રેલવેની ટ્રેક પર સોલાર પેનલ લગાવવાની યોજના-3.21 લાખ યુનિટ વિજળી ઉત્પાદન કરશે

ભારતીય રેલવેએ પાટા વચ્ચે સોલર પેનલ સિસ્ટમ લગાવી-૩.૨૧ લાખ યુનિટ વીજળીનું ઉત્પાદન થશે – પાયલોટ પ્રોજેક્ટ હેઠળ, ૭૦ મીટરના ટ્રેક પર સોલાર પેનલ લગાવાયા

વારાણસી,  રેલવેએ વીજળી ઉત્પાદનના ક્ષેત્રમાં એક નવું પગલું ભર્યું છે. રેલવે સ્ટેશનો અને ટ્રેન બોગીઓની છત પર સોલાર પેનલ લગાવીને વીજળી ઉત્પાદન શરૂ કર્યા પછી, હવે તેણે રેલવે ટ્રેકમાંથી પણ વીજળી ઉત્પન્ન કરવાના પ્રોજેક્ટ પર કામ શરૂ કર્યું છે.

બનારસ રેલ એન્જિન ફેક્ટરીએ વીજ ઉત્પાદનના ક્ષેત્રમાં આ નવી સિદ્ધિ હાંસલ કરી છે. આ અંતર્ગત હવે રેલવે ટ્રેકમાંથી વીજળી ઉત્પન્ન કરવામાં આવશે. સક્રિય રેલવે ટ્રેક વચ્ચે ભારતની પ્રથમ પોર્ટેબલ સોલાર પેનલ સિસ્ટમ સ્થાપિત કરી છે. તેનું પરીક્ષણ સફળ રહ્યું.

ભારતમાં આ પ્રકારની અનોખી પહેલઃ જનસંપર્ક અધિકારી રાજેશ કુમારે જણાવ્યું હતું કે વર્કશોપના લાઇન નંબર ૧૯ પર પાયલોટ પ્રોજેક્ટ હેઠળ એક પોર્ટેબલ સોલાર પેનલ સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું છે. તે સ્વદેશી ડિઝાઇન પર તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે. તેને ખાસ ઇન્સ્ટોલેશન પ્રક્રિયાનો ઉપયોગ કરીને ટ્રેક વચ્ચે સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું છે.

ટ્રેન ટ્રાફિક પર કોઈ અસર થશે નહીંઃ રાજેશ કુમારે જણાવ્યું હતું કે આ પ્રક્રિયામાં ટ્રેન ટ્રાફિક પર કોઈ અસર થઈ નથી. તે જ સમયે, જરૂર પડ્યે પેનલ્સને સરળતાથી દૂર કરવાની સુવિધા પણ પૂરી પાડવામાં આવી છે. આ નવીનતા  કેમ્પસમાં પહેલાથી જ સ્થાપિત છત સોલાર પાવર પ્લાન્ટ્‌સ સાથે મળીને ગ્રીન એનર્જી ઉત્પાદનને વધુ વેગ આપશે.

Banaras Locomotive Works, Varanasi commissioned India’s first 70m removable solar panel system (28 panels, 15KWp) between railway tracks—a step towards green and sustainable rail transport.

આવા હતા પડકારોઃ જનસંપર્ક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે રેલવે ટ્રેક પરથી પસાર થતી ટ્રેનોને લગતી આ પ્રક્રિયામાં વિવિધ પડકારો હતા. શું તેને સક્રિય ટ્રેક પર સ્થાપિત કરી શકાય છે, પરંતુ ટ્રાયલ દરમિયાન આ બધા પડકારોનો સામનો કરવામાં આવ્યો અને ટ્રાયલ સફળ રહી.

વાઇબ્રેશન પ્રોટેક્શન – પસાર થતી ટ્રેનોને કારણે થતા વાઇબ્રેશન ઘટાડવા માટે રબર માઉન્ટિંગ પેડ્‌સનો ઉપયોગ થાય છે.
મજબૂત ફિક્સેશન – પેનલ્સને ઇપોક્સી એડહેસિવ વડે કોંક્રિટ સ્લીપર સાથે ગુંદર કરવામાં આવે છે, જે મજબૂત મેટલ-કોંક્રિટ બોન્ડ સુનિશ્ચિત કરે છે.

સફાઈ અને જાળવણી – પેનલ્સને ધૂળ અને કાટમાળથી મુક્ત રાખવા માટે સરળ સફાઈ સિસ્ટમ.
ઝડપી દૂર કરવાની સુવિધા – ટ્રેકની સરળ જાળવણી માટે ૪ MM એલન બોલ્ટનો ઉપયોગ કરીને પેનલ્સને ઝડપથી દૂર કરી શકાય છે.

લગભગ ૩.૨૧ લાખ યુનિટ વીજળીનું ઉત્પાદન થશેઃ જનસંપર્ક અધિકારી રાજેશ કુમારે જણાવ્યું હતું કે ભવિષ્યમાં આ પહેલમાં અપાર સંભાવનાઓ છે. ભારતીય રેલવેના ૧.૨ લાખ કિમી ટ્રેક નેટવર્કમાં, યાર્ડ લાઇનનો ઉપયોગ કરીને આ ટેકનોલોજીને મોટા પાયે અપનાવી શકાય છે.

વીજળી ઉત્પન્ન કરવા માટે સૌર પેનલ્સને જમીન સંપાદનની જરૂર રહેશે નહીં પરંતુ તે ટ્રેક વચ્ચેની જગ્યાનો ઉપયોગ કરશે અને લગભગ ૩.૨૧ લાખ યુનિટ/વર્ષ/કિમી ઊર્જા ઉત્પન્ન કરશે.

સૌર ઊર્જાના ઉપયોગનું નવું પરિમાણઃ મ્ન્ઉ ના જનરલ મેનેજર નરેશ પાલ સિંહે જણાવ્યું હતું કે આ નવીનતા ભારતીય રેલવેના ચોખ્ખા શૂન્ય કાર્બન ઉત્સર્જનના લક્ષ્ય તરફ એક મોટું પગલું છે. આ પ્રોજેક્ટ માત્ર સૌર ઊર્જાના ઉપયોગનું એક નવું પરિમાણ નથી, પરંતુ ભવિષ્યમાં તે ભારતીય રેલવે માટે ગ્રીન ઊર્જાનું એક મજબૂત મોડેલ બનશે.