સૂર્યની ચમક ઓછી કરવાની કોશિશ કરવા જઈ રહ્યા છે વૈજ્ઞાનિક, જેથી પૃથ્વીને ઠંડી રાખી શકાય
નવીદિલ્હી, કભી ખુશી કભી ગમમાં શાહરુખ ખાને જયારે પોતાના હાથ ફેલાવી ગીત ગયું હતું, ‘સુરજ હુઆ મદ્ધમ’ત્યારે કદાચ જ એમણે અને ગીત બનાવવા વાળા અનિલ પાંડે એ આ વાતનો વિચાર પણ નહિ કર્યો હોય કે વૈજ્ઞાનિક એમની વાતને ગંભીરતાથી લઇ સુરજને મદ્ધમ કરવાની કોશિશમાં લાગી જશે. ગ્લોબલ વોર્મિંગને લઇ છેલ્લા બે દશકોથી સમગ્ર દુનિયામાં સતત આગ સળગી રહી છે.
એમાં કોઈ બે રાય નથી કે ધરતીને તાત્કાલિક ઠંડી કરવાની જરૂરત છે, જેના માટે તમામ પ્રકારના ઉપાય પણ શોધવામાં આવી રહ્યા છે. જેમાં ફોસિલ ફ્યુલને સળગાવવું બંધ કરવું અને વૈકલ્પિક ઉર્જા પર ધ્યાન આપવાની વાત કરવામાં આવી રહી છે.
પરંતુ આ તાત્કાલિક અમલમાં લાવવું ખુબ મુશ્કેલ છે. એવામાં વૈજ્ઞાનિકોએ ધરતીને ઠંડી કરવા માટે સુરજને મદ્ધમ કરવા પર વિચાર શરુ કરી દીધો છે. જેને વૈજ્ઞાનિકની ભાષામાં જિયો-એન્જીનીયરીંગ કહેવાય છે.
ગ્લોબલ વોર્મિંગથી છુટકારો મેળવવા માટે દુનિયાની જળવાયું પ્રણાલીની યાંત્રિકી રીત જિયો-એન્જીનીયરીંગ કહેવાય છે. જિયો-એન્જીનીયરીંગની પ્રક્રિયામાં એક ટેક્નિક હોય છે. જેને સ્ત્રેટોસ્ફેરિક એરોસોલ ઇંજેક્શન(SAI) કહેવાય છે. આ પ્રક્રિયામાં હવાઈ જહાજનો એક બેડો હોય છે, જાે ઍરોસોલના કણોનેછોડે છે. જેનાથી સુરજના કિરણો પરાવર્તિત થઇ બાહરી અંતરિક્ષમાં ચાલ્યા જાય છે અને એ રીતે ધરતી ઠંડી રહે છે.
SAIના કારણે આકાશ થોડું સફેદ થઈ શકે છે, જાે કે આ વૈજ્ઞાનિકો માટે ચિંતાનું કારણ નથી. તેના બદલે, જાે પૃથ્વી ઠંડી થાય છે, તો તેનો અર્થ એ છે કે પૃથ્વીની સપાટી પરથી બાષ્પીભવનનું પ્રમાણ ઓછું થશે અને વરસાદની પેટર્નમાં ફેરફાર થશે.
આને કારણે દુનિયાભરના પરિસ્થિતિ તંત્રમાં રીપલ ઈફેક્ટ (એક ઘટના અથવા અસર જે એક વાર અટકતી નથી, પરંતુ બને છે, અને એક ઘટના સાથે જાેડાયેલી અન્ય ઘટનાઓની શૃંખલા બનાવે છે) ઉત્પન્ન થઇ શકે છે. પરંતુ તેની અસરની પ્રકૃતિ SAIનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવામાં આવ્યો છે તેના પર ર્નિભર છે.
જાે એરોસોલ્સના પ્રકાશનનું સંકલન કરવામાં ન આવે, તો કેટલીક જગ્યાએ અતિવૃષ્ટિ અને દુષ્કાળની સ્થિતિ સર્જાઈ શકે છે. તેમજ રોગચાળો ફેલાવાનું જાેખમ વધશે. એટલું જ નહીં SAIના કારણે કુદરતી આફતો પણ વધી શકે છે. જાે આવું થાય, તો સ્પ્રેડ SAIને તરત જ એડજસ્ટ કરવું પડશે. જેથી ભારે હવામાન પ્રવૃત્તિઓને રોકી શકાય. આ સિવાય તે ઓઝોન સ્તરને પણ નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
ઉપરાંત, સૂર્યના કિરણોના નબળા પડવાના કારણે, પ્રકાશસંશ્લેષણ થશે નહીં. જેના કારણે છોડ ઉગશે નહીં અને જંગલોની સાથે ખેતીને પણ નુકસાન થશે. આને રોકવા માટે ૬૦ નિષ્ણાતોના જૂથે ખુલ્લો પત્ર લખ્યો છે. જેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આ ટેક્નોલોજી હ્યુમન ક્લોનિંગ અને કેમિકલ વેપન્સ જેટલી ખતરનાક છે, જેની જરૂર નથી.
નિષ્ણાતો કહે છે કે જાે આ કરવામાં આવે તો તેને સુધારવામાં ઘણા દાયકાઓ લાગી જશે. તેનો અર્થ એ છે કે પ્રકૃતિ સાથે ભયંકર રીતે ચેડાં કરવા. જેના પરિણામો ખૂબ જ ભયંકર હશે અને જાે તેને અચાનક બંધ કરી દેવામાં આવે તો પૃથ્વીને ઠંડુ રાખવા માટે એરોસોલનું રક્ષણાત્મક કવચ બનાવવામાં આવ્યું છે. વાતાવરણમાં ભેગો થયેલો ગ્રીનહાઉસ ગેસ એક જ ઝાટકે પૃથ્વી પર અથડાશે.
આ કારણે પૃથ્વીનું તાપમાન વર્તમાન પરિસ્થિતિની સરખામણીમાં અચાનક ૪ થી ૬ ગણું વધી જશે. તેથી જ નિષ્ણાતોના મતે, સૂર્યનું ગાન કરવું સારું છે, પરંતુ તેની આડઅસર પ્રાયોગિક રીતે જાેઈ શકાય છે.HS
