કેન્દ્ર સરકારે અરાવલી પ્રદેશને બચાવવા માટે લીધી એક મોટો નિર્ણય
File Photo
- રાજ્ય સરકારોને સુપ્રીમ કોર્ટના નિયમોનો કડક અમલ કરવાનો આદેશ-પર્યાવરણને નુકસાન કરતી પ્રવૃત્તિઓ પર વધારાના નિયંત્રણો લાગુ થશે.
નવી દિલ્હી, દિલ્હીથી ગુજરાત સુધી ફેલાયેલી પ્રાચીન અરવલ્લી પર્વતમાળાના રક્ષણ માટે કેન્દ્ર સરકારે અત્યાર સુધીનું સૌથી કડક પગલું ભર્યું છે. કેન્દ્રીય પર્યાવરણ મંત્રાલયે અરવલ્લી ક્ષેત્રમાં કોઈપણ નવા ખાણકામ લીઝ આપવા પર સંપૂર્ણપણે પ્રતિબંધ મૂક્યો છે.
કેન્દ્ર સરકારે હરિયાણા, રાજસ્થાન, ગુજરાત અને દિલ્હીની સરકારોને કડક સૂચનાઓ આપી છે કે સમગ્ર અરવલ્લી ક્ષેત્રમાં કોઈ પણ નવા ખાણકામની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં, જેનો ઉદ્દેશ્ય પર્વતોને ધોવાણથી બચાવવાનો છે.
શું થયું
- કેન્દ્ર સરકારનો નિર્ણય: અરવલ્લી પર્વતમાળામાં કોઈપણ નવા ખાણકામ લીઝ પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ મૂકાયો છે.
- સૂચનાઓ: હરિયાણા, રાજસ્થાન, ગુજરાત અને દિલ્હી સરકારોને સ્પષ્ટ આદેશ આપવામાં આવ્યો છે કે નવા ખાણકામને મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં.
- વિજ્ઞાન આધારિત અભ્યાસ: ભારતીય વન સંશોધન અને શિક્ષણ પરિષદ (ICFRE) ને અરવલ્લી પ્રદેશનો અભ્યાસ સોંપાયો છે, જેથી નવા વિસ્તારોને “ખાણ-મુક્ત ઝોન” જાહેર કરી શકાય.
- પહેલેથી કાર્યરત ખાણોને પણ મુક્તપણે કામ કરવાની છૂટ નહીં મળે.
અરવલ્લીનું મહત્વ
- અરવલ્લી માત્ર પર્વતમાળા નથી, પરંતુ ઉત્તર ભારત માટે રક્ષણાત્મક કવચ છે:
- થાર રણને આગળ વધતા અટકાવે છે.
- પાણીનું સ્તર જાળવી રાખે છે.
- અપાર જૈવવિવિધતા ધરાવે છે.
આ પગલું અરવલ્લી પર્વતમાળાને ધોવાણ, પર્યાવરણ વિનાશ અને અતિશય ખાણકામથી બચાવવા માટે અત્યાર સુધીનું સૌથી કડક પગલું છે. સરકારનો ઉદ્દેશ્ય છે કે આ પ્રાચીન પર્વતમાળા ભવિષ્યમાં પણ જૈવવિવિધતા, પાણી અને હવામાન સંતુલન માટે જીવંત રહે.
સરકાર હાલના પ્રતિબંધો પર અટકશે નહીં. ભારતીય વન સંશોધન અને શિક્ષણ પરિષદ (ICFRE) ને સમગ્ર અરવલ્લી પ્રદેશનો વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસ કરવાનું કામ સોંપવામાં આવ્યું છે. આ પરિષદ એવા નવા વિસ્તારોને ઓળખશે જેને “ખાણ-મુક્ત ઝોન” જાહેર કરવાની જરૂર છે. આનાથી અરવલ્લી પ્રદેશના સંરક્ષિત વિસ્તારનો વિસ્તાર થશે.
પહેલેથી કાર્યરત ખાણોને પણ મુક્તપણે કામ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં. રાજ્ય સરકારોને સુપ્રીમ કોર્ટના નિયમોનો કડક અમલ કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો છે. પર્યાવરણને નુકસાન પહોંચાડતી કોઈપણ પ્રવૃત્તિ પર વધારાના નિયંત્રણો લાદવામાં આવશે.
કેન્દ્ર સરકાર માને છે કે અરવલ્લી પર્વતમાળા માત્ર એક પર્વતમાળા નથી, પરંતુ ઉત્તર ભારત માટે એક રક્ષણાત્મક કવચ છે. તે થાર રણને આગળ વધતા અટકાવે છે, પાણીનું સ્તર જાળવી રાખે છે અને અપાર જૈવવિવિધતા ધરાવે છે.
