કોલોરેક્ટલ કેન્સર એ જીવનશૈલીનો રોગ છે જેને અટકાવી શકાય છે! – ડૉ. નીતિન સિંઘલ
Ahmedabad, કોલોરેક્ટલ કેન્સર અથવા મોટા આંતરડાના કેન્સરની શરૂઆત કોલોન અથવા ગુદામાર્ગમાં કોષોની અસામાન્ય વૃદ્ધિથી થાય છે જેના પરિણામે પોલિપ્સ થાય છે.
મોટાભાગના પોલિપ્સ બિન-જોખમી હોય છે, પરંતુ કેટલાક સમય જતાં કેન્સરગ્રસ્ત બની શકે છે. જો સારવાર ન કરવામાં આવે તો, કેન્સરગ્રસ્ત પોલીપ્સ વધે છે અને શરીરના અન્ય ભાગોમાં ફેલાઈ શકે છે, જે ખતરનાક બની શકે છે અને જીવન માટે જોખમી બની શકે છે.
જેમ જેમ લોકો વૃદ્ધ થાય છે તેમ તેમ કોલોરેક્ટલ કેન્સરનું જોખમ વધે છે. આંતરડાના દાહક રોગો, જેમ કે ક્રોહન રોગ અને અલ્સેરેટિવ કોલાઇટિસ અને અમુક તબીબી પરિસ્થિતિઓ, જેમ કે ટાઈપ ટુ ડાયાબિટીસ અને સ્થૂળતા કોલોરેક્ટલ કેન્સરના જોખમમાં વધારો કરવામાં ફાળો આપે છે.
માર્ચ મહિનો કોલોરેક્ટલ કેન્સર જાગૃતિ મહિના તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. કોલોરેક્ટલ કેન્સર એ ભારતીય પુરુષો અને સ્ત્રીઓમાં ત્રીજું સૌથી સામાન્ય કેન્સર છે જે સમગ્ર વિશ્વમાં સતત વધી રહ્યું છે. તેના પ્રારંભિક તબક્કામાં ઘણીવાર એસિમ્પટમેટિક, કોલોરેક્ટલ કેન્સર માટે નિયમિત તપાસ એ પ્રારંભિક તપાસ અને સમયસર સારવાર માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
40 વર્ષથી ઓછી વયની યુવા વસ્તીમાં રોગની વધતી સંખ્યા ઝડપથી ગંભીર ચિંતાનો વિષય બની રહી છે. જ્યારે ઉંમર, આનુવંશિકતા, કૌટુંબિક ઇતિહાસ વધેલા જોખમોનો સરવાળો કરે છે, ત્યારે જીવનશૈલીની આદતો સંભવિત જોખમોમાં ફાળો આપે છે. જીવનશૈલીમાં નોંધપાત્ર ફેરફારો હોવા છતાં વધારાના જોખમો અટકાવી શકાય તેવા છે.
કોલોરેક્ટલ કેન્સરના માન્ય લક્ષણોમાં આંતરડાની આદતોમાં સતત ફેરફારનો સમાવેશ થાય છે જેમ કે ઝાડા, કબજિયાત, સ્ટૂલની સુસંગતતામાં ફેરફાર, સંડાસનો ઉપયોગ કરવાની ફ્રિકવન્સીમાં ફેરફાર અને તમારા સ્ટૂલમાં લોહી. અન્ય લક્ષણોમાં વજનમાં અનિયમિતપણે ઘટાડો, થાક,
આંતરડાના અધૂરા ખાલી થવાની લાગણી, અને પેટમાં સતત અસ્વસ્થતા જેવી કે ખેંચાણ, ગેસ અથવા દુખાવોનો સમાવેશ થાય છે. એ નોંધવું અગત્યનું છે કે ઉપરોક્ત લક્ષણો કેન્સરને કારણે ન પણ હોઈ શકે અને અન્ય ઓછી ગંભીર પરિસ્થિતિઓને કારણે હોઈ શકે છે અને ઝડપી તબીબી હસ્તક્ષેપની જરૂર છે.
કોલોરેક્ટલ કેન્સરની સારવારમાં નોંધપાત્ર પ્રગતિ સાથે, દર્દીઓ (5-10%) સ્ટેજ 4 માં પણ (ફેફસાં અને યકૃત મર્યાદિત ફેલાવો સાથે) મલ્ટિમોડેલિટી સારવાર સાથે સારા લાંબા ગાળાના પરિણામો મેળવી શકે છે.
વધુમાં, મર્યાદિત પેરીટોનિયલ મેટાસ્ટેસીસ ધરાવતા દર્દીઓ સાયટોરેડક્ટિવ સર્જરી અને હાયપરથર્મિક ઇન્ટ્રાપેરીટોનિયલ કીમોથેરાપી (HIPEC) ના લાભો પણ મેળવી શકે છે. ગુદામાર્ગના કેન્સરવાળા દર્દીઓ માટે કાયમી સ્ટોમા (ટોઇલેટ) બેગ હંમેશા મુખ્ય ચિંતાનો વિષય છે, પરંતુ નવી તકનીકો સાથે આજે આવા ઘણા દર્દીઓની સારવાર કરી શકાય છે.
ન્યૂનતમ આક્રમક (કીહોલ) સર્જરી ઘણા સૌમ્ય રોગો માટે એક મોટું વરદાન છે અને હવે કોલોરેક્ટલ કેન્સરના ક્ષેત્રમાં પણ પરંપરાગત (ઓપન) સર્જરીને ઝડપથી બદલી રહી છે જ્યાં સંકળાયેલ સહ-રોગવાળા ઘણા વૃદ્ધ દર્દીઓ ઝડપી અને પીડારહિત પુનઃપ્રાપ્તિ સાથે સુરક્ષિત શસ્ત્રક્રિયાઓમાંથી પસાર થઈ શકે છે.
કોલોરેક્ટલ કેન્સરને રોકવા માટે નિયમિત તપાસ પણ જરૂરી છે. સ્ક્રિનિંગ પરીક્ષણો પૂર્વ-કેન્સર પોલિપ્સ અથવા પ્રારંભિક તબક્કાના કેન્સરને શોધી શકે છે, જેની અસરકારક રીતે સારવાર કરી શકાય છે.
કોલોરેક્ટલ કેન્સર એ જીવનશૈલીની બિમારી છે જે ફક્ત 10-15% પારિવારિક જનીનો (સિન્ડ્રોમ્સ) સંબંધિત કારણોમાં ફાળો આપે છે. તેથી, નિયમિત વ્યાયામના રૂપમાં તંદુરસ્ત જીવનશૈલી અપનાવવી, ફાઇબરથી ભરપૂર આહાર, આખા અનાજ, ફળો અને શાકભાજી, અને પ્રોસેસ્ડ અને રેડ મીટનું પ્રમાણ ઓછું, આલ્કોહોલ અને ધૂમ્રપાનથી દૂર રહેવું અને વજન વ્યવસ્થાપન આ બીમારીને અટકાવવામાં ઘણાં કારગત નીવડી શકે છે.
રોગ ખાંડયુક્ત અને ચરબીયુક્ત ખોરાકના વપરાશને મર્યાદિત કરવું પણ મહત્વપૂર્ણ છે, જે કોલોરેક્ટલ કેન્સરના વધતા જોખમ સાથે સંકળાયેલા છે. તંદુરસ્ત જીવનશૈલીને અનુસરીને, વ્યક્તિઓ કોલોરેક્ટલ કેન્સર અને અન્ય ક્રોનિક રોગોના વિકાસના જોખમને નોંધપાત્ર રીતે ઘટાડી શકે છે, જે તંદુરસ્ત અને સુખી જીવન તરફ દોરી જાય છે.
લેખક ડૉ. નીતિન સિંઘલ મરેંગો સિમ્સ હોસ્પિટલના કન્સલ્ટન્ટ સર્જિકલ ઓન્કોલોજિસ્ટ છે
