હાથમાં ભગવદ ગીતા લઈને હસતાં મોઢે ફાંસી ચઢનાર હેમુ કાલાણીને શ્રધ્ધાંજલી

1942માં જ્યારે મહાત્મા ગાંધીની ભારત છોડો ચળવળ શરૂ થઈ ત્યારે હેમુ કલાણી તેમાં જોડાયા હતા. સિંધમાં ચળવળને ટેકો એવો હતો કે બ્રિટિશ સંસ્થાનવાદી સત્તાવાળાઓએ તેમના પછી યુરોપીયન બટાલિયનોની બનેલી લશ્કરી ટુકડીઓ મોકલવી પડી હતી. Tribute to Hemu Kanani at Kubernagar Ahmedabad (Gujarat) erected Statue at the Rajavir Circle.

હેમુ કાલાણીનો જન્મ  23 માર્ચ 1923 અને શહીદી 21 જાન્યુઆરી 1943) ભારતીય સ્વતંત્રતા ચળવળ દરમિયાન ક્રાંતિકારી અને સ્વતંત્રતા સેનાની હતા. તેઓ સ્વરાજ સેનાના નેતા હતા, એક વિદ્યાર્થી સંગઠન જે ઓલ ઈન્ડિયા સ્ટુડન્ટ્સ ફેડરેશન (AISF) સાથે જોડાયેલું હતું.

તેમનો જન્મદિવસ ભગત સિંહ, સુખદેવ અને રાજગુરુને ફાંસી આપવામાં આવ્યો તે દિવસે જ થયો હતો. તેમનો જન્મ સિંધમાં રહેતા જૈન પરિવારમાં થયો હતો અને તેઓ પેસુમલ કાલાણી અને જેઠીબાઈના પુત્ર હતા.

તેઓ દેશના સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ માટે શહીદ થનાર સૌથી યુવા ક્રાંતિકારીઓમાંના એક હતા, તેમના 20મા જન્મદિવસના બે મહિના પહેલા તેઓ માત્ર 19 વર્ષના હતા ત્યારે બ્રિટિશ સંસ્થાનવાદી સત્તાવાળાઓ દ્વારા તેમને ફાંસી આપવામાં આવી હતી.

હેમુ કાલાણીને જાણવા મળ્યું કે આ સૈનિકો અને તેમના શસ્ત્ર પુરવઠાની એક ટ્રેન 23 ઓક્ટોબરે તેમના સ્થાનિક શહેરમાંથી પસાર થશે અને તેણે રેલવે ટ્રેક પરથી ફિશપ્લેટ હટાવીને તેને પાટા પરથી ઉતારવાનું નક્કી કર્યું. આ એ હકીકત હોવા છતાં કે તેની પાસે કે તેના સાથીદારો પાસે જરૂરી સાધનો નહોતા અને તેથી ફિક્સિંગને છૂટા કરવા માટે દોરડાનો ઉપયોગ કરવો પડ્યો હતો.

હેમુ કાલાણી તેમના સાથીદારો સાથે તોડફોડ કરે તે પહેલા અંગ્રેજો દ્વારા પકડાઈ ગયા હતા. ઈન્ડિયન ઈમ્પીરીયલ પોલીસ  દ્વારા હેમુને પકડવામાં આવ્યા હતા, તેને કેદ કરવામાં આવ્યા હતા અને તેના સહ-ષડયંત્રકારોના નામ જાહેર કરવાના પ્રયાસમાં તેમને જેલમાં ખૂબ ત્રાસ આપવામાં આવ્યો હતો.

તેમણે કોઈપણ માહિતી જાહેર કરવાનો ઇનકાર કર્યો, તેને ટ્રાયલ પર મૂકવામાં આવ્યા હતા અને મૃત્યુદંડની સજા આપવામાં આવી. સિંધના લોકોએ વાઈસરોયને દયા માટે અરજી કરી પરંતુ તે સ્વીકારવાની શરત એ હતી કે અધિકારીઓને તેના સહ-ષડયંત્રકારોની ઓળખ જણાવવી આવશ્યક છે. તેણે ફરીથી માહિતી આપવાનો ઇનકાર કર્યો અને તેને 21 જાન્યુઆરી 1943ના રોજ ફાંસી આપવામાં આવી.

એવું કહેવાય છે કે હેમુ કલાણીને મૃત્યુદંડની સજા સંભળાવવામાં આવી ત્યારે તે એટલો ખુશ હતો કે, સામાન્ય કરતાં વિપરીત, તેની સજા અને તેની ફાંસીની વચ્ચેના સમય દરમિયાન તેનું વજન ઘણું વધી ગયું હતું.

તેમની ફાંસીના દિવસે, તેઓ અત્યંત આનંદિત દેખાયા, અને તેમના હાથમાં ભગવદ ગીતાની એક નકલ લઈને, આખો રસ્તો હસતા અને ગીત ગુંજતા ગુંજતા ફાંસીના માંચડે ચાલ્યા ગયા.

અમદાવાદના મેયર કિરીટ પરમાર, હિતેષ બારોટ,  ભાસ્કર ભટ્ટ, ગીતાબેને  કુબેરનગર વોર્ડમાં “જી” વોર્ડ રાજાવીર સર્કલ પાસે પ્રસ્થાપિત શહીદ વીર હેમુ કાલાણીની પ્રતિમાને પુષ્પાંજલિ અર્પણ કરી હતી.