રાજસ્થાનમાં આવેલું રામદેવરાનું મંદિર એક અત્યંત પવિત્ર અને પ્રખ્યાત તીર્થસ્થળ

રાજસ્થાનમાં આવેલું રામદેવરાનું મંદિર એક અત્યંત પવિત્ર અને પ્રખ્યાત તીર્થસ્થળ છે, જે લોકદેવતા બાબા રામદેવજી ને સમર્પિત છે. તેમને ‘રામશા પીર’, ‘પીરોના પીર’, અને ‘રૂણીચા રા ધણી’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. ગુજરાત સહિત સમગ્ર ભારતમાં અને પાકિસ્તાનમાં પણ તેમના લાખો ભક્તો છે.

૧. મંદિરનું સ્થાન અને ઇતિહાસ (Location and History)

• સ્થાન: આ મંદિર રાજસ્થાનના જેસલમેર જિલ્લામાં પોખરણ થી લગભગ ૧૨ કિલોમીટર દૂર આવેલા રામદેવરા નામના ગામમાં આવેલું છે. આ સ્થળને રૂણીચા ધામ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

• મહત્વ: આ એ જ પવિત્ર સ્થળ છે જ્યાં બાબા રામદેવજીએ વિક્રમ સંવત ૧૪૪૨ની ભાદરવા સુદ એકાદશીએ (Bhadrapada Shukla Ekadashi) જીવિત સમાધિ લીધી હતી.

• સ્થાપના: વર્તમાન મંદિરનું નિર્માણ ૧૯૩૧માં બિકાનેરના મહારાજા ગંગા સિંહે કરાવ્યું હતું.

૨. બાબા રામદેવજી (Baba Ramdevji)

• પરિચય: બાબા રામદેવજી ૧૪મી સદીના એક સંત અને સમાજ સુધારક હતા. તેમને ભગવાન શ્રી કૃષ્ણના અવતાર માનવામાં આવે છે.

• મુખ્ય સંદેશ: તેમણે હિન્દુ-મુસ્લિમ એકતા, જાતિગત સમાનતા અને સમાજમાંથી અસ્પૃશ્યતા (Untouchability) દૂર કરવા માટે જીવનભર કાર્ય કર્યું. આ જ કારણ છે કે હિન્દુ અને મુસ્લિમ બંને સમુદાયના લોકો તેમને સમાન આસ્થાથી પૂજે છે.

• ચમત્કાર (પરચા): બાબા રામદેવજી તેમના ચમત્કારો (જેને ‘પરચા’ કહેવાય છે) માટે જાણીતા છે, જે તેમણે ગરીબો અને જરૂરિયાતમંદોની મદદ માટે કર્યા હતા.

૩. મંદિર અને સંકુલના મુખ્ય આકર્ષણો (Main Attractions)

મંદિર સંકુલમાં દર્શન કરવા માટેના મુખ્ય સ્થળો:

• બાબાની સમાધિ: મંદિરના ગર્ભગૃહમાં બાબા રામદેવજીની સમાધિ આવેલી છે, જ્યાં શ્રદ્ધાળુઓ માથું ટેકવી દર્શન કરે છે.

• રામ સરોવર (Ram Sarovar): મંદિરની નજીક આવેલું એક મોટું અને પવિત્ર તળાવ, જેના પાણીમાં સ્નાન કરવું શુભ માનવામાં આવે છે.

• પરચા બાવડી (Parcha Bawadi): એક ઐતિહાસિક કૂવો, જેના પાણીને પણ ચમત્કારિક માનવામાં આવે છે.

• ડાલીબાઈ મંદિર (Daali Bai Mandir): બાબા રામદેવજીના ધર્મની બહેન ડાલીબાઈની સમાધિ, જે રામ સરોવરના કિનારે આવેલી છે.

૪. રામદેવરાનો મેળો (Ramdevra Mela)

• સમય: બાબા રામદેવજીના સમાધિના દિવસ નિમિત્તે દર વર્ષે ભાદરવા સુદ બીજથી એકાદશી સુધી અહીં ભવ્ય મેળો ભરાય છે.

• મેળાનું મહત્વ: આ મેળાને ‘રામદેવરા મેળા’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, જેમાં લાખો શ્રદ્ધાળુઓ પગપાળા (પદયાત્રા) ચાલીને રાજસ્થાન, ગુજરાત અને અન્ય રાજ્યોમાંથી દર્શન કરવા આવે છે. આ મેળો કોમી એકતાનું પ્રતીક છે.

રામદેવરા બાબા મંદિર ગુજરાતના લોકોને ‘રામાપીર’ અથવા ‘રણુજાના રામદેવપીર’ તરીકે પણ ખૂબ જ પરિચિત છે.