મહારાષ્ટ્રના સામાજિક કાર્યકર મહાત્મા જયોતિરાવ ફૂલેની બાયોપીક બનશે
ગાંધીજી પહેલાં 18 મી સદીમાં મહાત્માનું બિરૂદ સામાજિક કાર્યકર જયોતિરાવ ફૂલેને મળ્યું હતું-પુણેમાં ભારતની પ્રથમ કન્યા શાળાની સ્થાપના કરી હતી.
11 એપ્રીલ જ્યોતિરાવ ગોવિંદરાવ ફૂલેની જન્મ જયંતિ તરીકે ઉજવાય છે. (11 એપ્રિલ 1827 – 28 નવેમ્બર 1890) જયોતિરાવ કે જે એક મહારાષ્ટ્રના ભારતીય સામાજિક કાર્યકર, વિચારક, જાતિ વિરોધી સમાજ સુધારક અને લેખક હતા.
Today is the Jayanti of Mahatma Phule and in a few days, on the 14th we mark Ambedkar Jayanti. During last month’s #MannKiBaat had paid tributes to them. India will forever be grateful to Mahatma Phule and Dr. Babasaheb Ambedkar for their monumental contribution. pic.twitter.com/d0UBzKvj4T
— Narendra Modi (@narendramodi) April 11, 2022
ફુલેને મહારાષ્ટ્રમાં સામાજિક સુધારણા ચળવળમાં મહત્વની વ્યક્તિ તરીકે ગણવામાં આવે છે. 1888માં મહારાષ્ટ્રીયન સામાજિક કાર્યકર વિઠ્ઠલરાવ કૃષ્ણજી વાંદેકર દ્વારા તેમને “મહાત્મા” (સંસ્કૃત: “મહાન-આત્મા”) બિરુદથી નવાજવામાં આવ્યા હતા.
અનંત મહાદેવનના દિગદર્શનમાં તૈયાર કરાયેલી હિન્દી બાયોપીકમાં જયોતિરાવ ફૂલેની ભૂમિકા ગુજરાતી કલાકાર પ્રતિક ગાંધીએ કરશે અને પત્રલેખાએ આ બાયોપીકમાં ભૂમિકા ભજવશે. BIOPIC ON MAHATMA PHULE ANNOUNCED: PRATIK GANDHI – PATRALEKHAA SIGNED… On #MahatmaPhule’s 195th birth anniversary today, a biopic has been announced
તેમનું કાર્ય અસ્પૃશ્યતા અને જાતિ પ્રથા નાબૂદી અને મહિલાઓ અને દલિત જાતિના લોકોને શિક્ષિત કરવાના તેમના પ્રયાસો સહિત અનેક ક્ષેત્રોમાં વિસ્તર્યું હતું. અટલ બિહારી વાજપેયીએ 3 ડિસેમ્બર 2003ના રોજ નવી દિલ્હીમાં સંસદ ભવન ખાતે મહાત્મા જ્યોતિરાવ ફુલેની પ્રતિમાનું અનાવરણ કર્યું હતું.
જ્યોતિરાવ ગોવિંદરાવ ફૂલેનો જન્મ 1827માં પુણેમાં માલી જાતિના પરિવારમાં થયો હતો.માલીઓ પરંપરાગત રીતે ફળો અને શાકભાજી ઉગાડનારાઓ તરીકે કામ કરતા હતા: જ્ઞાતિ પદાનુક્રમની ચાર ગણી વર્ણ પ્રણાલીમાં, તેઓને શુદ્રો અથવા સૌથી નીચા ક્રમના જૂથમાં મૂકવામાં આવ્યા હતા. ફૂલેનું નામ ભગવાન જ્યોતિબાના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું હતું. તેમનો જન્મ જ્યોતિબાના વાર્ષિક મેળાના દિવસે થયો હતો.
તેઓ અને તેમની પત્ની, સાવિત્રીબાઈ ફુલે, ભારતમાં સ્ત્રી શિક્ષણના પ્રણેતા હતા. ફૂલેએ 1848માં પૂણેમાં તાત્યાસાહેબ ભીડેના નિવાસસ્થાન અથવા ભીડેવાડા ખાતે કન્યાઓ માટે તેમની પ્રથમ શાળા શરૂ કરી.
તેમણે, તેમના અનુયાયીઓ સાથે, નીચલી જાતિના લોકો માટે સમાન અધિકારો મેળવવા માટે સત્યશોધક સમાજ (સત્ય શોધકોનો સમાજ) ની રચના કરી. તમામ ધર્મ અને જાતિના લોકો આ સંગઠનનો એક ભાગ બની શકે છે જેણે દલિત વર્ગના ઉત્થાન માટે કામ કર્યું હતું.
તેમના જીવનનો વળાંક 1848 માં આવ્યો, જ્યારે તેઓ એક બ્રાહ્મણ મિત્રના લગ્નમાં ગયા. ફૂલેએ રૂઢિગત લગ્નના વરઘોડામાં ભાગ લીધો હતો, પરંતુ પાછળથી તેમના મિત્રના માતા-પિતા દ્વારા તેને ઠપકો આપવામાં આવ્યો હતો અને તે કરવા બદલ તેનું અપમાન કરવામાં આવ્યું હતું. તેઓએ તેને કહ્યું કે તે શુદ્ર જાતિનો હોવાથી તે વિધિથી દૂર રહેવાની સમજ હોવી જોઈએ. આ ઘટનાએ જ્ઞાતિ પ્રથાના અન્યાય પર ફૂલેને ઊંડી અસર કરી.
ફુલેને મહારાષ્ટ્રમાં સામાજિક સુધારણા ચળવળમાં મહત્વની વ્યક્તિ તરીકે ગણવામાં આવે છે. 1888માં મહારાષ્ટ્રીયન સામાજિક કાર્યકર્તા વિઠ્ઠલરાવ કૃષ્ણજી વાંદેકર દ્વારા તેમને સન્માનિત મહાત્મા (સંસ્કૃત: “મહાન-આત્મા”, “આદરણીય”) બિરુદથી નવાજવામાં આવ્યા હતા.
દરરોજ બપોરે, જ્યોતિરાવ તેમની પત્ની સાવિત્રીબાઈ ફુલે સાથે બેસતા અને જ્યારે તેઓ જ્યાં કામ કરતા હતા ત્યાં તેમના માટે ભોજન લાવવા જતા ત્યારે તેમને શિક્ષણ આપતા. તેણે તેની પત્નીને શાળામાં તાલીમ લેવા મોકલી. પતિ-પત્નીએ 1848માં વિશ્રામબાગ વાડા, પુણેમાં ભારતની પ્રથમ કન્યા શાળાની સ્થાપના કરી.
તેમણે વિધવા પુનઃલગ્નને પ્રોત્સાહન આપ્યું અને 1863માં પ્રબળ જાતિની સગર્ભા વિધવાઓ માટે સુરક્ષિત અને સુરક્ષિત જગ્યાએ જન્મ આપવા માટે ઘર શરૂ કર્યું. તેમના અનાથાશ્રમની સ્થાપના બાળ હત્યાના દરને ઘટાડવાના પ્રયાસરૂપે કરવામાં આવી હતી.
1863 માં, પુણે એક ઘટનાનું બની હતી, જેમાં જયોતિરાવ ફૂલેનું જીવન બદલાઈ ગયું. કાશીબાઈ નામની એક બ્રાહ્મણ વિધવા ગર્ભવતી થઈ અને તેના ગર્ભપાતના પ્રયાસો સફળ ન થયા. તેણીએ બાળકને જન્મ આપ્યા પછી સગી જનેતાએ જ તેને મારી નાખ્યો અને તેને કૂવામાં ફેંકી દીધો, પરંતુ તેણીના આ કૃત્યની ખબર બધાને પડી ગઈ. કાશીબાઈને સજાનો સામનો કરવો પડ્યો અને તેને જેલની સજા થઈ.
આ ઘટનાએ ફૂલે ખૂબ જ દુઃખી થયા અને તેથી, તેમના મિત્ર સદાશિવ બલ્લાલ ગોવંદે અને સાવિત્રીબાઈ સાથે મળીને, તેમણે બાળહત્યા નિવારણ કેન્દ્ર શરૂ કર્યું. પુણેના કેન્દ્રની આસપાસ નીચે આપેલા શબ્દોમાં જાહેરાત કરતી પત્રિકાઓ લગાવવામાં આવી હતી: “વિધવાઓ, અહીં આવો અને તમારા બાળકને સુરક્ષિત અને ગુપ્તતા સાથે રખાશે”
તેમના દ્વારા સ્થાપવામાં આવેલા અનાથાશ્રમમાં બાળકોની ખૂબ જ સરસ રીતે સંભાળ રાખવામાં આવતી હતી. ફૂલે દંપતી 1880 ના દાયકાના મધ્ય સુધી બાળહત્યા નિવારણ કેન્દ્ર ચલાવતા હતા.
ન્યુ એજ પ્રોડક્શન હાઉસ ‘કન્ટેન્ટ એન્જિનિયર્સ’ એન્ડ ‘ડાન્સિંગ શિવા પ્રોડક્શન્સ’ એ પ્રતીક ગાંધી અને પત્રલેખા સ્ટારર ‘ફૂલે’ના ફર્સ્ટ લૂકનું અનાવરણ કર્યું,અનંત નારાયણ મહાદેવન દ્વારા નિર્દેશિત મેગા હિન્દી બાયોપિક જે ભારતના અસંગત હીરોસ ની ઉજવણી કરે છે
કન્ટેન્ટ એન્જિનિયર્સ અને ડાન્સિંગ શિવા પ્રોડક્શન્સે પાવરહાઉસ પ્રતિભાઓ પ્રતિક ગાંધી અને પત્રલેખા સાથે તેમના પ્રથમ એસોસિયેશનની ઘોષણા કરી. પ્રખ્યાત અભિનેતાઓ સામાજિક કાર્યકરો અને રિફૉર્મર મહાત્મા જ્યોતિરાવ ગોવિંદરાવ ફૂલે અને તેમની પત્ની સાવિત્રીબાઈ ફૂલેની બાયોપિકમાં સ્ટાર છે, જેઓ તેમની દ્રષ્ટિ અને અભિગમમાં તેમના સમય કરતા ઘણા આગળ હતા. આ હિન્દી ફીચર ફિલ્મ રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર વિજેતા નિર્દેશિત અનંત નારાયણ મહાદેવન દ્વારા લખવામાં અને નિર્દેશિત કરવામાં આવશે અને તેનું માર્કેટિંગ અને સમગ્ર વિશ્વમાં રિલીઝ કરવામાં આવશે.
ફુલે,પ્રતીક ગાંધી અને પત્રલેખા અભિનીત, અનંત નારાયણ મહાદેવન દ્વારા નિર્દેશિત, ડૉ. રાજ કિશોર ખાવડે, પ્રણય ચોકશી, સૌરભ વર્મા, ઉત્પલ આચાર્ય, અનુયા ચૌહાણ કુડેચા અને રિતેશ કુડેચા દ્વારા નિર્મિત, 2023 માં રિલીઝ થવાની છે.
મહાત્મા ફુલેની 195મી જન્મજયંતિ પર આજે ‘ફૂલે’નો ફર્સ્ટ લૂક રિલીઝ કરવામાં આવ્યો છે. પ્રતિક અને પત્રલેખા બંને મહાત્મા ફુલે અને સાવિત્રીબાઈ ફુલે સાથે અદભૂત સમાનતા ધરાવતા હોવાથી આ તસવીરે ખૂબ જ ઉત્સુકતા પેદા કરી છે. કાર્યકર્તા-સુધારકે અસ્પૃશ્યતા અને જાતિ પ્રથા વિરુદ્ધ સક્રિયપણે ઝુંબેશ ચલાવ હતા, સત્યશોધક સમાજ (સોસાયટી ટ્રુથ સીકર્સ) ની સ્થાપના કરી અને નીચલા વર્ગો માટે સમાન અધિકારોની માંગણી કરી હતી. સાવિત્રીબાઈ અને મહાત્મા ફુલે સ્ત્રી શિક્ષણના પણ પ્રણેતા હતા.
ઉત્સાહિત પ્રતિક કહે છે કે, મહાત્મા ફુલેના વારસાને દુનિયા સુધી લઈ જવા એ ખરેખર સન્માનની વાત છે. ફૂલે મારી પ્રથમ બાયોગ્રાફીકલ પર આધારિત ફિલ્મ છે અને પડકારો વિશાળ હોવા છતાં, તે હકીકતને જોતાં કે તેઓ આવા પ્રેરણાદાયી ભારતીય નેતા હતા;
આ પણ એક ડ્રીમ રોલ છે અને હું શરૂઆત કરવા માટે રાહ જોઈ શકતો નથી. મને યાદ છે કે કથન સાંભળ્યા પછી તરત જ હા કહ્યું. કેટલાક પાત્રો તમારી પાસે આવ્યા છે અને મને આનંદ છે કે અનંત સર મારી પાસે આ ફિલ્મ લઈને આવ્યા છે. તે અદ્ભુત છે કે કન્ટેન્ટ એન્જિનિયર્સ અને ડાન્સિંગ શિવા મહાત્મા જ્યોતિબા અને સાવિત્રીબાઈ ફૂલેના જીવનનો એક વણશોધાયેલ ભાગ સહસ્ત્રાબ્દીઓ સુધી કહેવાની જવાબદારી લીધી છે.”
એક ઉત્સાહિત પત્રલેખાએ ખૂબ જ પ્રખ્યાત પ્રોજેક્ટ પર ટિપ્પણી કરી. “હું શિલોંગ, મેઘાલયમાં મોટી થઇ છું, જે માતૃસત્તાક સમાજનું ગૌરવ ધરાવે છે તેથી જાતીય સમાનતા મારા હૃદયની ખૂબ નજીક છે. સાવિત્રીબાઈએ 1848માં પૂણેમાં કન્યાઓ માટેની પ્રથમ સ્વદેશી શાળા શરૂ કરવા માટે તેમના પતિ સાથે હાથ મિલાવ્યા. મહાત્મા ફુલેએ પણ વિધવા પુનઃલગ્નને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું અને તેઓએ સાથે મળીને ભ્રૂણહત્યા રોકવા માટે એક અનાથાશ્રમની સ્થાપના કરી હતી. આ એક એવી ફિલ્મ છે જે પૂરી થયા પછી લાંબા સમય સુધી મારી સાથે રહેશે.” તેણીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું.
લેખક, અભિનેતા, નિર્દેશિત અનંત મહાદેવને મી સિંધુતાઈ સપકલ જેવી વખાણાયેલી બાયોપિક્સ સાથે પોતાનું નામ બનાવ્યું છે જે એક સામાજિક કાર્યકરની વાસ્તવિક જીવનની સફરને દર્શાવે છે જે બેઘર બાળકો માટે તારણહાર બની હતી, સ્વાતંત્ર્ય સેનાની પર ગૌ હરી દાસ્તાન અને તેના મૌન, તેમની સરકાર અને ડૉક્ટર રખમાબાઈ સામે 32-વર્ષનું યુદ્ધ ભારતની પ્રથમ મહિલા પ્રેક્ટિસ કરતી ડૉક્ટર અને તાજેતરમાં ખૂબ વખણાયેલી માઈ ઘાટ અને બિટરસ્વીટના જીવન પર આધારિત છે.
અનંત કહે છે, “આપણા દેશમાં એવી ઘણી પ્રેરણાદાયી વાર્તાઓ છે જે હજી અજાણ છે અથવા અમુક કારણોસર ઇતિહાસકારો દ્વારા છુપાવવામાં આવી છે. યુવા પેઢીને આ અનસંગ હીરો સાથે જોડવા માટે ફિલ્મો એ એક સરસ રીત છે. જ્યોતિબા અને સાવિત્રી ફુલે ભારતમાં સામાજિક ક્રાંતિના મશાલદાતા છે અને હું આ પ્રોજેક્ટને સમર્થન આપતી વધુ સારી કલાકાર અને ટીમની માંગ કરી શકી ન હોત.”
ફુલે,પ્રતીક ગાંધી અને પત્રલેખા અભિનીત, અનંત નારાયણ મહાદેવન દ્વારા નિર્દેશિત, ડૉ. રાજ કિશોર ખાવડે, પ્રણય ચોકશી, સૌરભ વર્મા, ઉત્પલ આચાર્ય, અનુયા ચૌહાણ કુડેચા અને રિતેશ કુડેચા દ્વારા નિર્મિત, 2023 માં રિલીઝ થવાની છે.
