂટ સંબંધ —લેખકઃ પ્રેમ કુમાર ધુમલ

શિમલાના સંકટ મોચન મંદિરોની મુલાકાતે જતાં મોદી રસ્તામાં વાંદરાઓને ખવડાવવા માટે ચણા અને ગોળ લઈ જતા હતા

રાજકારણથી આગળ, મોદી હંમેશા હિમાચલ પ્રદેશને “દેવભૂમિ” માનતા હતા. તેઓ પહાડી મંદિરોમાં વૃક્ષો નીચે લાંબા સમય સુધી ધ્યાન કરતા હતા.

પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીની જીવનયાત્રા – એક સમર્પિત કાર્યકરથી રાષ્ટ્રના સર્વોચ્ચ નેતૃત્વ સુધી – ભારતના વિવિધ પ્રદેશો સાથેના તેમના ઊંડા જોડાણની વાર્તા છે. આ જોડાણોમાં, દેવતાઓની ભૂમિ, વીરોની ભૂમિ અને અપ્રતિમ કુદરતી સૌંદર્યની ભૂમિ હિમાચલ પ્રદેશ સાથે એક ખાસ વ્યક્તિગત, રાજકીય અને આધ્યાત્મિક જોડાણ રહ્યું છે. સત્તા સંભાળ્યાના ઘણા સમય પહેલા, નરેન્દ્ર મોદી હિમાચલની પવિત્ર ખીણો પર પોતાની છાપ છોડી ચૂક્યા હતા.

મોદીનો હિમાચલ પ્રદેશ સાથે ઔપચારિક સંબંધ 1994માં શરૂ થયો, જ્યારે તેમને ભારતીય જનતા પાર્ટી દ્વારા રાજ્યના પ્રભારી તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. તેમની નિમણૂક પહેલાં પણ, હિમાચલ પ્રદેશની તેમની મુલાકાતો આધ્યાત્મિક અભ્યાસ અને સ્થાનિક સંસ્કૃતિ સાથે ઊંડા જોડાણનું સાધન રહ્યું હતું. તેઓ વારંવાર શિમલાના જાખુ અને સંકટ મોચન મંદિરોની મુલાકાત લેતા હતા, રસ્તામાં વાંદરાઓને ખવડાવવા માટે ચણા અને ગોળ લઈ જતા હતા – જે પ્રાણીઓ અને પ્રકૃતિ પ્રત્યેની તેમની કરુણાનો પુરાવો છે.

1998ની વિધાનસભા ચૂંટણીઓ નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વ અને હિમાચલ પ્રદેશ સાથેના તેમના પાયાના જોડાણનો પુરાવો હતી. તે સમયે, કોઈ સોશિયલ મીડિયા કે આધુનિક જાહેરાતનાં સાધનો નહોતા, છતાં તેમણે વ્યાપક પ્રવાસ કર્યો, જનસંપર્કની નવીન પદ્ધતિઓ શોધી કાઢી અને કાર્યકરોને પ્રેરણા આપી. તેમણે સ્થાનિક સંસ્કૃતિને માન આપવા માટે અનોખા સ્વાગત દરવાજા પણ શરૂ કર્યા. ચંબામાં તેમની પોતાની પહેલ પર બનેલ “ગદ્દી શાલ ગેટ” માત્ર સ્થાનિક ગૌરવનું પ્રતિક જ નથી બન્યું પરંતુ ભાજપનો સંદેશ સીધો લોકો સુધી પહોંચાડવાનું એક અસરકારક માધ્યમ પણ સાબિત થયું છે.

નરેન્દ્ર મોદીનો હિમાચલ પ્રદેશ સાથેનો સંબંધ ફક્ત સંગઠન અને રાજકારણ પૂરતો મર્યાદિત ન હતો, પરંતુ પ્રદેશની પ્રકૃતિ અને લોકો સાથે તેમનો ઊંડો, ઘનિષ્ઠ સંબંધ પણ સમયાંતરે સ્પષ્ટ થયો છે. નરેન્દ્ર મોદી વારંવાર હિમાચલ પ્રદેશના સ્થાનિક દેવતા બિજલી મહાદેવના દર્શન કરતા હતા. રસ્તામાં, તેઓ ગ્રામજનો સાથે આકસ્મિક રીતે વાતચીત કરતા અને તેમના અનુભવો અને પરિસ્થિતિઓને સમજવામાં રસ દાખવતા હતા. મંદિર પહોંચ્યા પછી, મોદી માત્ર મુલાકાત જ લેતા નહોતા પરંતુ આસપાસના કુદરતી સૌંદર્યનો આનંદ પણ માણતા હતા.

તેમણે હિમાચલ ભાજપ સંગઠનને મજબૂત અને પુનર્જીવિત કરવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી. તેમને કાર્યકરોને વધુ શિસ્તબદ્ધ, સંગઠિત અને રાજકારણ પ્રત્યે ગંભીર બનાવવાનો શ્રેય પણ આપવામાં આવે છે. અનુભવી કાર્યકરો યાદ કરે છે કે પ્રભારી તરીકે, તેમણે સૌપ્રથમ રાજ્ય કારોબારી બેઠક, જે અગાઉ ઔપચારિક અડધા દિવસની બાબત હતી, તેને બે દિવસના રહેણાંક કાર્યક્રમમાં પરિવર્તિત કરી હતી. આ પગલાથી સંગઠનને મજબૂત બનાવવાનો મજબૂત પાયો નાખ્યો.

તેમણે હિમાચલ ભાજપ સંગઠનને મજબૂત બનાવવામાં અને તેમાં નવી ઉર્જા ભરવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી છે. તેમણે કાર્યકરોને રાજકારણ પ્રત્યે વધુ વ્યવસ્થિત અને ગંભીર અભિગમ માટે તૈયાર કર્યા છે. એક વરિષ્ઠ કાર્યકર્તા યાદ કરે છે કે પ્રભારી પદ સંભાળ્યા પછી, તેમણે રાજ્ય કારોબારી બેઠક, જે અગાઉ માત્ર અડધા દિવસની ઔપચારિકતા હતી, તેને બે દિવસના રહેણાંક કાર્યક્રમમાં પરિવર્તિત કરીને સંગઠનને મજબૂત બનાવવાનો ચોક્કસ પાયો નાખ્યો.

તેમણે હિમાચલ સંગઠનમાં પક્ષના કાર્યકરો સાથે સહયોગથી કામ કરવાની પરંપરા શરૂ કરી, જેનું જીવંત ઉદાહરણ શિમલામાં “દીપકમલ” કાર્યાલય છે. તેનું બાંધકામ અને ઉદ્ઘાટન તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન થયું હતું, અને તેમણે તેમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી.

તેમણે રાજ્ય કાર્યાલયના નિર્માણ માટે તેમની માતાએ તેમને ખર્ચ માટે આપેલા પૈસા પાર્ટીને દાનમાં આપ્યા હતા, જેનાથી અન્ય પક્ષના કાર્યકરોને પણ યોગદાન આપવાની પ્રેરણા મળી હતી. તેમણે કાર્યાલયના નિર્માણમાં માર્ગદર્શન અને સહાય પૂરી પાડી હતી, ઉપરાંત હિમાચલના કાર્યકરોને કમ્પ્યુટરના ઉપયોગથી તેને આધુનિક બનાવવા માટે પ્રેરણા અને તાલીમ પણ આપી હતી.

1998માં જ્યારે હિમાચલ વિધાનસભાનું સમય પહેલા વિસર્જન કરવામાં આવ્યું, ત્યારે મોદીની રાજકીય કુનેહથી બધાને આશ્ચર્ય થયું હતું. તેમણે ભાજપ અને હિમાચલ વિકાસ કોંગ્રેસ (HVC) વચ્ચે જોડાણ કરાવ્યું, એક અપક્ષ ધારાસભ્યનો ટેકો મેળવ્યો, અને કોંગ્રેસના નેતા ઠાકુર ગુલાબ સિંહને સ્પીકર પદ માટે ચૂંટણી લડવા માટે પણ રાજી કર્યા હતા. આના પરિણામે કોંગ્રેસની સંખ્યા ઘટી ગઈ અને પ્રેમ કુમાર ધુમલના નેતૃત્વમાં ભાજપ-HVC સરકારની રચના થઈ. આ તેમની અજોડ વ્યૂહાત્મક કુશળતાનો પુરાવો હતો.

હિમાચલ સાથે તેમનો સંબંધ ફક્ત રાજકારણ પૂરતો મર્યાદિત ન હતો. તેમણે ત્યાં પોતાના શિક્ષણને આગળ વધાર્યું. બાદમાં તેમણે સોલનની મશરૂમ ખેતીને ગુજરાતમાં પ્રોત્સાહન અપાવ્યું. તેમણે યુનિવર્સિટીઓમાં સંરક્ષણ અને વ્યૂહાત્મક અભ્યાસ શરૂ કરવાનું સૂચન કર્યું, જેથી હિમાચલની લશ્કરી પરંપરાને શૈક્ષણિક આધાર મળી શકે. નરેન્દ્ર મોદીએ હિમાચલ પ્રદેશથી પેરાગ્લાઈડિંગ પણ શીખ્યા.

રાજકારણથી આગળ, મોદી હંમેશા હિમાચલ પ્રદેશને “દેવભૂમિ” માનતા હતા. તેઓ પહાડી મંદિરોમાં વૃક્ષો નીચે લાંબા સમય સુધી ધ્યાન કરતા હતા. પ્રકૃતિ અને ભગવાનમાં તેમની ઊંડી શ્રદ્ધા તેમના જીવન અને કાર્ય બંનેમાં પ્રતિબિંબિત થતી હતી. તેઓ હિમાચલી ભોજનના ખાસ પ્રેમી છે – મંડીથી સેપુ બાડી, ચંબાના માધરા અને કાંગડાના ધામ તેમની પ્રિય વાનગીઓમાંની એક છે. સ્થાનિક સંસ્કૃતિ પ્રત્યેનો આ લગાવ તેમને હિમાચલના લોકોની નજીક લાવે છે.

તેમની યાદશક્તિ પણ આ જોડાણને વધુ ખાસ બનાવે છે – તેઓ હજુ પણ લાંબા સમયથી કામ કરતા કાર્યકરો અને પત્રકારોને નામથી ઓળખે છે. 2017માં શિમલામાં એક કાર્યક્રમમાં, તેમણે સ્ટેજ પરથી ઘણા જૂના સાથીદારોને નામથી સંબોધિત કર્યા હતા. કાર્યક્રમ પછી, તેઓ ઇન્ડિયન કોફી હાઉસ ગયા અને ત્યાં કોફીનો કપ માણ્યો, જેનો તેમણે તેમના સંબોધનમાં પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો.

સોલનમાં 2019ની લોકસભા ચૂંટણી પ્રચાર દરમિયાન, તેમણે સ્ટેજ પરથી જૂના દિવસો યાદ કર્યા, મનોહરજીના ચણાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. આવા ઉદાહરણો દર્શાવે છે કે નરેન્દ્ર મોદીનો હિમાચલ સાથેનો સંબંધ ફક્ત ફરજ પૂરતો મર્યાદિત નથી, પરંતુ તેમની યાદો, રુચિઓ અને જીવનના અનુભવોનો એક ભાગ છે – અને આ સંબંધના વધુ પાસાઓ સમયાંતરે ઉભરી આવતા રહે છે.

આજે, પ્રધાનમંત્રી તરીકે, તેઓ હિમાચલ પ્રદેશને ખાસ પ્રાથમિકતા આપે છે – પછી ભલે તે રોહતાંગ ટનલનું નિર્માણ હોય કે પર્યટન અને માળખાગત સુવિધાઓને મજબૂત બનાવવાનું હોય. હિમાચલ પ્રદેશે નરેન્દ્ર મોદીને પોતાનું સ્થાન, વિશ્વાસ અને શીખવાની ભાવના આપી અને બદલામાં, મોદીએ હિમાચલ પ્રદેશને એક નવી ઉર્જા, વિકાસની ભાવના અને ગૌરવની ભાવના આપી છે. આ સંબંધ આ અનોખા પ્રકરણને પૂર્ણતા આપે છે અને ભવિષ્યની શક્યતાઓના દ્વાર ખોલે છે.

લેખકઃ પ્રેમ કુમાર ધુમલ, જેમનો જન્મ ૧૦ એપ્રિલ, ૧૯૪૪ ના રોજ થયો હતો, તેઓ એક ભારતીય રાજકારણી છે જેઓ બે વખત હિમાચલ પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી તરીકે સેવા આપી ચૂક્યા છે. તેઓ ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP) ના સભ્ય છે. તેઓ ૧૯૯૮ થી ૨૦૦૩ અને ત્યારબાદ ૨૦૦૮ થી ૨૦૧૨ સુધી મુખ્યમંત્રી પદે રહ્યા હતા. તેઓ હમીરપુર લોકસભા મતવિસ્તારમાંથી સંસદ સભ્ય તરીકે પણ ચૂંટાયા હતા.