સુપ્રીમ કોર્ટનો નિર્ણયઃ તલાક બાદ મુસ્લિમ મહિલાઓ પણ ભરણપોષણની હકદાર
છૂટાછેડા લીધેલી પત્નીને ભરણપોષણ ચૂકવવાના નિર્દેશને પડકારતી અરજી ફગાવાઈ
(એજન્સી)નવી દિલ્હી, છૂટાછેડા લીધેલ મુસ્લિમ મહિલા ફોજદારી કાર્યવાહી સંહિતાની કલમ ૧૨૫ હેઠળ તેના પતિ પાસેથી ભરણપોષણની માંગ કરી શકે છે, સુપ્રીમ કોર્ટે આજે ચુકાદો આપ્યો છે. જસ્ટિસ બીવી નાગરથના અને જસ્ટિસ આૅગસ્ટિન જ્યોર્જ મસીહની બેન્ચે સીઆરપીસી હેઠળ છૂટાછેડા લીધેલી પત્નીને ભરણપોષણ ચૂકવવાના નિર્દેશને પડકારતી મુસ્લિમ વ્યક્તિની અરજીને ફગાવી દેતાં મોટો ચુકાદો આવ્યો.
ન્યાયાધીશ નાગરથનાએ કહ્યું, અમે આથી મુખ્ય નિષ્કર્ષ સાથે ફોજદારી અપીલને ફગાવીએ છીએ કે કલમ ૧૨૫ તમામ મહિલાઓને લાગુ પડશે અને માત્ર પરિણીત મહિલાઓને જ નહીં, જસ્ટિસ નાગરથનાએ કહ્યું. જસ્ટિસ નાગરથના અને જસ્ટિસ મસીહે અલગ-અલગ, પરંતુ એકસાથે ચુકાદો આપ્યો.
બેન્ચે સ્પષ્ટ કર્યું કે ભરણપોષણ મેળવવાનો કાયદો તમામ પરિણીત મહિલાઓને લાગુ પડે છે, પછી ભલે તે કોઈપણ ધર્મની હોય. કોર્ટે કહ્યું કે ભરણપોષણ એ ચેરિટી નથી, પરંતુ પરિણીત મહિલાઓનો અધિકાર છે. જસ્ટિસ નાગરથનાએ કડક ટિપ્પણીમાં કહ્યું, કેટલાક પતિઓ એ હકીકત વિશે સભાન નથી કે પત્ની, જે ગૃહિણી છે, તે ભાવનાત્મક રીતે અને અન્ય રીતે તેમના પર નિર્ભર છે.
સમય આવી ગયો છે જ્યારે ભારતીય પુરુષે ગૃહિણીની ભૂમિકાને ઓળખવી જોઈએ અને બલિદાન. મોહમ્મદ અબ્દુલ સમદની અરજી પર સીમાચિહ્નરૂપ ચુકાદો આવ્યો છે, જેને ફેમિલી કોર્ટ દ્વારા તેની છૂટાછેડા લીધેલી પત્નીને માસિક ભથ્થું ચૂકવવાનો નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો હતો. શ્રી સમદે આ નિર્દેશને પડકાર્યો હતો, પરંતુ તેલંગાણા હાઈકોર્ટે હસ્તક્ષેપ કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.
ત્યારપછી તેમણે સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી કરી હતી. તેમના વકીલે દલીલ કરી હતી કે છૂટાછેડા લીધેલ મુસ્લિમ મહિલાઓ મુસ્લિમ મહિલા (છૂટાછેડા પરના અધિકારોનું રક્ષણ) અધિનિયમ, ૧૯૮૬નો આશરો લઈ શકે છે અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે તે કલમ ૧૨૫ સીઆરપીસી કરતા ઘણું વધારે પ્રદાન કરે છે. તેમણે એવી પણ દલીલ કરી હતી કે એક વિશેષ કાયદો – અધિનિયમનો સંદર્ભ લેતો – સામાન્ય કાયદા પર પ્રબળ રહેશે.
આ ચુકાદાના મહત્વને સમજવા માટે, ૧૯૮૫માં શાહ બાનો કેસ પર પાછા જવાની જરૂર છે. આ સીમાચિહ્નરૂપ ચુકાદામાં, સુપ્રીમ કોર્ટે ચુકાદો આપ્યો હતો કે સીઆરપીસીની કલમ ૧૨૫ દરેકને લાગુ પડે છે, પછી ભલે તેનો ધર્મ કોઈ પણ હોય. જો કે, મુસ્લિમ મહિલા (છૂટાછેડા પરના અધિકારોનું રક્ષણ) અધિનિયમ, ૧૯૮૬ દ્વારા આને પાતળું કરવામાં આવ્યું હતું,
જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે મુસ્લિમ મહિલા છૂટાછેડાના ૯૦ દિવસ પછી – ઇદ્દત દરમિયાન જ ભરણપોષણ માંગી શકે છે. ૨૦૦૧માં, સર્વોચ્ચ અદાલતે ૧૯૮૬ના કાયદાની બંધારણીય માન્યતાને સમર્થન આપ્યું હતું, પરંતુ ચુકાદો આપ્યો હતો કે તેની છૂટાછેડા લીધેલી પત્નીને ભરણપોષણ પૂરું પાડવાની પુરુષની જવાબદારી જ્યાં સુધી તે ફરીથી લગ્ન ન કરે અથવા પોતાનું ભરણપોષણ કરવા સક્ષમ ન બને ત્યાં સુધી લંબાય છે. આજનો આદેશ છૂટાછેડા લીધેલી મહિલાના સીઆરપીસી હેઠળ ભરણપોષણ મેળવવાના આદેશને વધુ એકીકૃત કરે છે, પછી ભલે તે તેના ધર્મના હોય.
