ખાદ્ય પદાર્થોના વધેલા ભાવ સરકાર માટે ચિંતાનો વિષય

નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે આર્થિક સર્વે રજૂ કર્યો-જીડીપી ગ્રોથ ૭% રહેવાનો અંદાજ

(એજન્સી)નવી દિલ્હી, નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે આજે એટલે કે સોમવાર, ૨૨ જુલાઈએ લોકસભામાં આર્થિક સર્વે રજૂ કર્યો. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૫માં જીડીપી ગ્રોથ ૬.૫ થી ૭% રહેવાનો અંદાજ છે. આવતીકાલે એટલે કે ૨૩મી જુલાઈએ કેન્દ્રીય બજેટ રજૂ કરવામાં આવશે.

નાણાકીય વર્ષ ૨૪માં વૈશ્વિક એનર્જી પ્રાઇસ ઇન્ડેક્સમાં ઘટાડો થયો હતો. સરકારે એલપીજી, પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં ઘટાડો કર્યો છે. આ કારણે એફવાય૨૪માં છૂટક ઈંધણ ફુગાવો નીચો રહ્યો. ઓગસ્ટ ૨૦૨૩માં એલપીજીના ભાવમાં ૨૦૦ રૂપિયા પ્રતિ સિલિન્ડરનો ઘટાડો કરવામાં આવ્યો હતો. જ્યારે માર્ચ ૨૦૨૪માં પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં ૨ રૂપિયા પ્રતિ લીટરનો ઘટાડો કરવામાં આવ્યો હતો.

પ્રતિકૂળ હવામાન, ઘટતા જળાશયો અને પાકના નુકસાનને કારણે કૃષિ ક્ષેત્રે પડકારોનો સામનો કરવો પડ્‌યો હતો. તેની અસર કૃષિ ઉત્પાદન અને ખાદ્યપદાર્થોના ભાવ પર પડી. આના કારણે નાણાકીય વર્ષ ૨૪માં ખાદ્ય ફુગાવો વધીને ૭.૫% થયો. ૨૦૨૩માં તે ૬.૬% હતો.

પીએમ-સૂર્ય ઘર યોજનામાં ૩૦ ગીગાવોટ સોલર ક્ષમતા ઉમેરવાની અપેક્ષા છે. આ પહેલનો હેતુ સૌર મૂલ્ય શૃંખલામાં અંદાજે ૧૭ લાખ નોકરીઓનું સર્જન કરવાનો છે. સૂર્ય ઘર યોજના આ વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં રૂ. ૭૫,૦૨૧ કરોડના ખર્ચ સાથે શરૂ કરવામાં આવી હતી.

એફવાય૨૬ સુધીમાં રાજકોષીય ખાધ જીડીપીના ૪.૫% અથવા તેનાથી ઓછી થવાની ધારણા છે. નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે ફેબ્રુઆરીમાં રજૂ કરેલા વચગાળાના બજેટમાં પણ આ વાત કહી હતી. જ્યારે નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૪-૨૫માં રાજકોષીય ખાધ ૦.૭% થી ઘટીને ૫.૧% રહેવાનો અંદાજ હતો.

નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૪-૨૫માં ભારતનો જીડીપી ગ્રોથ ૬.૫ થી ૭% રહેવાનો અંદાજ છે. એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૪ માં ભારતનો રિયલ જીડીપી ૮.૨%ના દરે વધ્યો. આ સતત ત્રીજું વર્ષ છે જ્યારે જીડીપી ૭%થી વધુ નોંધાયો હતો.

સરકારે ૩૧ મેના રોજ, આખા વર્ષ માટે એટલે કે નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૪ માટે પણ જીડીપીનો પ્રોવિઝનલ એસ્ટિમેન્ટ જાહેર કર્યો હતો. નાણાકીય વર્ષ ૨૪ માં જીડીપી ગ્રોથ ૮.૨% હતો. છેલ્લા નાણાકીય વર્ષમાં એટલે કે નાણાકીય વર્ષ એફવાય૨૩માં જીડીપી ગ્રોથ ૭% હતો. તેમજ, ભારતીય રિઝર્વ બેંક એટલે કે આરબીઆઈ એ એક મહિના પહેલા એફવાય૨૫ માટે જીડીપી ગ્રોથનો અંદાજ વધારીને ૭.૨% કર્યો હતો. આ સિવાય આરબીઆઈ એ નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૪-૨૫ માટે ફુગાવાના અંદાજને ૪.૫% પર જાળવી રાખ્યો હતો.

આર્થિક સર્વેક્ષણ કહે છે કે નાણાકીય વર્ષ ૨૪ માં આઈટી સેક્ટરમાં ભરતી નોંધપાત્ર રીતે ધીમી પડી છે. હાયરિંગમાં વધુ ઘટાડો ન થાય, પરંતુ તેમાં કોઈ વધારાની આશા પણ નથી.

ખાદ્ય ફુગાવો છેલ્લા બે વર્ષથી વૈશ્વિક ચિંતાનો વિષય છે. ભારતમાં, પ્રતિકૂળ હવામાન, ઘટતા જળાશયો અને પાકના નુકસાનને કારણે કૃષિ ક્ષેત્રે પડકારોનો સામનો કરવો પડ્‌યો હતો. તેની અસર કૃષિ ઉત્પાદન અને ખાદ્યપદાર્થોના ભાવ પર પડી. આને કારણે, નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૩માં ખાદ્ય પદાર્થોમાં ફુગાવો ૬.૬% હતો અને નાણાકીય વર્ષ ૨૪માં વધીને ૭.૫% થયો હતો.

નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે ફેબ્રુઆરીમાં રજૂ કરેલા વચગાળાના બજેટમાં કહ્યું હતું કે નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૪-૨૫માં રાજકોષીય ખાધ ૫.૧% રહેવાનો અંદાજ છે, જે ૨૦૨૩-૨૪ કરતા ૦.૭% ઓછી છે. નાણામંત્રીએ પોતાના બજેટ ભાષણમાં કહ્યું હતું કે નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૫-૨૬ સુધીમાં રાજકોષીય ખાધ જીડીપીના ૪.૫% પર આવી જશે. આર્થિક સર્વેમાં પણ આ વાત કહેવામાં આવી છે.

ભારતીય અર્થતંત્રને વધતી જતી કર્મચારીઓની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા ૨૦૩૦ સુધીમાં બિન-ખેતી ક્ષેત્રમાં વાર્ષિક સરેરાશ ૭૮.૫ લાખ નોકરીઓનું સર્જન કરવાની જરૂર છે.

આર્થિક સર્વેમાં નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૪-૨૫માં ભારતને જીડીપી ગ્રોથ ૬.૫થી ૭% રહેવાનો અંદાજ મૂક્યો છે. નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૪-૨૫માં ભારતીય અર્થતંત્રમાં ૮.૨%થી વધવાનો અંદાજ છે.

આર્થિક સર્વેક્ષણ ૨૦૨૩-૨૪ જણાવે છે કે વૈશ્વિક અને બાહ્ય પડકારો હોવા છતાં, ભારતની અર્થવ્યવસ્થાએ નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૩થી નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૪માં સર્જાયેલી ગતિને આગળ ધપાવી છે. મેક્રો ઇકોનોમિક સ્ટેબિલિટી જાળવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને એ સુનિશ્ચિત કર્યું કે આ પડકારોની ભારતના અર્થતંત્ર પર ઓછી અસર પડી. આના કારણે નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૪માં ભારતનો વાસ્તવિક જીડીપી ૮.૨%ના દરે વધ્યો. આ સતત ત્રીજું વર્ષ હતું જ્યારે જીડીપી ૭%થી વધુ નોંધાયો હતો. સ્થિર વપરાશની માંગ અને રોકાણની માંગમાં સુધારો જીડીપી તરફ દોરી ગયો.