૧૮ વર્ષની ઉંમરે બ્રિટિશ શાસન વિરુદ્ધ બોમ્બ હુમલો કરીને શહીદ થયા ખુદીરામ બોઝ

પરિવારે તેમને વહેલી મૃત્યુથી બચાવવા એક પરંપરા અનુસાર તેમને ત્રણ મુઠ્ઠી અનાજમાં બહેનને “વેચ્યા” હતા, જેનાથી તેમને ખુદીરામ નામ પડ્યું.- ખુદીરામ બોઝ: ભારતના સૌથી યુવા ક્રાંતિકારી- આજે જન્મજયંતિ

ખુદીરામ બોઝ (૩ ડિસેમ્બર ૧૮૮૯ – ૧૧ ઓગસ્ટ ૧૯૦૮) ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામના સૌથી યુવા ક્રાંતિકારીઓમાંના એક હતા, જેમણે માત્ર ૧૮ વર્ષની ઉંમરે બ્રિટિશ શાસન વિરુદ્ધ બોમ્બ હુમલો કરીને શહીદ થયા. તેમની જર્દા અને બલિદાને આઝાદીની ચળવળને નવી પ્રેરણા આપી. ​

ખુદીરામ બોઝનો જન્મ ૩ ડિસેમ્બર ૧૮૮૯ના રોજ પશ્ચિમ બંગાળના મિદનાપુર જિલ્લાના મોહોબની (અથવા હબીબપુર) ગામમાં થયો હતો, જે કાયસ્થ પરિવારમાં ચૌથા સંતાન તરીકે હતા. તેમના પિતા ત્રૈલોક્યનાથ બોઝ નારજોલમાં તહસીલદાર હતા અને માતા લક્ષ્મીપ્રિયા દેવી હતી, પરંતુ ૬ વર્ષની ઉંમરે માતા અને ૭ વર્ષની ઉંમરે પિતાનું અવસાન થતાં તેમને વડીલ બહેન અપરૂપા રોય અને જમાઈ અમૃતલાલ રોયએ હાટગછા ગામમાં ઉછેર્યા. પરિવારે તેમને વહેલી મૃત્યુથી બચાવવા એક પરંપરા અનુસાર તેમને ત્રણ મુઠ્ઠી અનાજમાં બહેનને “વેચ્યા” હતા, જેનાથી તેમને ખુદીરામ નામ પડ્યું.​

ખુદીરામે પ્રાથમિક શિક્ષણ ગામની બંગાળી પાઠશાળામાં મેળવ્યું અને પછી તામલુકના હેમિલ્ટન હાઈસ્કૂલમાં પ્રવેશ પામ્યા. ત્યાંથી તેઓ મિદનાપુર કોલેજિયેટ સ્કૂલમાં આવ્યા, જ્યાં ૧૯૦૩-૦૪માં વર્ગ ૮ સુધી અભ્યાસ કર્યો, પરંતુ અભ્યાસ કરતાં ક્રાંતિકારી પ્રવૃત્તિઓ તરફ વધુ આકર્ષાયા. ૧૯૦૨-૦૩માં શ્રી ઓરોબિંદો અને ભગિની નિવેદિતાના પ્રવાસથી પ્રેરિત થઈને તેમનું જ્ઞાનચક્ષુ ખુલ્યું. ​

સમર્થકો અને ક્રાંતિકારી જોડણી

૧૩-૧૫ વર્ષની ઉંમરે ખુદીરામ અનુશીલન સમિતિમાં જોડાયા, જે ૧૯૦૨માં પ્રમથનાથ મિત્ર અને સતીશચંદ્ર બોઝે સ્થપાયેલી ગુપ્ત સંસ્થા હતી અને બિરેન્દ્રકુમાર ઘોષ (ઓરોબિંદોના ભાઈ) તેના નેતૃત્વમાં હતી.

અનુશીલન સમિતિમાં તેઓ લાઠી, છુરા, તલવાર અને રિવોલ્વરનું શિક્ષણ લઈને સ્વયંસેવક બન્યા; અન્ય સમર્થકોમાં પ્રફુલ્લ ચાકી, સત્યેન્દ્રનાથ બાસુ, હેમચંદ્ર દાસ કાનુંગો, જ્ઞાનેન્દ્રનાથ બાસુ (મેદિનીપુરનું મહાન ત્રણક) અને બાદમાં રાશબહારી બોઝ, બાઘા જતિન જેવા ક્રાંતિકારીઓ હતા. ૧૯૦૫ના બંગાળ વિભાજન વિરુદ્ધ આંદોલનમાં ચોપડાં વહેંચવા માટે પહેલી વખત ધરપકડ થઈ, પરંતુ તેઓ બ્રિટિશ વિરુદ્ધ લડતા રહ્યા.​

૧૯૦૮માં મુઝફ્ફરપુરના કઠોર જજ ડગ્લસ કિંગ્સફોર્ડ પર હુમલા માટે પ્રફુલ્લ ચાકી સાથે બોમ્બ તૈયાર કર્યા; ૩૦ એપ્રિલે ક્લબ પાસે કાર પર બોમ્બ ફેંક્યો, પરંતુ તેમાં વકીલ પ્રિંગલ કેનેડીની પત્ની અને પુત્રી માર્યા ગયા. ચાકીએ આત્મહત્યા કરી, જ્યારે ખુદીરામને ૧ મે ૧૯૦૮ના રોજ સમસ્તીપુર પૂસા સ્ટેશન પાસેથી પકડાયા; ૨૧ મેના રોજ મુકદ્મો શરૂ થયો અને ૧૧ ઓગસ્ટ ૧૯૦૮ના રોજ મુઝફ્ફરપુર જેલમાં ફાંસી આપવામાં આવી, જ્યારે તેમના હાથમાં ગીતા હતી. તેમના બલિદાને લાખો લોકોને પ્રેર્યા અને ક્રાંતિ ચળવળને મજબૂત બનાવી.