હાથીઓને પણ માણસોની જેમ તેમના આહારમાં વિવિધતા પસંદ છે

મનુષ્યોની જેમ હાથીઓને પણ ખોરાકમાં વિવિધતાની જરૂર છે-અભ્યાસમાં જાેવા મળેલું આ મોટે ભાગે સરળ પરિણામ સંરક્ષણ વ્યૂહરચના અને વન્યજીવ સંરક્ષણ માટે ખૂબ જ ઉપયોગી થઈ શકે છે

નવી દિલ્હી,  પ્રાણીઓનો આહાર નિશ્ચિત હોય છે અને તેમનામાં આવા ફેરફારો જાેવા મળતા નથી કે, તેમના ખોરાકમાં વિવિધતા જાેવા મળતી નથી. પરંતુ માણસ એકમાત્ર એવું પ્રાણી છે કે, જેના ખોરાકમાં વિવિધતા હોય છે અને તેને તેના ખોરાકમાં એકવિધતા ગમતી નથી.

પરંતુ આ કિસ્સામાં, જ્યારે હાથીઓની વાત આવે છે, તો આપણે જાણીએ છીએ કે, તેઓ છોડ ખાય છે, પરંતુ જાે તેઓ છોડમાં શું ખાય છે તે જાણવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવે તો વાર્તા અન્ય પ્રાણીઓની તુલનામાં થોડી રસપ્રદ અને તદ્દન અલગ બની જાય છે.

એક નવા અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે, હાથીઓને પણ માણસોની જેમ તેમના આહારમાં વિવિધતા પસંદ છે. સંરક્ષણ જીવવિજ્ઞાનીઓ સહિતની વૈશ્વિક ટીમના અભ્યાસમાં, બ્રાઉને કેટલીક નવીન પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કર્યો અને કેન્યામાં હાથીઓના બે જૂથોની આહારની આદતોનું ચોક્કસ અને અસરકારક રીતે વિશ્લેષણ કર્યું.

આનાથી તેઓ શોધી શક્યા કે કયા જૂથો કયા પ્રકારના છોડને પસંદ કરે છે. આ સાથે, તેઓ હાથીઓના જૂથોની ખાવાની આદતો વિશે કેટલીક મહત્વપૂર્ણ માહિતી મેળવવામાં સક્ષમ હતા, જે જીવવિજ્ઞાનીઓને તેમના સંરક્ષણના માર્ગો શોધવામાં મદદ કરી શકે છે.

આ અભ્યાસ તાજેતરમાં રોયલ સોસાયટી ઓપન સાયન્સમાં પ્રકાશિત થયો છે. અભ્યાસના લેખક ટેલર કાર્ટઝીનલ કહે છે કે, સંરક્ષણવાદીઓએ ધ્યાનમાં રાખવું જાેઈએ કે, જ્યારે પ્રાણીઓને તેમની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા માટે પૂરતો ખોરાક મળતો નથી, ત્યારે તેઓ હજુ પણ અમુક રીતે ટકી રહે છે, પરંતુ વિકાસ કરી શકતા નથી.

કાર્ટઝીનલ બ્રાઉન ખાતે પર્યાવરણીય અભ્યાસ અને ઇકોલોજી, ઇવોલ્યુશન અને ઓર્ગેનિઝમલ બાયોલોજીના સહાયક પ્રોફેસર છે. તેમણે કહ્યું કે, દરેકના આહારને સારી રીતે સમજીને આપણે હાથી, ગેંડા, ભેંસ જેવી પ્રજાતિઓનું વધુ સારી રીતે સંરક્ષણ કરી શકીએ છીએ અને તેમની વસ્તી વૃદ્ધિ સુનિશ્ચિત કરી શકીએ છીએ

. તેમના અભ્યાસ માટે વૈજ્ઞાનિકોએ જૈવિક નમૂનાઓની રચનાને ઓળખવા માટે ડીએનએ મેટાબારકોડિંગ નામની આનુવંશિક તકનીકનો ઉપયોગ કર્યો. આ કરવા માટે, તેઓએ હાથીના ખોરાકનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા ડીએનએ ટુકડાઓની તુલના છોડના ડીએનએ બારકોડ્‌સની લાઇબ્રેરી સાથે કરી.

સંશોધકોએ આ ટેક્નોલોજી માટે એપ્લિકેશન્સ વિકસાવી અને મોલેક્યુલર બાયોલોજી અને કોમ્પ્યુટર સાયન્સમાં સંશોધકોને એકસાથે લાવ્યા જેથી સંરક્ષણવાદીઓને સમસ્યાનો ઉકેલ શોધવામાં મદદ મળી શકે. આ પ્રથમ વખત છે કે ડ્ઢદ્ગછ મેટાબારકોડિંગનો ઉપયોગ પ્રાણીઓના સામાજિક જૂથના પ્રશ્નોના જવાબ આપવા માટે કરવામાં આવ્યો છે, જેમ કે તેઓ કેવી રીતે નક્કી કરે છે કે કુટુંબમાં શું ખાવું અથવા શું ખાવું.

હાથીઓનું નજીકથી નિરીક્ષણ કરવું ખૂબ મુશ્કેલ છે. તેમને આ રીતે જાેઈને, તેમના ખોરાક વિશે માહિતી એકત્રિત કરવી લગભગ અશક્ય છે. અગાઉના અભ્યાસમાં એવું જાણવા મળ્યું હતું કે, હાથીઓ વરસાદના દિવસોમાં લીલું તાજું ઘાસ અને સૂકા ઉનાળાના દિવસોમાં ઝાડના ભાગો ખાય છે.

પરંતુ આ અભ્યાસમાં સંશોધકોને વધુ વિવિધતા જાેવા મળી. હાથીના છાણના ડીએનએનું પૃથ્થકરણ કર્યા બાદ અને તેને છોડની ડીએનએ લાઇબ્રેરી સાથે સરખાવ્યા બાદ જાણવા મળ્યું કે હાથીઓ સમૂહમાં સાથે રહેતા હોય ત્યારે પણ તે જ ખોરાક ખાતા નથી.