સાત ફેરા વિના હિંદુ લગ્ન માન્ય નહીઃ સુપ્રીમ કોર્ટ
પ્રતિકાત્મક
(એજન્સી)નવી દિલ્હી, સુપ્રીમ કોર્ટે હિંદુ લગ્નને લઈને મહત્વનો નિર્ણય આપ્યો છે. આ નિર્ણયમાં સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું છે કે હિંદુ લગ્ન એ એક સંસ્કાર છે અને તે “ગીત-નૃત્ય”, “વાઇનિંગ-ડાયનિંગ”નું આયોજન નથી.
સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે જો જરૂરી વિધિઓ કરવામાં આવી ન હોય તો હિંદુ લગ્ન અમાન્ય છે અને નોંધણી આવા લગ્નને માન્ય ગણી શકતી નથી. સુપ્રીમ કોર્ટે એક નિર્ણયમાં હિંદુ મેરેજ એક્ટ ૧૯૫૫ હેઠળ હિંદુ લગ્નની કાનૂની જરૂરિયાતો અને પવિત્રતાને સ્પષ્ટ કરી છે.
કોર્ટે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે હિંદુ લગ્નને માન્ય રાખવા માટે તે સપ્તપદી (પવિત્ર અગ્નિની સાક્ષીએ સાત ફેરા ફરવા) જેવા યોગ્ય સંસ્કારો અને વિધિઓ સાથે કરવામાં આવે છે અને વિવાદોના કિસ્સામાં આ સમારોહના પુરાવા પણ મળે છે. જસ્ટિસ બી. નાગરત્નાએ પોતાના ચુકાદામાં કહ્યું કે, હિંદુ લગ્ન એક સંસ્કાર છે, જેને ભારતીય સમાજમાં એક મહાન મૂલ્યની સંસ્થા તરીકેનો દરજ્જો મળવો જોઈએ.
આ કારણોસર અમે યુવા પુરુષો અને મહિલાઓને વિનંતી કરીએ છીએ કે લગ્નની સંસ્થામાં પ્રવેશતા પહેલા તેના વિશે ઊંડાણપૂર્વક વિચાર કરો અને ભારતીય સમાજમાં ઉક્ત સંસ્થા કેટલી પવિત્ર છે તેનો વિચાર કરો. તેમણે કહ્યું, લગ્ન એ ‘ગીત અને નૃત્ય’ અને ‘દારૂ પીવા’ અને ‘જમવાનું’નું આયોજન નથી અથવા અનુચિત દબાણ દ્વારા દહેજ અને ભેટોની માંગણી કરવી અને લેવડદેવડ કરવાનો પ્રસંગ નથી.
જે બાદ કોઈપણ સંજોગોમાં ફોજદારી કાર્યવાહી શરૂ કરી શકાય છે. લગ્ન એ કોઈ વ્યાપારી લેવડદેવડ નથી, તે ભારતીય સમાજની એક મહત્વપૂર્ણ આયોજન છે જે એક પુરુષ અને સ્ત્રી વચ્ચેના સંબંધને સ્થાપિત કરવા માટે ઉજવવામાં આવે છે, જે ભવિષ્યમાં વધતા પરિવાર માટે પતિ-પત્નીનો દરજ્જો પ્રાપ્ત કરશે. બેન્ચે કહ્યું કે હિંદુ મેરેજ એક્ટની કલમ ૮ હેઠળ લગ્નનું રજિસ્ટ્રેશન જરૂરી છે અને આ એ વાતનો પુરાવો છે કે લગ્ન કલમ ૭ હેઠળ હિંદુ રીતિ-રિવાજો અનુસાર થયા છે.
કલમ ૫ જણાવે છે કે સેક્શન ૭ ની જોગવાઈઓ અનુસાર લગ્ન રિવાજો અને ધાર્મિક વિધિઓ અનુસાર થવા જોઈએ. જો કોઈ લગ્નમાં તેની ગેરહાજરી જોવા મળે તો આવા લગ્નને કાયદાની દૃષ્ટિએ હિન્દુ લગ્ન ગણવામાં આવશે નહીં.
