પોતાની જ લડાઈમાં ફસાયેલી કોંગ્રેસ કેવી રીતે જીતશે ચૂંટણી?

નવી દિલ્હી, ૨૦૨૪ના ચૂંટણી જંગમાં ભાજપે તેના ગઠબંધન માટે ૪૦૦થી વધુ બેઠકો મેળવવાનો લક્ષ્યાંક જ નથી રાખ્યો, પરંતુ તેને હાંસલ કરવા માટે સતત પ્રયાસો પણ કરી રહી છે. પાર્ટી આ લક્ષ્યને હાંસલ કરવા માટે પૂરજોશમાં કામે લાગી છે. જે રાજ્યોમાં ભાજપ પહેલાથી જ મજબૂત છે તેની સરખામણીમાં પાર્ટી તે રાજ્યો પર વધુ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહી છે જ્યાં તેને મોટી સફળતાની શક્યતાઓ દેખાય છે.

આ જ કારણ છે કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ પોતે છેલ્લા દોઢ મહિનામાં ૨૩ દિવસ દક્ષિણ ભારતીય રાજ્યોની મુલાકાત લીધી હતી. બીજી તરફ દેશની સૌથી જૂની પાર્ટી કોંગ્રેસની સ્થિતિ પર નજર કરીએ તો લાગે છે કે તેઓ હજુ સુધી આ ચૂંટણી જંગમાં તેમની રણનીતિ શું હશે તે નક્કી કરી શકી નથી. કોંગ્રેસ ભાજપના વિજય અભિયાનને રોકવા માટે તમામ શક્ય પ્રયાસો કરી રહી છે.

આ માટે પાર્ટીએ વિવિધ રાજ્યોના વિરોધ પક્ષો સાથે ઈન્ડિયા (ઈન્ડિયન નેશનલ ડેવલપમેન્ટલ ઈન્ક્‌લુઝિવ એલાયન્સ) ગઠબંધન પણ બનાવ્યું.

જોકે, સવાલ એ છે કે શું કોંગ્રેસ આ ગઠબંધનની મદદથી ચૂંટણીમાં સફળતા મેળવી શકશે? દેશની સૌથી જૂની પાર્ટી માટે આ ચૂંટણી તેના અસ્તિત્વની લડાઈ પણ છે. તેનું કારણ એ છે કે પાર્ટી ૨૦૧૪થી સત્તાની બહાર જ નથી પરંતુ ડબલ ફિગર પર પણ પહોંચી ગઈ છે. હાલમાં કોંગ્રેસની સ્થિતિ એવી નથી કે તે પોતાના દમ પર વિપક્ષના નેતાનો દરજ્જો મેળવી શકે.

આ જ કારણ છે કે પાર્ટીએ ઈન્ડિયા ગઠબંધન દ્વારા શાસક ભાજપના વિજય રથને રોકવાના પ્રયાસો શરૂ કર્યા છે. જોકે, પાર્ટી ખરેખર મજબૂત દાવો રજૂ કરવા માંગતી હોય, તો પહેલા તેણે તેના પક્ષના નેતાઓને સાથે રાખવા પડશે. આ સાથે આ ચૂંટણીમાં પોતાના દમ પર ૧૦૦થી વધુ બેઠકો પણ મેળવવી પડશે. કોંગ્રેસને મુખ્ય વિરોધ પક્ષ તરીકે નામ આપવામાં આવ્યું છે કારણ કે દેશની ૫૪૩ લોકસભા બેઠકોમાંથી લગભગ ૨૦૦ પર કોંગ્રેસ અને ભાજપ વચ્ચે સીધો મુકાબલો છે.

આમાં કર્ણાટક, છત્તીસગઢ, હરિયાણા, ગુજરાત, મધ્યપ્રદેશ, આસામ, રાજસ્થાન, ઉત્તરાખંડ, હિમાચલ પ્રદેશ એવા રાજ્યો છે જ્યાં ભાજપ અને કોંગ્રેસ વચ્ચે સીધો મુકાબલો છે. અહીં પક્ષ માટે મજબૂત દાવો કરવો જરૂરી બનશે. આ ત્યારે જ શક્ય છે જ્યારે પાર્ટી પોતાના પરસ્પર વિવાદોને ઉકેલે. જોકે કોંગ્રેસમાં જે રીતે આંતરકલહ દેખાઈ રહ્યો છે તેના કારણે આની શક્યતા ઓછી જણાઈ રહી છે.

પાર્ટીની વર્તમાન સ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને આવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે. જ્યારે ભાજપે લોકસભા ચૂંટણી માટે અત્યાર સુધીમાં ૩૫૦ થી વધુ ઉમેદવારોની જાહેરાત કરી છે, જ્યારે કોંગ્રેસ ફક્ત ૨૦૦થી વધુ બેઠકો પર નામો નક્કી કરવામાં સફળ રહી છે. કોંગ્રેસ હજુ પણ તેની સ્થિતિનું પરીક્ષણ કરી રહી છે જ્યારે ભાજપ વડાપ્રધાન મોદી સાથે એક વિશાળ છલાંગ લગાવી રહી છે.

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સતત ચૂંટણી પ્રચારમાં વ્યસ્ત છે. મંદિરોની મુલાકાત લેવાની, મતદારોને મળવાની સાથે તેઓ ચૂંટણી રેલીઓમાં સ્ટેજ પરથી ‘મોદીની ગેરંટી’ દ્વારા સામાન્ય લોકોને પોતાની સાથે જોડવામાં વ્યસ્ત છે.

વડાપ્રધાનની રેલીમાં પહોંચેલી લોકોની ભીડથી પાર્ટી નેતૃત્વને આશા છે કે તેઓ ચોક્કસપણે ૪૦૦નો આંકડો પાર કરશે. બીજી તરફ કોંગ્રેસના ચૂંટણી આયોજન પર નજર કરીએ તો તેમણે એટલો બધો પ્રચાર તો નથી જ કર્યો પરંતુ અત્યાર સુધી પાર્ટીએ કોઈ મોટી ચૂંટણી રેલી પણ કરી નથી.

રાહુલ ગાંધીની ભારત જોડો ન્યાય યાત્રાના સમાપન પર એક મોટી રેલીનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું જેમાં ઈન્ડિયા બ્લોકના ઘણા મોટા ચહેરાઓ ભેગા થયા હતા. જોકે, પાર્ટીએ હજુ સુધી એકલા હાથે કોઈ મોટી ચૂંટણી રેલી યોજી નથી.

આટલું જ નહીં ભાજપ દ્વારા જાહેર કરાયેલ ઉમેદવારોની યાદીમાં અનેક મોટા નામોની ટિકિટ કપાઈ છે. આ યાદીમાં ઘણા આશ્ચર્યજનક નામો પણ ઉમેરાયા છે. આમ છતાં પાર્ટીમાં કોઈ ખાસ નારાજગી જોવા મળી નથી.

બીજી તરફ કોંગ્રેસમાં ટિકિટની વહેંચણીને લઈને ખેંચતાણ ચાલી રહી છે. ઉમેદવારોની જાહેરાત બાદ ઉમેદવારોમાં પણ ફેરફાર કરવામાં આવી રહ્યા છે. તેનું તાજેતરનું ઉદાહરણ રાજસ્થાનમાં જોવા મળ્યું. કોંગ્રેસ પાર્ટીએ સુનીલ શર્માને જયપુરથી ઉમેદવાર બનાવ્યા હતા.

જોકે, જ્યારે તેમના નામ પર વિવાદ થયો ત્યારે પાર્ટીએ રાજસ્થાનના પૂર્વ મંત્રી પ્રતાપ સિંહ ખાચરિયાવાસને તેમના સ્થાને ઉમેદવાર જાહેર કર્યા. કોંગ્રેસ છોડીને ભાજપમાં જોડાનારા નેતાઓની યાદી અટકતી જણાતી નથી. છેલ્લા ૧૦ વર્ષમાં કોંગ્રેસના ઘણા નેતાઓ જેઓ પાર્ટી છોડીને ભાજપમાં જોડાયા છે. એટલું જ નહીં પાર્ટીએ તેમને ઈનામ પણ આપ્યું. આમાં તાજેતરનું ઉદાહરણ નવીન જિંદાલ છે.

નવીન જિંદાલ ૨૦૦૪થી ૨૦૧૪ સુધી કોંગ્રેસના સાંસદ હતા. આ સિવાય જ્યોતિરાદિત્ય સિંધિયા, મિલિંદ દેવરા, જિતિન પ્રસાદ, આરપીએન સિંહ જેવા કોંગ્રેસના નેતાઓ, જેઓ રાહુલ ગાંધીના નજીકના મિત્રો હતા તેમણે પણ પાર્ટી છોડી દીધી હતી.

જ્યારે સિંધિયાએ ૨૦૨૦ માં કોંગ્રેસ છોડી દીધી, ત્યારે આગાહી કરવામાં આવી હતી કે તેઓ છ મહિનામાં પાછા ફરશે. પરંતુ એવું કંઈ થયું નથી. એકંદરે આ લોકસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસ નેતૃત્વની સ્થિતિ ‘કરો યા મરો’ જેવી છે. જો આ ચૂંટણીમાં પાર્ટી જોરદાર દાવો રજૂ નહીં કરી શકે તો સંગઠનને તો અસર થશે જ, પરંતુ પ્રાદેશિક પક્ષો પણ કોંગ્રેસને આંખ બતાવશે.

આ ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસ સામે એક મોટો પ્રશ્ન એ છે કે જો તે પોતાનું પ્રદર્શન નહીં સુધારે તો પાર્ટીમાં ભારે નાસભાગ મચી જશે. કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ મÂલ્લકાર્જુન ખડગે હોવા છતાં પણ પાર્ટી હજુ પણ ગાંધી પરિવાર પર નિર્ભર જોવા મળી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં આ લોકસભાની ચૂંટણી ગાંધી પરિવાર માટે પણ વિશ્વસનીયતાનો પ્રશ્ન છે.SS1MS