PM સામે પણ પગલાં લઈ શકે એવા ચૂંટણી કમિશનરની જરૂરઃસુપ્રીમ

જસ્ટિસ કેએમ જાેસેફે ફરીથી નિમણૂક પ્રક્રિયા પર સવાલો ઉઠાવ્યા

(એજન્સી)નવી દિલ્હી, કેન્દ્રએ સીઈસી, ઈસીની નિમણૂકની પ્રક્રિયાને લઈને સુપ્રીમ કોર્ટના સવાલોના જવાબ આપ્યા છે. ૨૦૦૭ થી તમામ સીઈસીનો કાર્યકાળ ટૂંકા કરવામાં આવ્યો હોવાના સુપ્રીમ કોર્ટના આક્ષેપ પર એટર્ની જનરલ આર વેંકટરામણીએ કહ્યું કે, દરેક વખતે નિમણૂક વરિષ્ઠતાના આધારે કરવામાં આવે છે. An Election Commissioner should be a person who would not shirk from even taking on the Prime Minister, says Justice K.M. Joseph; court gives the government 24 hours to produce the file of appointment of Arun Goel to the post

એક કેસ સિવાય, આપણે ચૂંટણી પંચમાં વ્યક્તિના સમગ્ર કાર્યકાળને જાેવાની જરૂર છે, ન કે માત્ર સીઈસી તરીકે. ૨-૩ અલગ-અલગ ઉદાહરણોને બાદ કરતાં, તે કાર્યકાળ સમગ્ર બોર્ડમાં ૫ વર્ષનો છે. તેથી મુદ્દો એ છે કે કાર્યકાળની સુરક્ષામાં કોઈ સમસ્યા નથી.

કોર્ટે પૂછ્યું કે, શું ઈસી તરીકે નિમણૂક માટે કોઈ વ્યવસ્થા છે અને શું સીઈસી તરીકે નિમણૂક માટે કોઈ પ્રક્રિયા છે? તેના પર એટર્ની જનરલે કહ્યું કે, આ પરંપરાના આધારે કરવામાં આવે છે. સીઈસીની કોઈ અલગ નિમણૂક પ્રક્રિયા નથી. નિમણૂક ઈસી તરીકે થાય છે અને પછી સીઈસીની નિમણૂક વરિષ્ઠતાના આધારે થાય છે.

બંધારણીય ખંડપીઠનું નેતૃત્વ કરી રહેલા જસ્ટિસ કેએમ જાેસેફે ફરીથી નિમણૂક પ્રક્રિયા પર સવાલો ઉઠાવ્યા અને કહ્યું કે, કોઈપણ સરકાર ફક્ત તેને હા જી, હા જી કરતા અથવા તેમના જેવા અધિકારીઓને ચૂંટણી કમિશનર તરીકે નિયુક્ત કરવા માંગે છે.

સરકારને જે જાેઈએ છે તે મળે છે અને અધિકારીને ભવિષ્યની સુરક્ષા મળે છે. આ બધું બંને પક્ષોને સાચું લાગે છે, પરંતુ આવી સ્થિતિમાં મોટો પ્રશ્ન એ છે કે જે ગુણવત્તાને ગંભીર અસર થઈ રહી છે તેનું શું થશે? તેમની કાર્યવાહીની નિષ્પક્ષતા પર પ્રશ્નો ઉભા થાય છે. આ પોસ્ટ સાથે સ્વાયત્તતા પણ સંકળાયેલી છે.

એટર્ની જનરલ આર વેંકટરામાણીએ કહ્યું કે, ૧૯૯૧થી ચૂંટણી કમિશનરની નિમણૂકની પ્રક્રિયામાં અમને કોઈ ખામી જાેવા મળી નથી. જ્યાં સુધી માહિતી કમિશનરની નિમણૂકનો સંબંધ છે, અંજલિ ભારદ્વાજની અરજી પર સુનાવણી દરમિયાન તેમાં ખામીઓ જાેવા મળી હતી.

કોર્ટે માહિતી કમિશનરની નિમણૂક પ્રક્રિયા માટે માર્ગદર્શિકા બનાવી હતી. કારણ કે ત્યારે માહિતી કમિશનરની ખાલી જગ્યાઓ અને પેન્ડિંગ અરજીઓનો પણ મામલો હતો. પરંતુ ચૂંટણી પંચમાં એવું કંઈ નથી. સરકાર ટૂંકા કાર્યકાળ માટે પણ શું કરી શકે કારણ કે, આ પદ ફક્ત ૬૫ વર્ષની ઉંમર સુધી ચાલુ રાખી શકાય છે. સરકારે તેની સાથે છેડછાડ કરી નથી. ચૂંટણી કમિશનરોની નિમણૂક કરવામાં આવે છે, ત્યારબાદ વરિષ્ઠતાના આધારે મુખ્ય કમિશનર બનાવવામાં આવે છે.

જસ્ટિસ જાેસેફે પૂછ્યું હતું કે, જ્યારે તમે કોઈને ચૂંટણી કમિશનર બનાવો છો, ત્યારે માત્ર સરકાર જ જાણે છે કે કોણ CEC બનશે અને કેટલા સમય માટે. જસ્ટિસ અજય રસ્તોગીએ એવી પણ ટીપ્પણી કરી હતી કે. ચૂંટણી કમિશનરની નિમણૂક માત્ર સરકાર જ કરે છે, તે ચીફ કમિશનર બને છે. આવા સંજાેગોમાં એવું કેવી રીતે કહી શકાય કે તેઓ સરકાર તરફથી સ્વાયત્ત છે. કારણ કે નિમણૂકની પ્રક્રિયા સ્વાયત્ત નથી. પ્રવેશ સ્તરથી જ સ્વતંત્ર પ્રક્રિયા હોવી જાેઈએ.

એટર્ની જનરલે કહ્યું કે, બંધારણમાં મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનરની સીધી નિમણૂકનો કોઈ ખ્યાલ કે જાેગવાઈ નથી. તેના પર જસ્ટિસ કેએમ જાેસેફે કહ્યું કે, પછી આપણે જાેવું પડશે કે કમિશનરોની નિમણૂક કેવી રીતે થાય છે, કારણ કે ઝ્રઈઝ્ર તેમાંથી બને છે. એટર્ની જનરલે પાકિસ્તાન, અલ્બેનિયા સહિત ઘણા દેશોની જાેગવાઈનો ઉલ્લેખ કર્યો, જેના પર જસ્ટિસ જાેસેફે કહ્યું કે, આ આપણો દેશ, આપણો કાયદો અને આપણી પ્રક્રિયા છે.

તમારે જણાવવાનું છે કે તમે ચૂંટણી કમિશનરની નિમણૂક પ્રક્રિયામાં સુપ્રીમ કોર્ટના જજાેને સામેલ કરવા માંગો છો કે નહીં, પરંતુ નિમણૂક પ્રક્રિયા પારદર્શક અને આદર્શ હોવી જાેઈએ.

ચૂંટણી પંચ પર સવાલો ઉઠાવતા સુપ્રીમ કોર્ટની બંધારણીય ખંડપીઠે સરકારને એક ઉદાહરણ સાથે પૂછ્યું કે, જાે કોઈ પીએમ પર ક્યારેય આરોપ લાગે છે તો શું પંચે તેની સામે કાર્યવાહી કરી છે? બેન્ચે સરકારને કહ્યું કે, અમને ચૂંટણી કમિશનરની નિમણૂકની સમગ્ર પ્રક્રિયા સમજાવો. તાજેતરમાં તમે કમિશનરની નિમણૂક કરી છે. તમે તેમને કઈ પ્રક્રિયા દ્વારા નોકરી પર રાખ્યા છે?