નવા મંત્રીમંડળમાં સૌરાષ્ટ્રનું કદ વધ્યું, ૫ને બદલે ૯ ધારાસભ્યોને મંત્રીપદ

ગાંધીનગર, ગુજરાતના નવા મંત્રીમંડળની રચનાએ રાજકીય ગલિયારામાં નવી ચર્ચાઓને જન્મ આપ્યો છે. સૌથી વધુ ધ્યાન ખેંચનાર બાબત છે સૌરાષ્ટ્રનું વધેલું પ્રતિનિધિત્વ. અગાઉના ૫ મંત્રીઓની સરખામણીમાં આ વખતે સૌરાષ્ટ્રના ૯ ધારાસભ્યોને મંત્રીપદની ભેટ મળી છે. આ ફેરફારને રાજકીય વિશ્લેષકો માત્ર એક સામાન્ય બદલાવ તરીકે નથી જોઈ રહ્યા,

પરંતુ તાજેતરમાં જ વિસાવદર પેટાચૂંટણીમાં શાસક પક્ષને મળેલા પરાજયના પડઘા રૂપે જોઈ રહ્યા છે. શું આ નિર્ણય સૌરાષ્ટ્રના મતદારોની નારાજગી દૂર કરવા અને ભવિષ્યમાં ‘વિસાવદરવાળી’ થતી ટાળવાનો એક સુચિંતિત પ્રયાસ છે? ચાલો, આ રાજકીય દાવપેચનું વિશ્લેષણ કરીએ.

વિસાવદરની હાર શાસક પક્ષ માટે માત્ર એક બેઠક ગુમાવવા બરાબર ન હતી. તે સૌરાષ્ટ્રના રાજકીય હવામાનનો સ્પષ્ટ સંકેત હતો. ખેડૂતોના પ્રશ્નો, સ્થાનિક સ્તરે નેતૃત્ત્વનો અભાવ અને જ્ઞાતિગત સમીકરણોમાં આવેલી નારાજગી જેવા પરિબળોએ આ પરિણામમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી. આ હાર એ વાતનો પુરાવો હતી કે સૌરાષ્ટ્રના મતદારોને હવે હળવાશથી લઈ શકાય તેમ નથી.

સૌરાષ્ટ્ર-કચ્છના ધારાસભ્યોને મંત્રી બનાવાયા
૧. કાંતિ અમૃતિયા (મોરબી)
ર. કુંવરજી બાવળિયા (જસદણ)
૩. રિવાબા જાડેજા (જામનગર-ઉત્તર)
૪. અર્જુન મોઢવાડિયા (પોરબંદર)
પ. ડૉ.પ્રદ્યુમન વાઝા (કોડીનાર)
૬. કૌશિક વેકરિયા (અમરેલી)
૭. પરષોત્તમ સોલંકી (ભાવનગર-ગ્રામ્ય)
૮. જીતુ વાઘાણી (ભાવનગર-પશ્ચિમ)
૯. ત્રિકમ છાંગા (અંજાર)

આ પરાજય બાદ પક્ષના મોવડીમંડળ માટે સૌરાષ્ટ્ર પર વિશેષ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું અનિવાર્ય બની ગયું હતું. મંત્રીમંડળમાં સૌરાષ્ટ્રનું કદ વધારવું એ આ ‘ડૅમેજ કન્ટ્રોલ’ની રણનીતિનું પ્રથમ અને સૌથી મજબૂત પગલું માનવામાં આવે છે. મંત્રીઓની પસંદગી પાછળનું જ્ઞાતિગત અને પ્રાદેશિક ગણિત નવા મંત્રીમંડળમાં સૌરાષ્ટ્રના જે ૯ ચહેરાઓને સ્થાન મળ્યું છે, તેમની પસંદગી પાછળ ઊંડું રાજકીય ગણિત છુપાયેલું છે.

કુંવરજી બાવળિયા (જસદણ) અને પરષોત્તમ સોલંકી (ભાવનગર ગ્રામ્ય), બંને કોળી સમાજના કદાવર નેતાઓ છે. સૌરાષ્ટ્રના રાજકારણમાં કોળી સમાજ એક મોટો અને નિર્ણાયક વોટબેંક ધરાવે છે. આ બંને નેતાઓને મંત્રીપદ આપીને કોળી સમાજને સ્પષ્ટ સંદેશ આપવામાં આવ્યો છે કે સરકારમાં તેમનું મહત્ત્વ અકબંધ છે.

જીતુ વાઘાણી (ભાવનગર પશ્ચિમ), કાંતિ અમૃતિયા (મોરબી), અને કૌશિક વેકરિયા (અમરેલી) ની પસંદગી પાટીદાર સમાજને સાચવી રાખવાનો પ્રયાસ છે. ખાસ કરીને અમરેલી જેવા કોંગ્રેસના ગઢ ગણાતા વિસ્તારમાંથી કૌશિક વેકરિયાને મંત્રી બનાવીને પક્ષ ત્યાં પોતાની પકડ મજબૂત કરવા માંગે છે. જીતુ વાઘાણી જેવા અનુભવી નેતાને ફરી સ્થાન આપીને પક્ષે જૂના જોગીઓનું મહત્ત્વ પણ જાળવી રાખ્યું છે.

અર્જુન મોઢવાડિયા (પોરબંદર) જેવા વિપક્ષના દિગ્ગજ નેતાને મંત્રીમંડળમાં સ્થાન આપવું એ એક માસ્ટરસ્ટ્રોક ગણી શકાય. આનાથી માત્ર પોરબંદર વિસ્તારમાં જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર મેર સમાજ અને અન્ય પછાત વર્ગોને પણ એક સકારાત્મક સંદેશ જાય છે. એ જ રીતે, કોડીનારના ધારાસભ્ય ડૉ. પ્રદ્યુમનસિંહ વાજાને સ્થાન આપીને દલિત સમાજને પણ પ્રતિનિધિત્વ આપવામાં આવ્યું છે.

રિવાબા જાડેજા (જામનગર ઉત્તર) ને મંત્રીપદ આપીને પક્ષે એક સાથે અનેક હેતુઓ પાર પાડ્‌યા છે. તેઓ એક યુવા, લોકપ્રિય અને મહિલા ચહેરો છે. આ ઉપરાંત, તેમના માધ્યમથી રાજપૂત સમાજને પણ પ્રતિનિધિત્વ મળ્યું છે.

ઉલ્લેખનીય છે કે ભાજપના કદાવર નેતા પરષોત્તમ રૂપાલાના નિવેદનને પગલે રાજપૂત સમાજમાં ભારે વિરોધ થયો હતો અને મહિનાઓ સુધી તેની અસર દેખાઈ હતી. જેને ઠારવામાં રિવાબા જાડેજાએ મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી.

પ્રતિનિધિત્વથી પરિણામ સુધીની સફર સ્પષ્ટપણે, મંત્રીમંડળમાં સૌરાષ્ટ્રનું કદ વધારવું એ વિસાવદરના પરિણામમાંથી શીખેલું એક રાજકીય પગલું છે. આ નિર્ણય દ્વારા શાસક પક્ષ સૌરાષ્ટ્રના મતદારોને એવો સંદેશ આપવા માંગે છે કે તેમની સમસ્યાઓ અને અપેક્ષાઓ ગાંધીનગર સુધી પહોંચી રહી છે અને સરકાર તેને ગંભીરતાથી લઈ રહી છે.

જોકે, આ રણનીતિની સાચી કસોટી હવે શરૂ થશે. શું આ નવા મંત્રીઓ માત્ર પોતાના પદની શોભા વધારશે કે પછી ખરા અર્થમાં સૌરાષ્ટ્રના ખેડૂતો, યુવાનો અને સામાન્ય નાગરિકોના પ્રશ્નોનું નિરાકરણ લાવી શકશે? માત્ર મંત્રીઓની સંખ્યા વધારવાથી નારાજગી દૂર નહીં થાય; જમીન પર નક્કર કામગીરી અને પરિણામો જ આવનારી ચૂંટણીઓમાં મતદારોનો વિશ્વાસ પાછો જીતી શકશે. આ મંત્રીમંડળનું વિસ્તરણ એક સારી શરૂઆત છે, પરંતુ તેની સફળતાનો સાચો માપદંડ ભવિષ્યમાં તેમના કાર્યોના પરિણામો પર નિર્ભર રહેશે.