BNPના ખાલીદા ઝીયાનો પુત્ર બાંગ્લાદેશ પરત ફરતાં ભારત સાથેના સંબંધો શું સાવ બગડી જશે?

પાકિસ્તાન અને ચીન સાથે નજીકના સંબંધો માટે BNP જાણીતી: ભારત પ્રત્યે કડક વલણ ધરાવે છે

બાંગ્લાદેશમાં જો BNP (બાંગ્લાદેશ નેશનાલિસ્ટ પાર્ટી) નું શાસન આવે છે, તો ભારત અને બાંગ્લાદેશ વચ્ચેના સંબંધોમાં મોટા અને પડકારજનક ફેરફારો આવવાની શક્યતા છે. શેખ હસીનાના શાસનકાળમાં (છેલ્લા 15 વર્ષોમાં) ભારત અને બાંગ્લાદેશ વચ્ચેના સંબંધો જે “સુવર્ણ યુગ” માં હતા, તેમાં હવે વિરામ આવી શકે છે.

BNP ના શાસન હેઠળ ભારત-બાંગ્લાદેશ સંબંધો કેવા રહેશે, તેના મુખ્ય પાસાઓ નીચે મુજબ છે: As Khaleda Zia’s Son Tarique Rahman Returns To Bangladesh.

૧. સુરક્ષા અને આતંકવાદ (સૌથી મોટો પડકાર)

• ભૂતકાળનો અનુભવ: 2001 થી 2006 દરમિયાન જ્યારે BNP સત્તામાં હતી, ત્યારે ભારતના પૂર્વોત્તર રાજ્યો (North-East) ના ઉગ્રવાદી સંગઠનો (જેમ કે ULFA) ને બાંગ્લાદેશમાં આશ્રય મળતો હતો.

• ભારતની ચિંતા: ભારતને ડર છે કે BNP ફરી સત્તામાં આવતા સીમાવર્તી સુરક્ષાના પ્રશ્નો અને ઉગ્રવાદ ફરી માથું ઊંચકી શકે છે.

૨. ચીન અને પાકિસ્તાન સાથેની નિકટતા

• ભૌગોલિક રાજનીતિ (Geopolitics): BNP ઐતિહાસિક રીતે ચીન અને પાકિસ્તાન તરફ વધુ ઝુકાવ ધરાવે છે.

• અસર: જો BNP સત્તામાં આવે, તો બાંગ્લાદેશમાં ચીનનું રોકાણ અને પ્રભાવ વધી શકે છે, જે ભારત માટે વ્યૂહાત્મક રીતે ચિંતાનો વિષય બની શકે છે.

૩. કનેક્ટિવિટી અને ટ્રાન્ઝિટ પ્રોજેક્ટ્સ

• ટ્રાન્ઝિટ સુવિધા: શેખ હસીનાએ ભારતને તેમના દેશમાંથી માલસામાન લઈ જવા માટે ટ્રાન્ઝિટ અને ટ્રાન્સશિપમેન્ટની સુવિધા આપી હતી.

• BNPનું વલણ: BNP અગાઉ આ સુવિધાઓનો વિરોધ કરતી આવી છે અને તેને “દેશની સંપ્રભુતા સામે જોખમ” ગણાવે છે. તેથી, ચાલુ પ્રોજેક્ટ્સમાં અવરોધ આવી શકે છે.

૪. લઘુમતીઓની સુરક્ષા

• હિન્દુઓની સ્થિતિ: બાંગ્લાદેશમાં રહેતા હિન્દુ લઘુમતીઓ પર થતા હુમલાઓ ભારત માટે હંમેશા સંવેદનશીલ મુદ્દો રહ્યો છે. BNP ના કટ્ટરપંથી સહયોગી પક્ષો (જેમ કે જમાત-એ-ઈસ્લામી) ના કારણે હિન્દુઓની સુરક્ષા પર જોખમ વધી શકે છે, જેની સીધી અસર ભારત સાથેના સંબંધો પર પડશે.

૫. તીસ્તા નદી જળ વિવાદ

• તીસ્તા નદીના પાણીની વહેંચણીનો મુદ્દો વર્ષોથી લંબિત છે. BNP આ મુદ્દાને વધુ આક્રમક રીતે ઉઠાવી શકે છે અને ભારત વિરોધી લોકજુવાળ ઉભો કરવા તેનો ઉપયોગ કરી શકે છે.

શું સંબંધો સાવ બગડી જશે?

ચિત્ર સાવ નકારાત્મક પણ ન હોઈ શકે, કારણ કે:

• આર્થિક જરૂરિયાત: બાંગ્લાદેશ માટે ભારત સૌથી મોટું વ્યાપારી ભાગીદાર છે. ખાદ્ય સામગ્રી, વીજળી અને દવાઓ માટે બાંગ્લાદેશ ભારત પર નિર્ભર છે.

• તારિક રહેમાનનું બદલાયેલું વલણ: હાલમાં તારિક રહેમાન અને અન્ય BNP નેતાઓએ ભારત સાથે “પરસ્પર સન્માન” ના આધારે સારા સંબંધો રાખવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી છે, જેથી તેઓ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે એક જવાબદાર પક્ષ તરીકે દેખાઈ શકે.

નિષ્કર્ષ: ભારત માટે હવે “વ્યવહારુ મુત્સદ્દીગીરી” (Pragmatic Diplomacy) નો સમય છે. ભારતે કોઈ એક પક્ષના બદલે બાંગ્લાદેશની જનતા અને ત્યાંની સંસ્થાઓ સાથે સંબંધો મજબૂત કરવા પડશે જેથી સત્તા ગમે તેની હોય, ભારતના રાષ્ટ્રીય હિતો સુરક્ષિત રહે.