સાપની ઉંમર સાથે જોડાયેલા રસપ્રદ તથ્યો
સાપ વિશ્વના સૌથી ખતરનાક પ્રાણીઓમાંનું એક છે, કેટલાક સાપ એટલા ખતરનાક હોય છે કે તે થોડી જ સેકન્ડમાં માણસને મારી શકે છે
નવી દિલ્હી, સાપ વિશ્વના સૌથી ખતરનાક પ્રાણીઓમાંનું એક છે. કેટલાક સાપ એટલા ખતરનાક હોય છે કે તે થોડી જ સેકન્ડમાં માણસને મારી શકે છે. જો કે, સાપની મોટાભાગની પ્રજાતિઓ માણસોથી ડરે છે અને તેમના સંપર્કમાં આવવાનું ટાળવા માંગે છે. સાપ વિશે ઘણી ગેરમાન્યતાઓ છે. આમાંથી એક તેની ઉંમર સાથે પણ સંબંધિત છે. અવારનવાર આવા દાવાઓ જોવા મળશે જેમાં સાપની ઉંમર ૫૦૦ કે ૧૦૦૦ વર્ષ કહેવાય છે, પરંતુ શું ખરેખર આવું છે?
સાપની ઉંમર જાણતા પહેલા, ચાલો તેના જીવન ચક્રને સમજીએ. સાપનું જીવન ચક્ર મુખ્યત્વે ૩ તબક્કામાં વહેંચાયેલું છે. પ્રથમ તબક્કો ઇંડા છે. માદા સાપ એક સમયે ૧૦થી ૧૫ ઈંડાં મૂકે છે અને તેઓ બહાર નીકળે ત્યાં સુધી તેમનું રક્ષણ કરે છે. સાપની કેટલીક પ્રજાતિઓ છે જે ઈંડા નથી મૂકતા પરંતુ સીધા જ બાળકોને જન્મ આપે છે. બીજો તબક્કો એ ઇંડામાંથી બહાર આવવાનો છે. સામાન્ય રીતે ૫૦થી ૫૫ દિવસમાં ઇંડામાંથી સાપના બચ્ચા બહાર આવે છે. એવી કેટલીક પ્રજાતિઓ છે જેમના બાળકો ૪૦ દિવસમાં બહાર આવે છે.
કેટલાકને ૭૦ દિવસ પણ લાગે છે. એકવાર ઇંડામાંથી બહાર આવી જાય પછી માદા સાપ તેમના વિશે ખાસ ચિંતિત રહેતી નથી. તેઓ નાના જંતુઓ ખાઈને જીવિત રહે છે. તેમના શરીરનું કદ વર્ષમાં લગભગ ચાર ગણું વધે છે. ત્રીજો તબક્કો પુખ્ત અથવા પરિપક્વ બનવાનો છે. તે વિવિધ જાતિઓ પર આધાર રાખે છે. કેટલાક સાપ ૨ વર્ષમાં પુખ્ત બને છે અને કેટલાક ૪ વર્ષમાં. એકવાર પુખ્ત થઈ ગયા પછી સાપ વર્ષમાં ઓછામાં ઓછા બે વાર તેમનું કેચુલ છોડી શકે છે.
પોતાની મેળે શિકાર કરી શકે છે. સાપની કેટલીક પ્રજાતિઓ અન્ય પ્રજાતિના સાપને પણ પોતાનો શિકાર બનાવે છે. હવે મૂળ પ્રશ્ન પર પાછા આવીએ છીએ, સાપનું આયુષ્ય કેટલું છે? નિષ્ણાતોના મતે, સાપની ઉંમર તેની પ્રજાતિ પર આધારિત છે. કેટલાકની ઉંમર નાની હોય છે, કેટલાકની લાંબી. સાપના જીવનકાળમાં તેમનો આહાર, જિનેટિક્સ અને ઇકોલોજી જેવી બાબતો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
સાપની મોટાભાગની પ્રજાતિઓની સરેરાશ ઉંમર ૮-૧૦ વર્ષ હોય છે. વનઅર્થ પર આપવામાં આવેલી માહિતી અનુસાર, જંગલમાં રહેતા સાપનું આયુષ્ય પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં રાખવામાં આવેલા સાપથી લગભગ અડધું હોય છે, કારણ કે જંગલમાં તેમને તમામ પ્રકારના જોખમોનો સામનો કરવો પડે છે. ઉદાહરણ તરીકે- અન્ય જંગલી પ્રાણીઓ, ઉંદરો, નેવલા વગેરે. બોઆ કન્સ્ટ્રક્ટર અથવા મોટા અજગર એ સૌથી લાંબુ જીવતી પ્રજાતિ છે.
તેમની ઉંમર ૪૦ વર્ષ સુધીની હોઈ શકે છે. આ વિશ્વના સૌથી લાંબા સાપમાંનો એક છે. વિશ્વમાં જોવા મળતા સાપની તમામ પ્રજાતિઓમાં કોબ્રા સાપ સૌથી મુખ્ય છે. ઝેરી કોબ્રા ભારતમાં પણ જોવા મળે છે. કોબ્રાની ઉંમર સામાન્ય રીતે ૨૫-૩૦ વર્ષની વચ્ચે હોય છે. જો પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં અથવા કેદમાં રાખવામાં આવે તો, તેમની ઉંમર ૩૫-૪૦ વર્ષ સુધીની હોઈ શકે છે. ક્રેટ ભારતમાં પણ જોવા મળે છે,
જેની ઉંમર ૧૦-૧૫ વર્ષની વચ્ચે છે. વિશ્વભરમાં સાપની ૩૭૮૯ પ્રજાતિઓ છે અને તેમની સંખ્યા સતત વધી રહી છે કારણ કે વૈજ્ઞાનિકો સતત સાપની નવી પ્રજાતિઓ શોધી રહ્યા છે. વૈજ્ઞાનિકોના મતે સાપની કુલ પ્રજાતિઓમાંથી માત્ર ૬૦૦ પ્રજાતિઓ જ ઝેરી છે. બાકીના બિન-ઝેરી છે. વિશ્વમાં સાપની તમામ પ્રજાતિઓમાંથી માત્ર ૭૦ પ્રજાતિઓ સમુદ્રમાં રહે છે. મોટાભાગના દરિયાઈ અથવા પાણીના સાપ જમીન પર જીવી શકતા નથી, એકમાત્ર અપવાદ ક્રેટ છે જે પાણી અને જમીન બંને પર રહી શકે છે.ss1
