કન્યાકુમારીમાં પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીની સાધનામાંથી નવા સંકલ્પો બહાર આવ્યા
હું શૂન્યતામાં જઈ રહ્યો હતો, ધ્યાનમાં પ્રવેશી રહ્યો હતો. શરૂઆતની ક્ષણોમાં મારા મનમાં ચૂંટણીનો ઘોંઘાટ ગુંજતો હતો. રેલીઓ અને રોડ શોમાં જોયેલા અસંખ્ય ચહેરાઓ મારી નજર સમક્ષ આવી રહ્યા હતા.
મારા વ્હાલા દેશવાસીઓ, લોકશાહીની જનનીમાં લોકશાહીના સૌથી મોટા પર્વનું એક સીમાચિહ્ન આજે 1લી જૂને પૂર્ણ થઈ રહ્યું છે. કન્યાકુમારીમાં ત્રણ દિવસની આધ્યાત્મિક યાત્રા પછી, હું હમણાં જ વિમાનમાં દિલ્હી જવા માટે બેઠો જ છું… કાશી અને બીજી ઘણી બેઠકો પર મતદાન ચાલી રહ્યું છે. ઘણા બધા અનુભવો છે, ઘણી બધી સંવેદનાઓ છે… હું મારી અંદર અનંત ઊર્જાનો પ્રવાહ અનુભવું છું.
ખરેખર, 24ની આ ચૂંટણીમાં ઘણા સુખદ સંયોગો બન્યા છે. અમૃતકાળની આ પ્રથમ લોકસભા ચૂંટણીમાં, મેં 1857ના પ્રથમ સ્વતંત્રતા સંગ્રામના પ્રેરણા સ્થળ મેરઠથી પ્રચારની શરૂઆત કરી હતી. મા ભારતીની આસપાસ પરિક્રમા વખતે, આ ચૂંટણીની મારી છેલ્લી સભા પંજાબના હોશિયારપુરમાં થઈ હતી. સંત રવિદાસજીની તપોભૂમિ, આપણા ગુરુઓની ભૂમિ એવા પંજાબમાં છેલ્લી સભા યોજવાનું સૌભાગ્ય પણ ખૂબ જ વિશેષ છે.
આ પછી મને કન્યાકુમારીમાં ભારત માતાનાં ચરણોમાં બેસવાની તક મળી. એ શરૂઆતની ક્ષણોમાં મારા મનમાં ચૂંટણીનો ઘોંઘાટ ગુંજતો હતો. રેલીઓ અને રોડ શોમાં જોયેલા અસંખ્ય ચહેરાઓ મારી નજર સમક્ષ આવી રહ્યા હતા. માતાઓ, બહેનો અને પુત્રીઓના અપાર પ્રેમની એ લહેર, તેમના આશીર્વાદ… તેમની આંખોમાં મારા માટેનો વિશ્વાસ, એ સ્નેહ… હું બધું જ ગ્રહણ કરી રહ્યો હતો. મારી આંખો ભીની થઈ રહી હતી… હું શૂન્યતામાં જઈ રહ્યો હતો, ધ્યાનમાં પ્રવેશી રહ્યો હતો.
આજે 21મી સદીની દુનિયા ભારત તરફ મોટી અપેક્ષાઓ સાથે જોઈ રહી છે અને વૈશ્વિક પરિદૃશ્યમાં આગળ વધવા માટે આપણે ઘણા ફેરફારો કરવા પડશે. આપણે સુધારાને લઈને આપણી પરંપરાગત વિચારસરણી પણ બદલવી પડશે. ભારત સુધારાને માત્ર આર્થિક ફેરફારો સુધી મર્યાદિત કરી શકે નહીં. આપણે જીવનના દરેક ક્ષેત્રમાં સુધારા તરફ આગળ વધવાનું છે. આપણા સુધારાઓ પણ 2047 સુધીમાં વિકસિત ભારતના સંકલ્પને અનુરૂપ હોવા જોઈએ.
થોડી જ ક્ષણોમાં, રાજકીય ચર્ચાઓ, હુમલાઓ અને વળતા હુમલાઓ… આક્ષેપોના અવાજો અને શબ્દો, તે બધા આપોઆપ અદૃશ્ય થઈ ગયા. મારા મનમાં અલિપ્તતાની લાગણી વધુ તીવ્ર બની ગઈ…મારું મન બહારની દુનિયાથી સાવ અલિપ્ત થઈ ગયું. આટલી મોટી જવાબદારીઓ વચ્ચે આવી સાધના અઘરી છે, પરંતુ કન્યાકુમારીની ભૂમિ અને સ્વામી વિવેકાનંદની પ્રેરણાએ તેને આસાન બનાવી દીધી છે.
હું મારી સાંસદ તરીકેની ચૂંટણી મારા કાશીના મતદારોનાં ચરણોમાં છોડીને અહીં આવ્યો છું. હું ભગવાનનો પણ આભારી છું કે તેમણે મને જન્મથી જ આ મૂલ્યો આપ્યાં. હું એ પણ વિચારી રહ્યો હતો કે સ્વામી વિવેકાનંદજીએ એ જગ્યાએ ધ્યાન કરતી વખતે શું અનુભવ્યું હશે ! મારા આધ્યાત્મિક અભ્યાસનો કેટલોક ભાગ આ પ્રકારના વિચાર-પ્રવાહમાં વહેતો હતો.
આ વિરક્ત ભાવ વચ્ચે, શાંતિ અને મૌન વચ્ચે, મારા મનમાં ભારતના ઉજ્જવળ ભવિષ્ય માટે, ભારતના ધ્યેયો માટે સતત વિચારો આવતા હતા. કન્યાકુમારીના ઊગતા સૂર્યે મારા વિચારોને નવી ઊંચાઈ આપી, સમુદ્રની વિશાળતા આપી. મારા વિચારોને વિસ્તૃત કર્યા અને મારી ક્ષિતિજોને વિસ્તૃત કરી, મને બ્રહ્માંડના ઊંડાણમાં હાજર એકતાનો સતત અનુભવ કરાવ્યો. જાણે હિમાલયની ગોદમાં દાયકાઓ પહેલાં કરેલા વિચારો અને અનુભવો ફરી જીવંત થઈ રહ્યા હોય એવું લાગતું હતું.
મિત્રો, કન્યાકુમારીનું આ સ્થળ હંમેશા મારા હૃદયની ખૂબ નજીક રહ્યું છે. કન્યાકુમારીમાં વિવેકાનંદ રોક મેમોરિયલ શ્રી એકનાથ રાનડે દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું. મને એકનાથજી સાથે ઘણી મુસાફરી કરવાની તક મળી. આ સ્મારકના નિર્માણ દરમિયાન થોડો સમય કન્યાકુમારીમાં રહીને ત્યાંની મુલાકાત લેવી સ્વાભાવિક હતું.
કાશ્મીરથી કન્યાકુમારી સુધી… દરેક દેશવાસીના હૃદયમાં આ આપણી સમાન ઓળખ છે. આ તે શક્તિપીઠ છે જ્યાં માતા શક્તિએ કન્યા કુમારીના રૂપમાં અવતાર લીધો હતો. આ દક્ષિણ છેડે, માતા શક્તિએ તપસ્યા કરી અને ભગવાન શિવની રાહ જોઈ જેઓ ભારતના ઉત્તરના છેડે હિમાલય પર બેઠાં હતાં.
કન્યાકુમારી એ સંગમની ભૂમિ છે. આપણા દેશની પવિત્ર નદીઓ જુદા જુદા સમુદ્રોને મળે છે અને અહીં તે સમુદ્રોનો સંગમ થાય છે અને અહીં બીજો એક મહાન સંગમ દેખાય છે – ભારતનો વૈચારિક સંગમ!
વિવેકાનંદ રોક મેમોરિયલની સાથે, સંત તિરુવલ્લુવર, ગાંધી મંડપમ અને કામરાજર મણિ મંડપમની વિશાળ પ્રતિમા છે. મહાન વીરોના વિચારોની આ ધારાઓ અહીં રાષ્ટ્રીય વિચારનો સંગમ રચે છે. આનાથી રાષ્ટ્ર-નિર્માણ માટે મહાન પ્રેરણા મળે છે. જેઓ ભારત એક રાષ્ટ્ર અને દેશની એકતા પર શંકા કરે છે, તેમને કન્યાકુમારીની આ ધરતી એકતાનો અમીટ સંદેશો આપે છે.
કન્યાકુમારીમાં સંત તિરુવલ્લુવરની વિશાળ પ્રતિમા સમુદ્રમાંથી મા ભારતીના વિસ્તરણને જોઈ રહી હોય તેવું લાગે છે. તેમનું સર્જન ‘થિરુક્કુરલ’ તમિલ સાહિત્યનાં રત્નોથી જડેલા તાજ જેવું છે. તે જીવનનાં દરેક પાસાઓનું વર્ણન કરે છે, જે આપણને આપણા પોતાના અને રાષ્ટ્ર માટે શ્રેષ્ઠ આપવા માટે પ્રેરણા આપે છે. આવા મહાન વ્યક્તિત્વને શ્રદ્ધાંજલિ આપીને મને ખૂબ આનંદ થયો.
મિત્રો, સ્વામી વિવેકાનંદજીએ કહ્યું હતું – Every Nation Has a Message To deliver, a mission to fulfil, a destiny to reach. ભારત હજારો વર્ષોથી આ ભાવના સાથે સાર્થક હેતુ સાથે આગળ વધી રહ્યું છે. ભારત હજારો વર્ષોથી વિચારોના સંશોધનનું કેન્દ્ર રહ્યું છે. આપણે જે કમાણી કરી છે તેને ક્યારેય આપણી અંગત મૂડી તરીકે ગણવામાં આવી નથી અને તેને ક્યારેય આર્થિક કે ભૌતિક માપદંડો પર તોલવામાં આવી નથી. એ કારણે , ‘ ઈદમ ના મમ ‘ ભારતના પાત્રનો સહજ અને સહજ ભાગ બની ગયો છે.
આપણી સ્વાતંત્ર્ય ચળવળ એ ભારતના કલ્યાણનું એક મોટું ઉદાહરણ છે જે વિશ્વના કલ્યાણ તરફ દોરી જાય છે, ભારતની પ્રગતિ વિશ્વની પ્રગતિ તરફ દોરી જાય છે. 15 ઓગસ્ટ 1947ના રોજ ભારત આઝાદ થયું. તે સમયે વિશ્વના ઘણા દેશો ગુલામીમાં હતા. તે દેશોને પણ ભારતની આઝાદીમાંથી પ્રેરણા અને તાકાત મળી, તેમણે આઝાદી મેળવી. અત્યારે કોરોનાના મુશ્કેલ સમયનું ઉદાહરણ પણ આપણી સામે છે. જ્યારે ગરીબ અને વિકાસશીલ દેશો વિશે આશંકા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી હતી, પરંતુ ભારતના સફળ પ્રયાસોએ ઘણા દેશોને પ્રોત્સાહન અને સહકાર આપ્યો.
આજે ભારતનું ગવર્નન્સ મોડલ વિશ્વના ઘણા દેશો માટે ઉદાહરણ બની ગયું છે. માત્ર 10 વર્ષમાં 25 કરોડ લોકોને ગરીબીમાંથી બહાર કાઢ્યા એ અભૂતપૂર્વ છે. લોકો તરફી સુશાસન, મહત્વાકાંક્ષી જિલ્લો, એસ્પિરેશનલ બ્લોક જેવા નવતર પ્રયોગો જેની ચર્ચા આજે દુનિયામાં થઈ રહી છે. ગરીબોના સશક્તિકરણથી લઈને લાસ્ટ માઈલ ડિલિવરી સુધી, સમાજના છેલ્લા વ્યક્તિને પ્રાથમિકતા આપવાના અમારા પ્રયાસોએ વિશ્વને પ્રેરણા આપી છે.
ભારતનું ડિજિટલ ઈન્ડિયા અભિયાન આજે સમગ્ર વિશ્વ માટે એક ઉદાહરણ છે કે કેવી રીતે આપણે ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરીને ગરીબોને સશક્ત કરવા, પારદર્શિતા લાવવા અને તેમને તેમના અધિકારો અપાવવા માટે કરી શકીએ છીએ. ભારતમાં આજે, ગરીબોને માહિતી અને સેવાઓની સુલભતા સુનિશ્ચિત કરીને સસ્તો ડેટા સામાજિક સમાનતાનું માધ્યમ બની રહ્યો છે. આખું વિશ્વ ટેક્નોલોજીના આ લોકશાહીકરણને સંશોધનના દૃષ્ટિકોણથી જોઈ રહ્યું છે અને મોટા વૈશ્વિક સંગઠનો ઘણા દેશોને અમારા મોડેલમાંથી શીખવાની સલાહ આપી રહ્યા છે.
આજે ભારતની પ્રગતિ અને ભારતનો ઉદય એ માત્ર ભારત માટે જ મોટી તક નથી. વિશ્વભરના આપણા તમામ સાથી દેશો માટે પણ આ એક ઐતિહાસિક અવસર છે. G-20ની સફળતા બાદ વિશ્વ ભારતની આ ભૂમિકાને વધુ સ્વરપૂર્વક સ્વીકારી રહ્યું છે. આજે ભારતને વૈશ્વિક દક્ષિણના મજબૂત અને મહત્વપૂર્ણ અવાજ તરીકે સ્વીકારવામાં આવી રહ્યું છે. ભારતની પહેલ પર જ આફ્રિકન યુનિયન G-20 જૂથનો ભાગ બન્યો. આ તમામ આફ્રિકન દેશોના ભવિષ્યમાં મહત્વનો વળાંક સાબિત થયો છે.
મિત્રો, નવા ભારતનું આ સ્વરૂપ આપણને ગર્વ અને ગૌરવથી ભરી દે છે, પરંતુ સાથે સાથે તે 140 કરોડ દેશવાસીઓને તેમના કર્તવ્ય પ્રત્યે જાગૃત પણ કરાવે છે. હવે એક પણ ક્ષણ બગાડ્યા વિના આપણે મોટી જવાબદારીઓ અને મોટા ધ્યેયો તરફ પગલાં ભરવાં પડશે. આપણે નવા સપનાં જોવાનાં છે. તમારાં સપનાઓને તમારું જીવન બનાવો અને તે સપનાઓ જીવવાનું શરૂ કરો.
આપણે ભારતના વિકાસને વૈશ્વિક પરિપ્રેક્ષ્યમાં જોવો પડશે અને આ માટે આપણે ભારતની સહજ ક્ષમતાને સમજવી જરૂરી છે. આપણે ભારતની શક્તિઓને સ્વીકારવી પડશે, તેમને મજબૂત બનાવવી પડશે અને વિશ્વના હિતમાં તેનો સંપૂર્ણ ઉપયોગ કરવો પડશે. આજના વૈશ્વિક સંજોગોમાં, એક યુવા રાષ્ટ્ર તરીકે ભારતની ક્ષમતા એ આપણા માટે એક સુખદ સંયોગ અને તક છે જ્યાંથી આપણે પાછળ વળીને જોવાની જરૂર નથી.
આજે 21મી સદીની દુનિયા ભારત તરફ મોટી અપેક્ષાઓ સાથે જોઈ રહી છે અને વૈશ્વિક પરિદૃશ્યમાં આગળ વધવા માટે આપણે ઘણા ફેરફારો કરવા પડશે. આપણે સુધારાને લઈને આપણી પરંપરાગત વિચારસરણી પણ બદલવી પડશે. ભારત સુધારાને માત્ર આર્થિક ફેરફારો સુધી મર્યાદિત કરી શકે નહીં. આપણે જીવનના દરેક ક્ષેત્રમાં સુધારા તરફ આગળ વધવાનું છે. આપણા સુધારાઓ પણ 2047 સુધીમાં વિકસિત ભારતના સંકલ્પને અનુરૂપ હોવા જોઈએ.
સુધારણા કોઈ પણ દેશ માટે ક્યારેય અલગ પ્રક્રિયા ન હોઈ શકે. તેથી જ મેં દેશ માટે રિફોર્મ, પરફોર્મ અને ટ્રાન્સફોર્મનું વિઝન આગળ રાખ્યું. રિફોર્મની જવાબદારી નેતૃત્વની છે. તેના આધારે આપણી બ્યુરોક્રસી પરફોર્મ કરે છે અને પછી જ્યારે જનતા તેની સાથે જોડાય છે, ત્યારે ટ્રાન્સફોર્મ થતા જોઈ શકાય છે. ભારતને વિકસિત ભારત બનાવવા માટે આપણે શ્રેષ્ઠતાને આપણું મૂળ મૂલ્ય બનાવવું પડશે. અમારે ચારેય દિશામાં ઝડપથી કામ કરવું પડશેઃ સ્પીડ, સ્કેલ, સ્કોપ અને સ્ટાન્ડર્ડ. આપણે ઉત્પાદનની સાથે ગુણવત્તા પર ભાર મૂકવો પડશે, આપણે શૂન્ય ખામી – શૂન્ય અસરના મંત્રને આત્મસાત કરવો પડશે.
મિત્રો, આપણને દરેક ક્ષણે ગર્વ હોવો જોઈએ કે ભગવાને આપણને ભારતની ભૂમિમાં જન્મ આપ્યો છે. ભગવાને અમને ભારતની સેવા કરવા અને તેની ટોચ સુધીની સફરમાં અમારી ભૂમિકા ભજવવા માટે પસંદ કર્યા છે.
પ્રાચીન મૂલ્યોને આધુનિક સ્વરૂપે અપનાવીને આપણા વારસાને આધુનિક રીતે નવી રીતે વ્યાખ્યાયિત કરવાના છે . એક રાષ્ટ્ર તરીકે આપણે આપણી જૂની વિચારસરણી અને માન્યતાઓને પણ સુધારવી પડશે. આપણે આપણા સમાજને વ્યાવસાયિક નિરાશાવાદીઓના દબાણમાંથી મુક્ત કરવો પડશે . આપણે યાદ રાખવું જોઈએ કે, નકારાત્મકતામાંથી મુક્તિ એ સફળતાની સિદ્ધિ સુધી પહોંચવા માટેની પ્રથમ ઔષધિ છે. સકારાત્મકતાના ખોળામાં જ સફળતા ખીલે છે.
ભારતની અસીમ અને અમર શક્તિમાં મારી શ્રદ્ધા, આદર અને આસ્થા પણ દિવસે ને દિવસે વધી રહી છે. મેં છેલ્લાં 10 વર્ષોમાં ભારતની આ સંભાવનાને વધુ જોયેલી અને અનુભવી છે . જેમ આપણે આપણી આઝાદી માટે 20મી સદીના ચોથા-પાંચમા દાયકાનો ઉપયોગ કર્યો છે, તેવી જ રીતે આપણે 21મી સદીના આ 25 વર્ષોમાં વિકસિત ભારતનો પાયો નાખવો પડશે. સ્વતંત્રતા સંગ્રામ દરમિયાન દેશવાસીઓ માટે બલિદાન આપવાનો સમય હતો. આજનો સમય બલિદાનનો નથી પરંતુ સતત યોગદાનનો છે.
ભારતને વિકસિત ભારત બનાવવા શ્રેષ્ઠતાને આપણું મૂળ મૂલ્ય બનાવવું પડશે. અમારે ચારેય દિશામાં ઝડપથી કામ કરવું પડશેઃ સ્પીડ, સ્કેલ, સ્કોપ અને સ્ટાન્ડર્ડ. આપણે ઉત્પાદનની સાથે ગુણવત્તા પર ભાર મૂકવો પડશે, આપણે શૂન્ય ખામી – શૂન્ય અસરના મંત્રને આત્મસાત કરવો પડશે. આપણે 21મી સદીના આ 25 વર્ષોમાં વિકસિત ભારતનો પાયો નાખવો પડશે. સ્વતંત્રતા સંગ્રામ દરમિયાન દેશવાસીઓ માટે બલિદાન આપવાનો સમય હતો. આજનો સમય બલિદાનનો નથી પરંતુ સતત યોગદાનનો છે
સ્વામી વિવેકાનંદે 1897માં કહ્યું હતું કે આપણે આગામી 50 વર્ષ માત્ર રાષ્ટ્રને સમર્પિત કરવાના છે. તેમના આહ્વાનના બરાબર 50 વર્ષ પછી, ભારત 1947માં સ્વતંત્ર થયું. આજે આપણી પાસે આવી સુવર્ણ તક છે. ચાલો આગામી 25 વર્ષ રાષ્ટ્ર માટે જ સમર્પિત કરીએ. આપણા આ પ્રયાસો આવનારી પેઢીઓ અને આવનારી સદીઓ માટે નવા ભારતના મજબૂત પાયા તરીકે અમર રહેશે. દેશની ઊર્જા જોઈને હું કહી શકું છું કે ધ્યેય બહુ દૂર નથી. આવો, આપણે ઝડપથી આગળ વધીએ… ચાલો સાથે મળીને આગળ વધીએ અને ભારતને વિકસિત બનાવીએ.
KANNIYAKUMARI, MAY 31 Prime Minister Narendra Modi meditates at the Vivekananda Rock Memorial, in Kanniyakumari on FridayUNI
