રોમન સમ્રાટ દ્વારા રવિવારની રજા જાહેર કરવામાં આવી હતી

નવી દિલ્હી, દુનિયામાં રવિવારની રજા ક્યારે શરૂ થઈ હશે અને કેવી રીતે શરૂ થઈ હશે, આ એક એવો સવાલ છે જેનો જવાબ દરેક વ્યક્તિ અજાણ હશે. રવિવારની રજામાં આપણે બધા આરામ કરીએ છીએ અને તેનો આનંદ માણીએ છીએ. રોજિંદા કામ કરતાં રવિવારે જીવન અલગ બની જાય છે.

આ અગાઉ ભારતમાં બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન, કામદારોને દરરોજ કામ કરાવવામાં આવતું હતું, ત્યાં કોઈ સાપ્તાહિક રજા ન હતી. આ માટે આંદોલન થયું હતું.

જો કે, રવિવાર એટલે કે રવિવારની રજાનો શ્રેય રોમન અમ્પાયરને આપવો જોઈએ, જ્યાંથી તે યુરોપમાં અને પછી ધીમે ધીમે વિશ્વમાં ફેલાયો હતો. ચીનમાં, આ સાપ્તાહિક રજા ચોક્કસપણે નહાવાના નામે શરૂ થઈ હતી. ઇસ. ૩૨૧માં સમ્રાટ કોન્સ્ટેન્ટાઇને રવિવારને જાહેર રજા જાહેર કરી હતી.

આ દિવસે, ખ્રિસ્તી અને રોમન સૂર્ય દેવ સોલ  ઇન્વિક્ટસ માટે પ્રાર્થના કર્યા પછી, લોકોએ આરામ કર્યો અને કોઈ કામ કરતા ન હતા. લગભગ તમામ પ્રાચીન સંસ્કૃતિઓમાં રવિવારે ભગવાન સૂર્યની પૂજા કરવામાં આવી છે. લોકો નિશ્ચિત દિવસે ભગવાનની પૂજા કરતા હોવાથી આ દિવસને રવિવાર એટલે કે સૂર્યનો દિવસ જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો.

બાદમાં જ્યારે ચર્ચ બનાવવામાં આવ્યા, ત્યારે લોકો આ દિવસે પ્રાર્થના માટે ત્યાં જવા લાગ્યા હતા. તેથી લોકોની લાગણીને માન આપીને સર્વાનુમતે ‘રવિવાર’ને રજા તરીકે જાહેર કરવાનો નિર્ણય લેવાયો હતો. ઈસ. ૩૨૧ માં સમ્રાટ કોન્સ્ટેન્ટાઈને આદેશ આપ્યો હતો કે સાત દિવસીય સત્તાવાર રોમન સપ્તાહમાં રવિવારને જાહેર રજા બનાવવી જોઈએ.

તેમણે આ માટે પ્રથમ નાગરિક કાયદો રજૂ કર્યો હતો. તેમણે આદેશ આપ્યો કે, તે દિવસે (રવિવારે) તમામ કામ બંધ કરી દેવા જોઈએ, સિવાય કે ખેડૂતો જરૂર પડ્યે કામ કરી શકે છે.

આ પછી આ કન્સેપ્ટ યુરોપમાં ફેલાઈ ગયો હતો. પાછળથી, જ્યારે યુરોપ અને અમેરિકાની મોટાભાગની વસ્તી ખ્રિસ્તી બની ગઈ, ત્યારે તેઓએ આ દિવસે ચર્ચમાં જવાનું અને ત્યાં પ્રાર્થના કરવાનું શરૂ કર્યું હતું. ઘણા વિદ્વાનો માને છે કે, સાત-દિવસીય સપ્તાહનો ખ્યાલ પહેલા ભારતમાં અને પછી ચીનમાં આવ્યો હતો.

રવિવારની રજા સિવાય, રોમનો પણ ઇચ્છતા હતા કે ‘શનિવાર’ને અડધા દિવસની રજા તરીકે ગણવામાં આવે, જો સંપૂર્ણ દિવસ ન હોય, કારણ કે શનિવાર યહૂદીઓમાં ‘સેબ્બાથ’ દિવસ હતો અને તેનું નામ રોમન દેવ શનિના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું હતું. આ કારણોસર, પાછળથી શનિવાર પણ સમગ્ર વિશ્વમાં રજા અથવા અડધા દિવસની રજા તરીકે શરૂ થયો હતો.

ભારતમાં રવિવાર કેવી રીતે રજા બની ગયો તેની પણ એક વાર્તા છે. આનો શ્રેય મહારાષ્ટ્રના મજૂર નેતા નારાયણ મેઘાજી લોખંડેને આપવો જોઈએ. અંગ્રેજોના આગમન પછી ભારતમાં કામદારોએ અઠવાડિયાના સાતેય દિવસ કામ કરવું પડતું હતું. તેમના માટે કોઈ રજા ન હતી, જ્યારે અંગ્રેજ શાસક અને તેમના કર્મચારીઓ રવિવારને રજા તરીકે ઉજવતા હતા.

ત્યાં સુધીમાં, ભારતમાં ટ્રેડ યુનિયન જેવી સંસ્થાઓ શરૂ થઈ ગઈ હતી, જો કે, આ ચળવળના પિતા પણ નારાયણ મેઘાજી લોખંડે હતા. તેમણે કામદારોને એક દિવસની રજા આપવા અંગ્રેજો સામે અવાજ ઉઠાવ્યો હતો. આ પછી, ૭ વર્ષ સુધી આંદોલન ચલાવવામાં આવ્યું, અંતે ૧૦ જૂન ૧૮૯૦ ના રોજ, બ્રિટિશ સરકારે મજૂરો અને અન્ય લોકો માટે રવિવારની રજા જાહેર કરી હતી.

સપ્તાહનો ખ્યાલ ચીનમાં શરૂઆતમાં અÂસ્તત્વમાં નહોતો, પરંતુ શરૂઆતની સદીઓમાં ત્યાં સ્નાન એક મોટી સમસ્યા હતી. કારણ કે આ માટે લોકોને જાહેર બાથરૂમમાં જવું પડતું હતું.

ઘરોમાં ન્હાવાની સગવડ નહોતી. તમને નવાઈ લાગશે પરંતુ જ્યારે ચીનમાં ઘરોમાં પાણીની પાઈપ ઘણી પાછળથી પહોંચી તો ત્યાંના લોકોએ પોતાના ઘરમાં નહાવાનું શરૂ કરી દીધું હતું. ૩જી સદીમાં, ચીનના હાન રાજવંશે અધિકારીઓને દર પાંચ કામકાજના દિવસોમાં સ્નાન કરવા માટે એક દિવસની રજા આપવાનું શરૂ કર્યું હતું. દર પાંચ દિવસે સ્નાન કરવું એ ત્યાંની એક નિયમિત પ્રવૃત્તિ બની ગઈ હતી.

આ રજાનો અર્થ એ પણ હતો કે, લોકો માત્ર પાંચમા દિવસે સારી રીતે નહાતા જ નહીં, પરંતુ તેમના કપડા પણ ધોઈને સાફ કરે છે. દસ્તાવેજો દર્શાવે છે કે, કિન અને હાન રાજવંશ દરમિયાન, લોકો દર ત્રણ દિવસે તેમના વાળ ધોતા હતા. દર પાંચ દિવસે સ્નાન કરવા માટે વપરાય છે.

એવું પણ કહેવાય છે કે, ચીનના મહાન નેતા માઓ ઝેડોંગ ભાગ્યે જ સ્નાન કરતા હતા. જોકે, ૧૯૯૦ ના દાયકાના અંતમાં પાઈપવાળી પાણીની લાઈનો ચીનના ઘરો સુધી પહોંચી હતી.SS1MS