રાજસ્થાન અને છત્તીસગઢમાં કોંગ્રેસનો આંતરિક વિખવાદ નડ્યો

મધ્ય પ્રદેશ, રાજસ્થાન, છત્તીસગઢમાં ભાજપનો વિજય-તેલંગણામાં કોંગ્રેસે વિજય મેળવ્યો 

નવી દિલ્હી, લોકસભાની ચૂંટણી પૂર્વે મુખ્ય બે હરીફ પક્ષો ભાજપ અને કોંગ્રેસના લીટમસ ટેસ્ટ સમાન પાંચ રાજયોની વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં ચાર રાજયોની આજે રવિવારે યોજાયેલી મતગણતરીમાં કેન્દ્રમાં શાસિત ભાજપે મધ્યપ્રદેશ, રાજસ્થાન અને છત્તીસગઢમાં વિજય મેળવી આગામી લોકસભાની ચુંટણીનું બ્યુગલ ફુંકી દીધું છે.

ભાજપે તમામ રાજયોમાં મુખ્યમંત્રીના ચહેરા વગર ચુંટણી લડી હતી અને ભારતના રાજકારણમાં અત્યારે સૌથી વધુ લોકપ્રિય વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ વન મેન આર્મીની ભુમિકા ભજવી પાંચેય રાજયોમાં આક્રમક પ્રચાર કર્યો હતો. વડાપ્રધાન મોદીએ સૌથી વધુ મોટા રાજયો મધ્યપ્રદેશ, રાજસ્થાન અને છત્તીસગઢ ઉપર વધુ ધ્યાન કેન્દ્રીત કર્યું હતું અને તેમાં તેમણે સફળતા મેળવી છે.

મધ્યપ્રદેશમાં કોંગ્રેસનો શરમજનક દેખાવ રહયો છે જયારે રાજસ્થાનમાં પણ પરંપરા યથાવત રહેવા સાથે સત્તા બદલાવવા ઉપરાંત કોંગ્રેસે કંગાળ દેખાવ કરી હારનો સામનો કર્યો છે. જયારે એક માત્ર તેલંગાણામાં કોંગ્રેસને વિજય મળ્યો છે. રાજસ્થાન અને મધ્યપ્રદેશમાં કોંગ્રેસમાં પ્રવર્તમાન આંતરીક જૂથબંધીથી પક્ષને વધુ નુકશાન થયું છે. પરંતુ મતદારોએ આ ત્રણેય રાજયોમાં મોદીની ગેરંટી પર વિશ્વાસ વ્યકત કરી ભાજપને જીત અપાવી છે. આ ચુંટણીથી કોંગ્રેસના અનેક દિગ્ગજ નેતાઓની રાજકીય કારકિર્દી જાખમમાં મુકાઈ ગઈ છે.

ચાર રાજ્યોની વિધાનસભા ચૂંટણીના પરિણામો આવી ગયા છે જેમાં ભાજપને એÂક્ઝટ પોલથી વિપરીત જારદાર સફળતા મળી છે, જ્યારે કોંગ્રેસે ફરી એક વખત નિરાશાજનક દેખાવ કર્યો છે. મધ્ય પ્રદેશ, રાજસ્થાન અને છત્તીસગઢમાં ભાજપ સરકાર બનાવવા જઈ રહ્યો છે જ્યારે તેલંગણામાં કોંગ્રેસનો વિજય થયો છે. પાંચમા રાજ્ય મિઝોરમમાં પણ ચૂંટણી થઈ હતી, પરંતુ ત્યાં સોમવારે મતગણતરી થશે. આજના વિજય પછી ભાજપમાં ભારે ઉત્સાહનો માહોલ છે કારણ કે લોકસભાની ચૂંટણી હવે માત્ર પાંચ મહિના દૂર છે. ભાજપે સ્પષ્ટ વિજય મેળવતા જ આજે સાંજે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ Âટ્‌વટ કરીને મતદારોનો આભાર માન્યો હતો અને કહ્યું હતું કે, “અમે જનતા જનાર્દનને નમન કરીએ છીએ.”

અત્યારની Âસ્થતિ પ્રમાણે મધ્ય પ્રદેશમાં ભાજપ ૧૫૭ બેઠકો જીતી ગયો છે જ્યારે કોંગ્રેસના હાથમાં ૭૫ બેઠકો છે. શિવરાજ સિંહ ચૌહાણ ફરી એક વખત લોકપ્રિય અને વિનર નેતા તરીકે ઉભરી આવ્યા છે. તેમની મહિલાઓ માટેની યોજનાઓ અસરકારક સાબિત થઈ છે. મધ્ય પ્રદેશમાં જીઁ કે મ્જીઁ ખાતું પણ ખોલાવી શક્યા નથી. મધ્યપ્રદેશમાં ભાજપને ૫૬ બેઠકનો ફાયદો થયો છે જ્યારે કોંગ્રેસને ૫૦ બેઠકોનું નુકસાન છે.

૨૦૦ વિધાનસભા બેઠકો ધરાવતા રાજસ્થાનમાં બહુમતી માટે ૧૦૦ બેઠકો જરૂરી હોય છે. રાજસ્થાનમાં ભાજપ ૧૧૪ બેઠક જીત્યો છે અથવા લીડ મેળવી છે જ્યારે કોંગ્રેસના હાથમાં માત્ર ૭૧ બેઠકો દેખાય છે. બીએસપીને બે બેઠકો મળી છે. રાજસ્થાનમાં ભાજપને ગઈ ચૂંટણીની તુલનામાં ૪૩ બેઠકો પર ફાયદો થયો છે જ્યારે કોંગ્રેસે ૩૧ બેઠકો ગુમાવી છે.

છત્તીસગઢમાં ૯૦ બેઠકોમાં સરકાર બનાવવા માટે ૪૬ બેઠકોની જરૂર હોય છે. અહીં ભાજપે ૬૦ બેઠક જીતી છે અથવા લીડ મેળવી છે અને કોંગ્રેસના હાથમાં ૨૯ બેઠક આવી છે. છત્તીસગઢમાં કોંગ્રેસને ૩૪ બેઠકોનું નુકસાન છે જ્યારે ભાજપને ૪૧ બેઠકોનો ફાયદો છે. તેલંગણામાં કોંગ્રેસને જારાદાર સફળતા મળી છે અને ૬૬ બેઠકો જીતી લીધી છે અથવા લીડ મેળવી છે. તેલંગણામાં સળંગ બે વખતથી જીતનાર બીઆરએસને માત્ર ૩૭ બેઠક મળી છે જ્યારે ભાજપ ૮ બેઠક જીતી શક્યો છે.

આ વખતની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ભાજપ અને કોંગ્રેસે મન મૂકીને વચનો આપ્યા હતા. રેવડી વહેંચવામાં કોઈ પક્ષ પાછળ ન હતા. રાજસ્થાન અને છત્તીસગઢમાં કોંગ્રેસે પોતાના ચૂંટણી ઢંઢેરામાં ખેડૂતોના દેવામાં માફી, સસ્તામાં ગેસ સિલિન્ડર, બેરોજગારી ભથ્થું, મહિલાઓ માટે રોકડ સહાય વગેરે વચનો આપ્યા હતા. મધ્ય પ્રદેશમાં શિવરાજ સિંહ ચૌહાણની ભાજપ સરકારે ‘લાડલી બહેન યોજના’ જાહેર કરી હતી

જેમાં પાત્રતા ધરાવતી દરેક મહિલાને મહિને એક-એક હજાર રૂપિયાની સહાય કરવામાં આવી હતી. ત્યાર પછી આ રકમ વધારીને રૂ. ૧૨૫૦ કરવામાં આવી હતી. આગળ જતા આ રકમ વધારીને મહિને ૩૦૦૦ રૂપિયા કરવામાં આવશે તેવું વચન પણ અપાયું હતું. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી કોંગ્રેસના વચનોને મફતની રેવડી ગણાવતા હતા અને તેમણે આપેલા વચનોને મોદીની ગેરંટી તરીકે ઓળખાવતા હતા. મધ્ય પ્રદેશમાં ‘લાડલી બહેન યોજના’ ભાજપ માટે ગેમચેન્જર સાબિત થઈ છે તેવું માનવામાં આવે છે. રાજસ્થાન અને છત્તીસગઢમાં પણ મહિલા વોટર્સે ભાજપને વોટ આપ્યા હોય તેમ લાગે છે.

રાજસ્થાન અને છત્તીસગઢમાં કોંગ્રેસમાં આંતરિક વિખવાદ ચાલતો હતો જે તેને ઘણો નડ્યો છે. છેલ્લા પાંચ વર્ષના કાર્યકાળ દરમિયાન રાજસ્થાનમાં સચિન પાઈલટ અને અશોક ગેહલોત વચ્ચે ખેંચતાણ ચાલતી હતી જ્યારે છત્તીસગઢમાં ભૂપેશ બઘેલ અને ટી એસ સિંહ વચ્ચે ડખો હતો. ચૂંટણી અગાઉ કોંગ્રેસ હાઈકમાન્ડે આ બે રાજ્યોમાં આંતરિક કલેશ દૂર કરવા પ્રયાસ કર્યો પરંતુ ત્યાં સુધીમાં કોંગ્રેસમાં અંદરોઅંદર જૂથ બની ગયા હતા. ચૂંટણીના પરિણામોએ પણ સાબિત કર્યું છે કે કોંગ્રેસમાં મતભેદો હતા.

આગામી વર્ષે લોકસભાની ચૂંટણી આવી રહી છે જેમાં ભાજપ હવે બમણા જારથી કામે લાગી શકશે જ્યારે કોંગ્રેસમાં આંતરિક ડખા વધવાની શક્યતા દેખાય છે. જાકે, રાજ્યની ચૂંટણી અને કેન્દ્રની ચૂંટણીના મુદ્દા અલગ હોય છે તેથી આ રિઝલ્ટની અસર ૨૦૨૪ની લોકસભા ચૂંટણી પર પડશે કે નહીં તે અત્યારથી કહી ન શકાય. ૨૦૧૮માં ભાજપે રાજસ્થાન, મધ્ય પ્રદેશ અને છત્તીસગઢમાં હારનો સામનો કર્યો હતો જેમાં મધ્ય પ્રદેશમાં તેને સત્તા ઉથલાવીને પોતાની સરકાર બનાવવામાં સફળતા મળી હતી. પરંતુ ૨૦૧૯ની લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપે જબ્બરજસ્ત દેખાવ કર્યો હતો.

કર્ણાટક અને હિમાચલમાં વિજય પછી કોંગ્રેસ ભારે ઉત્સાહમાં હતી, પરંતુ આજે આવેલા રિઝલ્ટના કારણે તેણે આત્મમંથન કરવું પડશે. લોકસભાની ચૂંટણી અગાઉ વિરોધપક્ષોએ ૈંદ્ગડ્ઢૈંછ નામે ગઠબંધન બનાવ્યું છે જેમાં કોંગ્રેસનો હાથ ઉપર હતો, પરંતુ હવે બીજા પક્ષો પણ કોંગ્રેસને દબાવશે. તેલંગણાના રિઝલ્ટ કોંગ્રેસ માટે આશ્વાસનરૂપ જરૂર છે. તેલંગણામાં બીઆરએસ અને કેસીઆરને હેટટ્રિક મળતા અટકી ગઈ છે.