તિબેટમાં ભૂકંપથી તારાજીઃ છ કલાકમાં 14 વખત આંચકા અનુભવાયા

(એજન્સી)લ્હાસા, ભારત અને નેપાળ સહિત ત્રણ દેશોમાં મંગળવારે (સાતમી જાન્યુઆરી) વહેલી સવારે ભૂકંપના આંચકા અનુભવાયા હતા. નેપાળમાં ભૂકંપની તીવ્રતા રિક્ટર સ્કેલ પર ૭.૧ રહી. ભારતમાં પણ દિલ્હી, ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર, બંગાળ અને સિક્કિમમાં ભૂકંપના આંચકા અનુભવાયા હતા. તિબેટમાં બે જ કલાકમાં સાત વખત ભૂકંપના આંચકા અનુભવાયા હતા. Tibet earthquake

જેમાં 90 લોકોના મૃત્યુ નિપજ્યા છે, જ્યારે ૬૨થી વધુ ઈજાગ્રસ્ત થયા હતા. અહેવાલો અનુસાર, ભૂકંપ સવારે લગભગ ૬.૫૨ કલાકે આવ્યો હતો. નેપાળના કાઠમંડુ, ધાડિંગ, સિંધુપાલચોક, કાવરે, મકવાનપુર અને અન્ય ઘણાં જિલ્લાઓમાં ભૂકંપના આંચકા અનુભવાયા હતા. ઉત્તર ભારતના ઘણાં શહેરોમાં પણ ભૂકંપના આંચકા અનુભવાયા હતા, જો કે, ભારતમાંથી હજુ સુધી કોઈ જાનહાનિના સમાચાર નથી.

મંગળવારે વહેલી સવારે તિબેટ અને નેપાળમાં ભૂકંપના જોરદાર આંચકા અનુભવાયા હતા. બંને દેશોની સરહદે આવેલા વિસ્તારોમાં સવારે ૬.૩૫ વાગ્યે આવેલા ભૂકંપની તીવ્રતા રિક્ટર સ્કેલ પર ૭.૧ માપવામાં આવી હતી. ભારતના ઘણા રાજ્યોમાં પણ ભૂકંપના આંચકા અનુભવાયા હતા. બિહાર આનાથી સૌથી વધુ પ્રભાવિત થયું છે. આ સિવાય આસામ, સિક્કિમ અને પશ્ચિમ બંગાળના ભાગોમાં પણ ભૂકંપના આંચકા અનુભવાયા હતા. આ દરમિયાન ભયભીત લોકો ઘરની બહાર નીકળી ગયા હતા.

યુએસજીએસ સિસ્મોલોજી અનુસાર, ભૂકંપનું કેન્દ્ર લોબુચેથી ૯૩ કિમી ઉત્તરપૂર્વમાં હતું. હાલમાં કોઈ જાન-માલના નુકસાનના સમાચાર નથી. જો કે, સાતથી ઉપરની તીવ્રતાના ભૂકંપ ખતરનાક શ્રેણીમાં આવે છે.નેશનલ સેન્ટર ફોર સિસ્મોલોજીએ જણાવ્યું હતું કે મંગળવારે સવારે તિબેટ ક્ષેત્રના જીજાંગમાં ભૂકંપ આવ્યો હતો. અહીં સવારે ૬ઃ૩૦ વાગ્યે ૧૦ કિમીની ઊંડાઈએ ૭.૧ની તીવ્રતા સાથે ભૂકંપ આવ્યો હતો.

આ પછી ૭ઃ૦૨ વાગ્યે ૪.૭ની તીવ્રતાનો, ૦૭ઃ૦૭ વાગ્યે ૪.૯ની તીવ્રતાનો અને ૭ઃ૧૩ વાગ્યે પાંચની તીવ્રતાનો ધરતીકંપ આવ્યો હતો. જેના કારણે લોકો ઘર છોડીને ખુલ્લી જગ્યાઓ તરફ જતા રહ્યા હતા. જો કે હજુ સુધી કોઈ જાનહાનિના સમાચાર નથી.અગાઉ ગયા મહિને એટલે કે ૨૧મી ડિસેમ્બરે નેપાળમાં ભૂકંપના આંચકા અનુભવાયા હતા. ભૂકંપની તીવ્રતા રિક્ટર સ્કેલ પર ૪.૮ માપવામાં આવી હતી.એપ્રિલ ૨૦૧૫માં નેપાળમાં ૭.૮ની તીવ્રતાનો વિનાશક ભૂકંપ આવ્યો હતો.

આ સમયગાળા દરમિયાન, અંદાજે ૯,૦૦૦ લોકો માર્યા ગયા અને આશરે ૨૨,૦૦૦ અન્ય લોકો ઘાયલ થયા. તેણે ૮૦૦,૦૦૦ થી વધુ ઘરો અને શાળાની ઇમારતોને નુકસાન પહોંચાડ્યું. આઈઆઈટી કાનપુરના સિવિલ એન્જિનિયરિંગ વિભાગના વરિષ્ઠ પ્રોફેસર અને જીઓસાયન્સ એન્જિનિયરિંગના નિષ્ણાત પ્રો. જાવેદ એન મલિક અનુસાર, ૨૦૧૫માં પણ નેપાળમાં ૭.૮ થી ૮.૧ની તીવ્રતાના ભૂકંપ આવ્યા હતા.

ભૂકંપનું કેન્દ્ર પૂર્વ નેપાળ હતું. હિમાલયની શ્રેણીમાં અસ્થિર ટેક્ટોનિક પ્લેટોને કારણે ભૂકંપના આંચકા અનુભવાતા રહેશે.પૃથ્વીની અંદર ૭ પ્લેટ્‌સ છે, જે સતત ફરતી રહે છે. આ પ્લેટો જ્યાં ટકરાય છે તે ઝોનને ફોલ્ટ લાઇન કહેવામાં આવે છે. વારંવાર અથડામણને કારણે પ્લેટોના ખૂણા વળાંક આવે છે. જ્યારે ખૂબ દબાણ વધે છે, ત્યારે પ્લેટો તૂટવાનું શરૂ કરે છે.

નીચેની ઉર્જા બહાર નીકળવાનો માર્ગ શોધે છે અને વિક્ષેપ પછી ભૂકંપ આવે છે.ધરતીકંપનું કેન્દ્ર એ સ્થાન છે જેની નીચે પ્લેટોમાં હલનચલનને કારણે ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય ઉર્જા બહાર આવે છે. આ જગ્યાએ ભૂકંપના સ્પંદનો વધુ તીવ્ર હોય છે. વાઇબ્રેશનની આવર્તન જેમ જેમ વધે છે તેમ તેમ તેની અસર ઘટતી જાય છે. તેમ છતાં, જો રિક્ટર સ્કેલ પર ૭ કે તેથી વધુની તીવ્રતા સાથે ધરતીકંપ આવે છે, તો આંચકો ૪૦ કિમીની ત્રિજ્યામાં મજબૂત છે.

પરંતુ તે તેના પર પણ આધાર રાખે છે કે સિસ્મિક આવર્તન ઉપરની તરફ છે કે નીચે તરફ. જો કંપનની આવર્તન વધુ હોય તો ઓછા વિસ્તારને અસર થશે.રિક્ટર સ્કેલનો ઉપયોગ કરીને ભૂકંપ માપવામાં આવે છે. તેને રિક્ટર મેગ્નિટ્યુડ ટેસ્ટ સ્કેલ કહેવામાં આવે છે.

ધરતીકંપને રિક્ટર સ્કેલ પર ૧ થી ૯ સુધી માપવામાં આવે છે. ભૂકંપ તેના કેન્દ્ર એટલે કે એપીસેન્ટરથી માપવામાં આવે છે. ધરતીકંપ દરમિયાન પૃથ્વીની અંદરથી મુક્ત થતી ઊર્જાની તીવ્રતા માપવામાં આવે છે. આ તીવ્રતા ભૂકંપની તીવ્રતા નક્કી કરે છે.