નાગકન્યાઓ ભગવાન ગણેશને નાગલોકમાં લઈ જવાની જીદ કેમ કરતી હતી!

ભગવાન ગણેશને લગતી પૌરાણિક કથાઓ-આ લીલાઓનું વર્ણન મુદ્ગલપુરાણ, ગણેશપુરાણ, શિવ- પુરાણ અને બ્રહ્મવૈવર્ત પુરાણમાં જોવા મળે છે.

ભગવાન શ્રી ગણેશની કથાઓનું વર્ણન અનેક ગ્રંથોમાં કરવામાં આવ્યું છે. ગણેશજીએ ભગવાન શ્રી કૃષ્ણના મનોરંજન જેવા જ ઘણા વિનોદ કર્યા છે. આ લીલાઓનું વર્ણન મુદ્ગલપુરાણ, ગણેશપુરાણ, શિવ- પુરાણ અને બ્રહ્મવૈવર્ત પુરાણમાં જોવા મળે છે. આજે આપણે ભગવાન શ્રી ગણેશ સાથે જોડાયેલી કેટલીક રસપ્રદ વાતો વિશે જાણીશું.

એકવાર ગણપતિ મુનિ પરાશર ઋષિના આશ્રમમાં પોતાના પુત્રો સાથે રમી રહ્યા હતા એટલામાં જ કેટલીક નાગકન્યાઓ ત્યાં આવી. નાગકન્યાઓ ગણેશને તેમના નાગલોકમાં લઈ જવાની જીદ કરવા લાગી. ગણપતિ તેમની વિનંતીને નકારી શક્યા નહીં અને તેમની સાથે નાગલોકમાં ગયા.

નાગ લોક પહોંચતા જ નાગકન્યાઓએ તેમનું દરેક રીતે સ્વાગત કર્યું.રાજા વાસુકીએ ગણેશને જોયા અને ઉપહાસના સ્વરમાં ગણેશ સાથે વાત કરવા તથા તેમના સ્વરૂપનું વર્ણન કરવા લાગ્યા.ગણેશ ગુસ્સે થયા.તેમણે વાસુકીની સૂંઢ ઉપર પગ મૂક્યો.વાસુકીની આવી દુર્દશાના સમાચાર સાંભળીને તેમના મોટા ભાઈ શેષનાગ આવ્યા,તેમણે ગર્જના કરી કે કોને મારા ભાઈ સાથે આવો વ્યવહાર કર્યો હતો? જ્યારે ગણેશજી તેમની સામે પ્રગટ થયા ત્યારે શેષનાગે તેમને ઓળખ્યા અને તેમનું અભિવાદન કર્યું અને તેમને નાગલોકના રાજા જાહેર કર્યા.

ગણપતિ પાસે હથિયારો ક્યાંથી આવ્યા? એકવાર શિવ કૈલાસ છોડીને જંગલમાં રહેવા લાગ્યા.એક દિવસ વિશ્વકર્મા ભગવાન શિવને મળવા આવ્યા,તે સમયે ગણેશજી માત્ર છ વર્ષના હતા.ગણેશજીએ વિશ્વકર્માને પૂછ્યું કે તમે મને મળવા આવ્યા છો તો મારા માટે કંઈ ભેટ લઈને આવ્યા છો? ત્યારે વિશ્વકર્માએ કહ્યું કે પ્રભુ ! હું તમારા માટે શું ભેટ લાવી શકું? તમે પોતે સચ્ચિદાનંદ છો.વિશ્વકર્માએ ગણપતિની પૂજા કરી અને પોતાના હાથે બનાવેલી કેટલીક વસ્તુઓ ભેટ તરીકે મૂકી.આ વસ્તુઓમાં તીક્ષ્ણ ગોડ,ફાંસો અને પદ્મ હતા.આ શસ્ત્ર મેળવીને ગણપતિ ખૂબ જ પ્રસન્ન થયા.છ વર્ષના ગણેશે પોતાના મિત્રો સાથે રમતાં રમતાં આ શસ્ત્રોથી સૌપ્રથમ વૃકાસુર રાક્ષસનો વધ કર્યો હતો.

ગણપતિએ ગૌતમ ઋષિના રસોડામાંથી ભોજન ચોરી લીધું હતું..એકવાર બાળ ગણેશ તેમના મિત્રો અને મુનિના પુત્રો સાથે રમતા હતા.રમતાં રમતાં તેમને ભૂખ લાગી.નજીકમાં જ ગૌતમ ઋષિનો આશ્રમ હતો.ઋષિ ગૌતમ ધ્યાનમાં હતા અને તેમની પત્ની માતા અહલ્યા રસોડામાં ભોજન બનાવી રહ્યાં હતાં. ગણેશજી આશ્રમમાં ગયા અને જ્યારે માતા અહિલ્યા આઘા-પાછાં થયાં ત્યારે તેમણે રસોડામાંથી બધો ખોરાક ચોરી લીધો અને તેના મિત્રો સાથે ખાવા લાગ્યા,પછી માતા અહલ્યાએ ગૌતમ ઋષિનું ધ્યાન વિચલિત કર્યું અને તેમને કહ્યું કે રસોડામાંથી ખોરાક ગાયબ થઈ ગયો છે.

ગૌતમ ઋષિ જંગલમાં ગયા અને જોયું કે ગણેશ તેમના મિત્રો સાથે ભોજન કરી રહ્યા હતા.ગૌતમ ઋષિ તેમને પકડીને માતા પાર્વતી પાસે લઈ જાય છે.જ્યારે માતા પાર્વતીજીને ચોરીની જાણ થઈ ત્યારે તેમણે ગણેશને એક ઝૂંપડીમાં લઈ જઈ બાંધી દીધા.પાર્વતીજી જ્યારે તેમને બાંધીને ઝૂંપડીમાંથી બહાર આવ્યાં ત્યારે તેમને લાગ્યું કે ગણેશ તેના ખોળામાં છે પરંતુ જ્યારે તેમણે જોયું તો તેમણે ગણેશને ઝૂંપડીમાં બાંધેલા જોયા.માતાજી કામમાં વ્યસ્ત થઈ ગયાં.થોડા સમય પછી તેમને ફરીથી એવું લાગવા લાગ્યું કે જાણે ગણેશ શિવગણ સાથે રમતા હતા.

જ્યારે તેઓ ઝૂંપડીમાં ગયાં તો તેમણે ગણેશને ત્યાં બાંધેલા જોયા.હવે માતાજીને બધે જ ગણેશના દર્શન થવા લાગ્યા.ક્યારેક રમતા,ક્યારેક ખાતા અને ક્યારેક રડતા જોયા.માતાને ચિંતા થઈ અને પછી ઝૂંપડીની અંદર જોયું તો ગણેશ સામાન્ય બાળકની જેમ રડી રહ્યા હતા.ગણેશજી પોતાને દોરડામાંથી મુક્ત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા હતા.માતાને તેમના પ્રત્યે વધુ પ્રેમ થયો અને તેમણે દયા આવવાથી મુક્ત કર્યા.

ગણપતિએ બધા દેવતાઓને યજ્ઞમાં આમંત્રિત કર્યા.એકવાર ભગવાન શિવના મનમાં મોટો યજ્ઞ કરવાનો વિચાર આવ્યો.વિચાર આવતાં જ તેમણે યજ્ઞ શરૂ કરવાની તૈયારી શરૂ કરી.યજ્ઞ વિધિ માટે તમામ ગણોને અલગ અલગ જવાબદારીઓ સોંપવામાં આવી હતી.સૌથી મોટું કામ બધા દેવતાઓને યજ્ઞમાં આમંત્રિત કરવાનું હતું.

આમંત્રણ મોકલવા માટે લાયક વ્યક્તિની પસંદગી કરવાની હતી કે જે સમયસર તમામ વિશ્વમાં જઈ શકે અને ત્યાંના દેવતાઓને આદરપૂર્વક આમંત્રણ આપી શકે.આવી સ્થિતિમાં એવી વ્યક્તિની પસંદગી કરવાની હતી જે ઝડપથી જઈને આ કાર્ય કરી શકે પરંતુ ભગવાન શિવને ડર હતો કે આમંત્રણ આપવાની ઉતાવળમાં દેવતાઓનું અપમાન ના થાય તેથી તેમણે આ કાર્ય માટે ગણેશજીને પસંદ કર્યા.

ગણેશ બુદ્ધિ અને વિવેકના દેવતા છે.ઉતાવળમાં પણ તેઓ કોઈ ભૂલ ન કરે તે વિચારીને શિવે ગણપતિને બોલાવ્યા અને તેમને તમામ દેવી-દેવતાઓને આમંત્રણ આપવાનું કામ સોંપ્યું.ગણેશજીએ આ કાર્ય પ્રસન્નતાથી સ્વીકાર્યું પરંતુ તેમની સાથે સમસ્યા એ હતી કે તેમનું વાહન ઉંદર હતું જે ઝડપથી આગળ વધી શકતું ન હતું.ગણેશજીએ લાંબા સમય સુધી વિચાર્યું કે કેવી રીતે સમગ્ર વિશ્વમાં જવું અને બધા દેવતાઓને યજ્ઞમાં ભાગ લેવા માટે આદરપૂર્વક આમંત્રણ આપવું.ખૂબ વિચાર કર્યા પછી તેમણે બધી આમંત્રણ પત્રિકાઓ ઉપાડી અને પૂજા સામગ્રી લીધી અને ધ્યાનમાં બેઠેલા શિવની સામે બેસી ગયા.

ગણેશજીએ વિચાર્યું કે બધા દેવતાઓનો ભગવાન શિવમાં વાસ છે.જો તમે તેને પ્રસન્ન કરશો તો બધા દેવતાઓ પ્રસન્ન થશે.આ વિચારીને ગણેશજીએ શિવની આરાધના કરી અને બધા દેવતાઓને આહ્વાન કર્યા પછી તેમણે બધા આમંત્રણ કાર્ડ શિવને જ અર્પણ કર્યા.તમામ નિમંત્રણો આપોઆપ દેવતાઓ સુધી પહોંચી ગયા અને દરેક નિયત સમયે યજ્ઞમાં પહોંચી ગયા.આ રીતે ગણેશે પોતાની બુદ્ધિથી મુશ્કેલ કાર્યને સરળ બનાવી દીધું.

ભગવાન ગણેશ કેવી રીતે એક દાંતવાળા બન્યા? બ્રહ્મવૈવર્ત પુરાણ અનુસાર ભગવાન વિષ્ણુના અવતાર ભગવાન પરશુરામ શિવના શિષ્ય હતા.તેમણે જે કુહાડી વડે સત્તરવાર પૃથ્વી પરથી ક્ષત્રિયોનો નાશ કર્યો હતો તે કુહાડી ભગવાન શિવે તેમને આપી હતી.સત્તરવાર ક્ષત્રિયોને હરાવ્યા પછી પરશુરામ શિવ અને પાર્વતીના દર્શન કરવા કૈલાસ પર્વત પર આવે છે,તે સમયે ભગવાન શિવ સુતા હતા અને ગણેશ પોતે રક્ષા કરતા હતા.

ગણેશજીએ પરશુરામને રોક્યા.પરશુરામ ખૂબ જ ઝડપથી ગુસ્સે થઈ જતા હતા.જ્યારે તેમને અટકાવવામાં આવ્યો તો તેમણે ગણેશ સાથે ઝઘડો શરૂ કર્યો. ઝઘડો એટલો વધી ગયો કે પરશુરામે ગણેશને ધક્કો મારી દીધો.નીચે પડતાંની સાથે જ ગણેશ ગુસ્સે થઈ જાય છે.પરશુરામ બ્રાહ્મણ હતા તેથી ગણેશ તેમના ઉપર હુમલો કરવા માંગતા ન હતા.

તેમણે પરશુરામને તેમની સૂંઢ વડે પકડી લીધા અને તેને ચારેય દિશામાં ગોળ-ગોળ ઘુમાવ્યા,ફરતા ફરતા ગણેશજીએ પરશુરામને પણ તેમના વિષ્ણુ સ્વરૂપના દર્શન કરાવ્યા.થોડીવાર આજુબાજુ ફર્યા પછી ગણેશ તેમને છોડીને ચાલ્યા ગયા.મુક્ત થયા પછી પરશુરામ થોડો સમય શાંત રહ્યા પછી જ્યારે પરશુરામને પોતાના અપમાનનો અહેસાસ થયો ત્યારે તેમણે ગણેશ પર કુહાડીથી હુમલો કર્યો.

કુહાડી શિવ દ્વારા આપવામાં આવી હતી તેથી ગણેશ તેના હુમલાને નિષ્ફળ જવા દેવા માંગતા ન હતા,આ વિચારીને તેમણે તેનો વાર એક દાંત પર લઇ લીધો.કુહાડીનો પ્રહાર થતાં જ દાંત તૂટી ગયો અને બહાર પડી ગયો.દરમિયાન અવાજ સાંભળીને ભગવાન શિવ પણ પથારીમાંથી બહાર આવ્યા અને બંનેને શાંત કર્યા.ત્યારથી ગણેશ પાસે માત્ર એક જ દાંત બચ્યો અને તે એકદંત તરીકે ઓળખાવા લાગ્યા. આલેખનઃ વિનોદભાઇ માછી નિરંકારી