ગુજકોસ્ટ દ્વારા સમગ્ર ગુજરાતમાં એક મહિના સુધી ચાલનારા રાષ્ટ્રીય વિજ્ઞાન દિવસ 2025નું આયોજન

GUJCOST એ NCSTC, DST, ભારત સરકારના સહયોગથી રાષ્ટ્રીય વિજ્ઞાન દિવસ 2024 નું ભવ્ય આયોજન કર્યું. રાજ્યભરમાં એક મહિના સુધી ચાલનારા આ કાર્યક્રમનું આયોજન GUJCOST ના RSC અને CSC ખાતે કરવામાં આવ્યું હતું.

૨૮ ફેબ્રુઆરી ૧૯૨૮ ના રોજ ભારતીય ભૌતિકશાસ્ત્રી સર સી.વી. રમન દ્વારા રમન ઇફેક્ટની શોધના સન્માનમાં દર વર્ષે ૨૮ ફેબ્રુઆરીના રોજ ભારતમાં રાષ્ટ્રીય વિજ્ઞાન દિવસ (NSD) ઉજવવામાં આવે છે. આ વૈજ્ઞાનિકના જીવન અને તેમની સુવર્ણ સિદ્ધિઓને પ્રેરણા આપવા માટે, ભારત સરકારે ૧૯૮૭ થી ૨૮ ફેબ્રુઆરીને રાષ્ટ્રીય વિજ્ઞાન દિવસ તરીકે ઉજવવાની જાહેરાત કરી છે.

આ પહેલ ગુજરાતના તમામ 33 જિલ્લાઓમાં 1 ફેબ્રુઆરીથી 28 ફેબ્રુઆરી, 2025 દરમિયાન 1,035 શાળાઓ અને 236 કોલેજો/યુનિવર્સિટીઓને આવરી લઈને હાથ ધરવામાં આવી રહી છે. GujCOST to organize month-long National Science Day 2025 across Gujarat

આ વર્ષના NSDમાં 16 રસપ્રદ વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં 12 લોકપ્રિય વિજ્ઞાન વાર્તાલાપ, મોડેલ મેકિંગ અને પોસ્ટર સ્પર્ધાઓ, સ્કાય ગેઝિંગ પ્રવૃત્તિઓ, ઓરિગામિ વર્કશોપ અને વ્યવહારુ વિજ્ઞાન સત્રોનો સમાવેશ થાય છે. શિક્ષકો માટે એક ખાસ ઇનોવેશન ટીચિંગ એઇડ સ્પર્ધાનો હેતુ શાળાઓ માટે પ્રતિકૃતિ શિક્ષણ સાધનો વિકસાવવાનો છે. વધુમાં, બે વિશિષ્ટ કાર્યક્રમો ખાસ કરીને દિવ્યાંગ અને અંધ વિદ્યાર્થીઓ માટે છે.

GUJCOST એ બે સ્પર્ધાઓનું આયોજન કર્યું હતું, એક વિદ્યાર્થીઓ માટે અને બીજી શિક્ષકો માટે. વિદ્યાર્થીઓ માટે, STEM મોડેલ બનાવવાની સ્પર્ધાઓ બે શ્રેણીઓમાં યોજાઈ હતી: ધોરણ 6-8 અને ધોરણ 9-12. આ સ્પર્ધામાં ગુજરાતમાંથી STEM વિષયો પર 391 કાર્યકારી મોડેલ સાથે જબરદસ્ત ભાગીદારી જોવા મળી હતી. શિક્ષક સ્પર્ધાઓમાં શિક્ષણ સહાય અને પદ્ધતિઓના વિકાસમાં નવા વિચારો દર્શાવતી 111 એન્ટ્રીઓ પણ મળી હતી. આ તમામ નવીન STEM મોડેલો NSD 2025 ના પ્રસંગે સાયન્સ સિટી, અમદાવાદ અને પ્રાદેશિક વિજ્ઞાન કેન્દ્રો ખાતે પ્રદર્શિત કરવામાં આવશે.

વિદ્યાર્થીઓ, શિક્ષકો અને સામાન્ય મુલાકાતીઓ સહિત કુલ ૩,૪૯,૨૪૨ વ્યક્તિઓની ભાગીદારી સાથે, અને જેમાં ૧,૨૫૪ દિવ્યાંગ વિદ્યાર્થીઓનો સમાવેશ થાય છે. ૧૨૧ થી વધુ વિજ્ઞાન સંચારકો અને શિક્ષકોને આ વિજ્ઞાન દિવસ અંતર્ગત તાલીમ આપવામાં આવી હતી.

આ એક મહિનાની ઉજવણી ગુજરાત સાયન્સ સિટી, અમદાવાદ ખાતે એક મુખ્ય રાજ્ય સ્તરીય કાર્યક્રમમાં પૂર્ણ થશે. રાષ્ટ્રીય વિજ્ઞાન દિવસની ઉજવણી યુવા મનને પ્રેરણા આપશે અને વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીમાં ઊંડો રસ કેળવશે. ગુજરાતભરના વિદ્યાર્થીઓ અને સમુદાયો સાથે જોડાણ કરીને, અમારું લક્ષ્ય વૈજ્ઞાનિક રીતે જાગૃત સમાજનું નિર્માણ કરવાનું છે.

આ પહેલ હજારો વિદ્યાર્થીઓ, શિક્ષકો અને વિજ્ઞાન ઉત્સાહીઓ સુધી પહોંચી, જેનાથી ગુજરાતમાં વૈજ્ઞાનિક જ્ઞાન અને નવીનતાના પ્રચારમાં નોંધપાત્ર યોગદાન મળ્યું.

NSD 2025 ના રાજ્ય સ્તરના કાર્યક્રમનું ઉદ્ઘાટન ગુજરાત સાયન્સ સિટી, અમદાવાદમાં ગુજરાત સરકારના વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગના અગ્ર સચિવશ્રી,  શ્રીમતી મોના ખંધાર, IAS દ્વારા કરવામાં આવશે. શ્રી એસ.કે. પટેલ, IAS, એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર, ગુજરાત સાયન્સ સિટી; ડૉ. અરવિંદ સી. રાનડે, ડિરેક્ટર, નેશનલ ઇનોવેશન ફાઉન્ડેશન (NIF)-ઇન્ડિયા; શ્રીમતી જયા દેશમુખ, ડિરેક્ટર અને સીઈઓ, મુદ્રા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ કોમ્યુનિકેશન્સ, અમદાવાદ (MICA); પ્રો. દેવિકા પી. મંડલી, ડિરેક્ટર, INFLIBNET સેન્ટર, ગાંધીનગર અને ડૉ. નરોત્તમ સાહૂ, સલાહકાર અને સભ્ય સચિવ, GUJCOST આ પ્રસંગે ઉપસ્થિત રહેશે. કાર્યક્રમમાં પ્રખ્યાત વિષય નિષ્ણાતો દ્વારા “વિજ્ઞાન અને નવીનતામાં વૈશ્વિક નેતૃત્વ માટે ભારતીય યુવાનોને સશક્ત બનાવવા” વિષય પર પેનલ ચર્ચાનો સમાવેશ થશે.

આ કાર્યક્રમ પાટણ, ભુજ, ભાવનગર, રાજકોટમાં પ્રાદેશિક વિજ્ઞાન કેન્દ્રો (RSCs) અને ગુજરાતના કોમ્યુનિટી વિજ્ઞાન કેન્દ્રો (CSCs) અને દેશભરના અન્ય રાજ્ય વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી પરિષદોમાં લાઇવ સ્ટ્રીમ કરવામાં આવશે.

આ રાજ્ય સ્તરના કાર્યક્રમમાં હાજરી આપવા માટે સરકારી પોલિટેકનિક, ડિપ્લોમા અને ITI સહિત વિવિધ STEM સંસ્થાઓના લગભગ 450 વિદ્યાર્થીઓ, તેમના શિક્ષકો અને ફેકલ્ટીઓને આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું છે.

સાયન્સ સિટી ખાતેના કાર્યક્રમમાં સાયન્સ ડોમ ખાતે MICRON દ્વારા એક હેન્ડ્સ-ઓન STEM વર્કશોપ પણ યોજાશે, ત્યારબાદ સાયન્સ સિટીના વિશાળ કેમ્પસમાં એક ઇન્ટરેક્ટિવ વોક-થ્રુ યોજાશે.

આ સાથે, રાષ્ટ્રીય વિજ્ઞાન દિવસની ઉજવણી પાટણ, ભુજ, ભાવમગર અને રાજકોટ ખાતેના તમામ 4 પ્રાદેશિક વિજ્ઞાન કેન્દ્રોમાં યોજાશે. ચારેય RSC ખાતે લોકપ્રિય વિજ્ઞાન વાર્તાલાપ, વ્યવહારુ પ્રવૃત્તિઓ, વિજ્ઞાન, ગણિત અને શિક્ષણ સહાય મોડેલોનું પ્રદર્શન યોજાશે.

કોમ્યુનિટી સાયન્સ સેન્ટર્સ (CSCs) ખાતે NSD 2025 ની ઉજવણી માટે મહિનાભર ચાલનારા કાર્યક્રમો અને પ્રવૃત્તિઓ આવતીકાલે પૂર્ણ થશે. ગુજરાત રાજ્યમાં લોકપ્રિય વિજ્ઞાન વાર્તાલાપ, STEM વર્કશોપ, નિબંધ લેખન, ચિત્ર સ્પર્ધાઓ અને સ્કાય-ગેઝિંગ જેવી વિવિધ પ્રવૃત્તિઓનું આયોજન કરવામાં આવશે.

NSD 2025 ના આ મહિનાભરના ઉજવણીના ભાગ રૂપે, કુલ 22,570 વિદ્યાર્થીઓ અને શિક્ષકોને ગુજરાત સાયન્સ સિટી અને પાટણ, ભુજ, ભાવનગર અને રાજકોટ ખાતેના પ્રાદેશિક વિજ્ઞાન કેન્દ્રોની મફત મુલાકાત લેવાની અને GUJCOST ના એક્સપોઝિટરી વિઝિટ પ્રોગ્રામ હેઠળ વિજ્ઞાનના અજાયબીઓનું અન્વેષણ કરવાની તક મળી.

રાષ્ટ્રીય વિજ્ઞાન દિવસનો અંત પ્લેનેટરી પરેડના અવકાશ-દર્શન(Sky-gazing)ના કાર્યક્રમ સાથે થશે જ્યાં આપણને બધા 8 ગ્રહોને આકાશમાં જોવાની તક મળશે અને આ દુર્લભ ઘટના હવે પછી 2040 માં બનશે.