‘માનસ-સ્મૃતિકથા’ નામે સ્પેનના માર્બેલામાં મોરારિબાપુ દ્વારા શ્રાદ્ધ તથા મૌનની અનોખી કથા 

સ્પેનની ધરતી પર રામકથાઃ મોરારિબાપુ દ્વારા જીવન, મૃત્યુ અને મૌન પર કથા 

માર્બેલા, સ્પેન, તા.21 સપ્ટેમ્બર, 2024: ભારતના જાણીતા આધ્યાત્મિક ગુરુ મોરારિ બાપુએ સ્પેનના મનોહર દરિયાકાંઠાના મનોહર શહેર માર્બેલા ખાતે નવ-દિવસીય રામકથાનો પ્રારંભ કર્યો છે. સ્પેનના શ્રોતાઓ સમક્ષ તેઓ પ્રથમ વાર પ્રેમ, શાંતિ અને સત્યનો વૈશ્વિક સંદેશ રજૂ કરશે.

શ્રાદ્ધનો અર્થઃ

સ્પેનના પૅલેસિયો ડી કૉંગ્રેસોસ વાય એક્સ્પોઝિસિયન્સ એડોલ્ફો સુઆરેઝ ખાતે આધ્યાત્મિક ગુરુ મોરારિ બાપુએ કથા શરૂ કરી છે. હિન્દુ કૅલેન્ડર મુજબ હાલમાં ચાલી રહેલા શ્રાદ્ધપક્ષ દરમિયાન ગોસ્વામી તુલસીદાસજી રચિત ‘રામચરિત માનસ’ના ભુસુંડી-પાઠમાંથી બે પંક્તિઓ પસંદ કરી હતી. શ્રાદ્ધપક્ષના 16 દિવસ આપણા દિવંગત પિતૃઓને સમર્પિત કરાયેલા દિવસો હોય છે.

મોરારિ બાપુએ બે કેન્દ્રીય પંક્તિઓ અથવા ચૌપાઈ (ક્વૉટ્રેઇન) પસંદ કરી હતી, જે ક્રિયા શબ્દ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે અને સામાન્ય રીતે અવસાન સમયની ધાર્મિક વિધિઓ સાથે સંકળાયેલી હોય છે:

‘કરી નૃપ ક્રિયા સંગ પુરબસી, ભારત ગયે જહાં પ્રભુ સુખ રાસિ પુની પ્રભુ ગીધા ક્રિયા જીમિ કિન્હી,

બધી કમ્નબંદ સબરી ગતિ દિન્હી.’ (ઉત્તર કાંડ – 65,66 A).

‘રામચરિત માનસ’ની પંક્તિઓ સમજાવતાં મોરારિ બાપુએ જણાવ્યું હતું કે, ‘ક્રિયા’ને અગ્નિસંસ્કારના પરંપરાગત અર્થની બહાર “કાર્ય કરવા’ તરીકે પણ સમજવું જોઈએ. પ્રથમ પંક્તિમાં ભરતની ક્રિયા તેને શ્રીરામ તરફ લઈ જાય છે. કથામાં મોરારિબાપુએ સમજાવ્યું કે, ભગવાન તરફ લઈ જતી કોઈ પણ વિશિષ્ટ રીતે કરાયેલી ક્રિયા પ્રશંસનીય છે. આપણને ભગવાન તરફ લઈ જાય છે.  મોરારિબાપુએ સમકાલીન આધ્યાત્મિક આંતર્દષ્ટિ સાથે હિન્દુ મહાકાવ્યમાંથી કાલાતીત જ્ઞાનને વણી લીધું હોવાથી કથા દરમિયાન યોજાતાં મનન-ચિંતન સત્રો સમગ્ર કથાને માર્ગદર્શન પૂરું પાડશે.

દરમિયાન, મોરારિબાપુએ આ કથાનું નામ ‘માનસસ્મૃતિ’ રાખ્યું છે, જે શ્રાદ્ધ સાથે સંકળાયેલું છે. વ્યક્તિને જીવનનાં પાંચ મુખ્ય કેન્દ્રોને યાદ રાખવા માટે આમાં પ્રોત્સાહન મળે છે – માતા,પિતા, આચાર્ય (ગુરુજન), અતિથિ અને ઇષ્ટદેવ. તેમણે ઉમેર્યું કે, કથા દરમિયાન આ પાંચેયના વિચારો, તેમની અભિવ્યક્તિ તથા તેમનાં કાર્યોનું પ્રગટીકરણ આપણને પ્રેરણા આપશે.

પોતાનો પરિવાર કર્મકાંડની પ્રથાઓને અનુસરતો નથી, એમ કહીને મોરારિબાપુએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે, શ્રદ્ધા સે યાદ કરના હી શ્રાદ્ધ હૈ.

અંતિમ મૌન -મૌન વિશે બોલતાં મોરારિબાપુએ જણાવ્યું કે, જીવનનો અંત ગહન મૌન દ્વારા દર્શાવાય છે. તેમાં માત્ર તુલસી અને ગંગાજલ જ મૃતકના મુખમાં મૂકવામાં આવે છે.

આ પ્રસંગે ‘રામાયણ’નાં મુખ્ય પાત્રોના મૌન પર તેમણે પોતાનું ચિંતન રજૂ કર્યું હતું. આ મહાકાવ્યમાં મૌન રહેલાં પાત્રોમાં તેમણે જાનકી, ઊર્મિલા, માંડવી, શ્રુતિકીર્તિ, તારા, કૈકેયી, મંથરા, કૌશલ્યા, ત્રિજીતિ, અનુસૂયા, શબરી અને મંદોદરીનો સમાવેશ કર્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે, જ્યારે ખૂબ જ જરૂર પડી છે ત્યારે જ આ પાત્રો બોલ્યાં છે, પરંતુ મોટા ભાગે તેમણે મૌન પાળ્યું છે. મોરારિ બાપુએ મૌનના વિવિધ પ્રકારોની પણ વાત કરી. તેમણે તેમાં સર્જનાત્મક, નકારાત્મક અને પ્રચ્છન્ન (છૂપું) એમ પ્રકારો દર્શાવ્યા. તેમની સરખામણી તેમણે ચિત્રના ખૂણે રહેલા પેઇન્ટર અથવા ચિત્રકારના હસ્તાક્ષર સાથે કરી હતી.

મોરારિ બાપુએ ક્ષમા વિષય ઉપર ગુરુત્વાકર્ષણ સાથે જણાવ્યું હતું કે, જેઓ ક્ષમા કરે છે અને ક્ષમા માગી લે છે તેઓ છેવટે આ વિશ્વમાંથી મોક્ષ પ્રાપ્ત કરી લે છે અને પૃથ્વી તો પોતાની ધરી પર ફરતી જ રહે છે.

યુવાશક્તિ- રામકથાની શરૂઆતમાં મોરારિબાપુએ કાર્યક્રમના યુવા-આયોજકોની પ્રશંસા કરી હતી. તેઓના શુદ્ધ સંકલ્પને ઇવેન્ટની સફળતાનું મુખ્ય કારણ દર્શાવ્યું હતું. કથાના પ્રાયોજકો તથા યજમાનોમાં સિયાચુગ, સાબરી અને અત્રી જસાણી, દેવકી અને કલ્યાણી પંચમતિયા તેમજ જાનકી અને ઋષિ ચોલેરાનો સમાવેશ થાય છે. આફ્રિકા, એશિયા, યુરોપ અને અમેરિકાના વિવિધ ખંડોમાં વસતા હોવા છતાં તેઓ આ કાર્યક્રમ સાથે સંકળાયેલા રહ્યા હતા.