મહિલાઓને નોકરીની સુરક્ષા હશે તો જ ર૦૪૭નું સપનું સાકાર થઈ શકે

અડધી વસ્તી, તેમના પુરૂષ સમક્ષો જેટલી લાયકાત ધરાવતી હોવા છતાં તેમને તેમનું યોગ્ય સ્થાન મેળવવામાં મુશ્કેલી કેમ પડી રહી છે તેના પર અલગથી સંશોધન થવું જોઈએ

ગ્લોબલ રિસર્ચમાં પાંચમાં સ્થાનની સાથે ભારત આજે ખૂબ ઝડપથી વધી રહ્યું છે. આર્ટીફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ અને રોબોટિકસનો યુગ આવી રહ્યો છે. આપણા અવકાશ સંશોધન મિશનમાં ઈસરોએ જે સિદ્ધિઓ મેળવી છે તેમાં મહિલા વૈજ્ઞાનિકોના યોગદાનને નકારી શકાય નહીં. ખુદ ઈસરોના વડા સોમનાથે ચંદ્રયાન-૩ મિશનમાં તેમની મહિલા વડાઓની ક્ષમતા અને કાર્યક્ષમતાના વખાણ કર્યા છે.

પરંતુ બીજી તરફ સ્ત્રીઓ પ્રત્યે એ જ જૂનું રૂઢિચુસ્ત ઉપભોકતાવાદી વલણ આજે પણ આ પુરૂષપ્રધાન દેશમાં યથાવત છે. આજે પણ મહિલા સ્વતંત્રતાના યુગમાં મહિલાઓના અપહરણ અને બળાત્કારના બનાવો બને છે તે જ સમયે, અડધી વસ્તી, તેમના પુરૂષ સમકક્ષો જેટલી લાયકાત ધરાવતી હોવા છતાં તેમને તેમનું યોગ્ય સ્થાન મેળવવામાં મુશ્કેલી પડી રહી છે તેના પર અલગથી સંશોધન થવું જોઈએ.

આ વખતે મન કી બાતમાં પણ વડાપ્રધાન મોદીએ પણ સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે મહિલાઓ પર અત્યાચાર એ અક્ષમ્ય પાપ છે. ગુનેગારો અને તેમનું સમર્થન કરનારાઓને બક્ષી શકાય નહીં. પશ્ચિમ બંગાળનો ઉલ્લેખ હોય કે દેશના અન્ય ભાગોમાં બનતી અમાનવીય ઘટનાઓ અને નિર્ભયાની ઘટના જેવી બળાત્કારની, દેશના વડાપ્રધાનથી લઈને સુપ્રીમ કોર્ટ સુધી તેની સામે કોઈ ખચકાટ જોવા મળ્યો નથી.

તાજેતરમાં નાણાકીય વર્ષ ર૦૪૭ સુધીમાં મહિલા શ્રમ દળની ભાગીદારી વર્તમાન ૩૭ ટકાથી લગભગ કરીને ૭૦ ટકા કરવાનો લક્ષ્યાંક નક્કી કરવામાં આવ્યો છે. બિન-લાભકારી સંસ્થા ‘ધ નાઝ ઈન્સ્ટીટયુટ’એ શ્રમ દળની ભાગીદારીનો અહેવાલ બહાર પાડયો છે.

જે પાછલા વર્ષોમાં મહિલાઓની સ્વતંત્રતાની ઘોષણાઓ છતાં મહિલાઓની શ્રમ દળની સહભાગીતાની ગણતરી કરે છે. આ અહેવાલ સૂચવે છે કે, ભારતીય અર્થતંત્રને વેગ આપવા અને તેના લક્ષ્યોને પ્રાપ્ત કરવા માટે દેશના કર્મચારીઓમાં વધારાની ૪૦ કરોડ મહિલાઓની જરૂર છે. આ જરૂરિયાત સરળતાથી પૂરી થઈ શકે છે કારણ કે, તાજેતરના એક સર્વે મુજબ દેશમાં મહિલાઓની સંખ્યા પુરૂષો જેટલી થઈ ગઈ છે.

તેમ છતાં તેમની વધેલી લાયકાત અને શિક્ષણ હોવા છતાં તેમને યોગ્ય કામ મળતું નથી. હાલમાં દેશના શ્રમદળમાં માત્ર ૧૧ કરોડ મહિલાઓનો સમાવેશ થાય છે અને ઘરના કામકાજથી માંડીને ખેતરોમાં કામ કરતી મહિલાઓને ન તો યોગ્ય તાલીમ આપવામાં આવે છે કે ન તો યોગ્ય વેતન આપવામાં આવે છે.

જો મહિલાઓને એક નવા જ દૃષ્ટિકોણથી જોવામાં આવે તો ચોક્કસ તેમને મળેલી નવી તાકાત, ઉત્સાહ અને સખ્ત મહેનતથી દેશની ઉત્પાદકતામાં વધારો થશે અને રોકાણકારો માટે નફામાં વધારો થવાની સંભાવના ઊભી થશે. જે નવી પ્રગતિ લાવશે. જ્યારે દેશની જીડીપીમાં વધારો થશે. તેમ છતાં અહેવાલો સૂચવે છે કે, આ ખરેખર કેસ નથી.

શ્રમ દળમાં યોગ્ય રીતે ભાગ લેવાની ક્ષમતા હોવા છતાં ભારતમાં મહિલાઓને કામ કરવા બદલ સમાન સન્માન અને પુરસ્કાર મળતો નથી. જો દેશને ર૦૪૭ સુધીમાં દેશને સમૃદ્ધ અર્થતંત્ર બનાવવાનું લક્ષ્ય હાંસલ કરવું હોય તો મહિલાઓને યોગ્ય સન્માન, પગાર અને નોકરીની સુરક્ષા આપવી અનિવાર્ય બની રહેશે.

હાલમાં સ્ત્રી અને પુરૂષ વચ્ચે વેતનની અસમાનતા છે. ટોચના હોદ્દા સામાન્ય રીતે પુરૂષો દ્વારા રાખવામાં આવે છે. રાજકારણથી લઈને આધુનિક વ્યવસાયો સુધી પુરૂષોનું વર્ચસ્વ છે. જ્યારે મહિલાઓની ક્ષમતા અને મહેનત કોઈથી ઓછી નથી. કોવિડ રોગચાળા પછી કામથી બહાર ગયેલા પુરૂષ અને સ્ત્રી કામદારોના પુનઃ રોજગાર અંગેના ડેટા દર્શાવે છે કે, પુરૂષોને ફરીથી કામ મળ્યું છે પરંતુ મહિલાઓ માટે આ બાબતે કોઈ ખાસ પ્રયાસો રવામાં આવ્યા નથી.

નવા અહેવાલો દર્શાવે છે કે, આવી પરિસ્થિતિઓમાં મહિલાઓ તેમની નોકરી ગુમાવવાની શક્યતા સાત ગણી વધારે છે અને એવાર ગુમાવ્યા પછી તેઓને ફરીથી નોકરી મળવાની શક્યતા ૧૧ ગણી ઓછી છે. ર૦૧૯ રોગચાળા દરમિયાન ર૦ર૦ના વર્ષમાં અડધા કામકાજની મહિલાઓએ વર્કફોર્સ છોડી દીધી હતી. તેમને ફરીથી રોજગારી આપવા માટે થોડો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો.

મહિલાઓ મોટાભાગે કૃષિ અને ઉત્પાદ જેવા ક્ષેત્રેમાં કામ કરે છે, જ્યાં વ્યવસાયિક ઉન્નતિની તકો ઓછી હોય છે અને અકુશળ ભૂમિકાઓ રહે છે જેના કારણે તેઓ અલ્પરોજગાર રહે છે. નવા યુગની નવી વ્યવસ્થા અને પ્રગતિના સપનાને સાકાર કરવા માટે મહિલાઓને કામની દૃષ્ટિએ તેમની લાયકાત મુજબ યોગ્ય વ્યવસાય આપવો જરૂરી છે.