“બાળકો સ્વચ્છ ભારત અભિયાનના સૌથી મોટા એમ્બેસેડર બની રહ્યા છે”
કચરાને સ્ત્રોત પર અલગ કરવા માટે રાષ્ટ્રીય અભિયાનમાં યુવાઓનું જન ભાગીદારીમાં નેતૃત્વ
સ્વચ્છ ભારત મિશન 2.0 નો હેતુ શહેરોને કચરા મુક્ત બનાવવાનો છે. આના માટેના મુખ્ય પાસાઓ પૈકી એક એ છે કે સ્ત્રોત પર જ કચરાને અલગ પાડવો. આ મહત્વપૂર્ણ પગલું જૂની ડમ્પસાઈટ્સ પર જતા કચરાના પ્રમાણને ઘટાડવામાં મદદ કરશે.
હાલના સમયમાં ટકાઉ કચરો વ્યવસ્થાપન એ સૌથી મહત્ત્વના પડકારોમાંનો એક હોવાથી, વર્તમાન કચરાના ડમ્પિંગ અને સળગાવવાની આદતોને ટકાઉ કચરાના વ્યવસ્થાપનમાં રૂપાંતરિત કરવાની પ્રાથમિકતા છે જેનો હેતુ સર્ક્યુલર ઈકોનોમીને અલગ પાડવા, એકત્ર કરવા, રિસાયકલ કરવા અને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે.
ઝડપથી બદલાતા શહેરી લેન્ડસ્કેપ, ઇકોસિસ્ટમ, વસ્તીનું સ્થળાંતર તેમજ ઘરો અને સંસ્થાઓની વધતી સંખ્યા સાથે, સમયાંતરે નાગરિકોમાં આ વર્તણૂકીય પરિવર્તનને મજબૂત બનાવવું આવશ્યક બની જાય છે.
ઑક્ટોબર તહેવારોનો મહિનો હોવાથી, આવાસ અને શહેરી બાબતોના મંત્રાલય (MoHUA) એ તેના અભિયાનના કેન્દ્રમાં વર્તન પરિવર્તનને ધ્યાનમાં રાખીને, સ્ત્રોત પર કચરો અલગ કરવાની આદતને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સમાન થીમ પર પ્રવૃત્તિઓની શ્રેણી શરૂ કરી છે. મુખ્ય પ્રવૃતિઓમાં શક્ય તેટલા વધુ લોકો સુધી પહોંચવું, ઘરે-ઘરે સંદેશ પહોંચાડવો અને શાળાઓને સામેલ કરીને નાગરિકો વચ્ચે મહત્વપૂર્ણ સંદેશો પહોંચાડવો.
પરંપરાગત રીતે, દિવાળી પર, મોટાભાગના લોકો તેમના ઘરોમાં સફાઈનું કામ કરે છે. સ્વચ્છ ભારત મિશનમાં, બાળકોને પરિવર્તનના પ્રતિનિધિ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે અને તેઓ સમગ્ર સમુદાયના વર્તનને પ્રભાવિત કરી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં, આ દિવાળી પર બાળકો આ પરિવર્તનને તેમના પરિવાર અને મિત્રોને સ્વચ્છતાની ભેટ તરીકે રજૂ કરી શકે છે.
શહેરી સ્થાનિક સંસ્થાઓ સ્ત્રોત પર કચરાના અલગીકરણની પ્રથા અને મહત્વ તરફ ધ્યાન આકર્ષિત કરવા માટે વધુને વધુ લોકોને સામેલ કરતી વિવિધ પ્રવૃત્તિઓનું આયોજન કરી રહી છે. સૌથી અગ્રણી પ્રવૃત્તિઓમાં એનજીઓ, નાના ગૃહ જૂથો, શાળાઓ, કોલેજો, યુવા સંગઠનો, આરડબ્લ્યુએ, નાગરિક સમાજ અને સ્વયંસેવકોની મદદથી તમામ વોર્ડમાં સ્ત્રોત પર કચરાને અલગ કરવાનો સંદેશ ઘરે-ઘરે પહોંચાડવાનો સમાવેશ થાય છે.
શહેરી સ્થાનિક સંસ્થાઓ અલગ-અલગ કચરાના સંગ્રહ માટે વ્યવસ્થા કરી શકે છે અને તેને કચરો એકત્ર કરવા માટેના વાહન પર ફિટ કરી શકે છે. આમાં ભીના કચરા માટે લીલો ભાગ અને સૂકા કચરા માટે વાદળી ભાગ ફિટ કરી શકાય છે.
આ માટે, તમે મોટા વિભાજિત ડબ્બા, મોટી બેગ, કેન બાસ્કેટ, પ્લાસ્ટિક અથવા મેટલ ડબ્બા અથવા અન્ય માધ્યમો એકત્રિત કરી શકો છો. આ મુખ્ય પ્રવૃતિઓ દરમિયાન, એ સુનિશ્ચિત કરવું જોઈએ કે વિભાજિત કચરાને પ્રોસેસિંગ સુવિધાઓ સુધી અલગ રાખવામાં આવે.
શાળાના બાળકોને સામેલ કરતી પ્રવૃત્તિઓ શરૂ થઈ ગઈ છે, જે 30 ઓક્ટોબર સુધી ચાલુ રહેશે. સેલ્ફી પોઈન્ટ બનાવવામાં આવી રહ્યા છે જેમાં લીલા (ભીના કચરા માટે) અને વાદળી (સૂકા કચરા માટે) સેગ્રિગેશનના સંદેશા સાથે બે ડસ્ટબિન લગાવવામાં આવી રહ્યા છે.
ટંગ ટ્વિસ્ટર ચેલેન્જ આપવા માટે શહેરી સ્થાનિક સંસ્થાઓ પણ શાળાઓ અને બાળકો સાથે હાથ મિલાવે છે. સહભાગીઓને ‘ગ્રીન વેટ ડ્રાય બ્લુ’ શક્ય તેટલી વાર વારંવાર પુનરાવર્તન કરવાનું કહેવામાં આવે છે. સ્વચ્છ અને સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિક ફ્રી દિવાળીનો સંદેશ આપતા થીમ સોંગ “હમ ગર હૈ” સાથે મોબાઈલ વાન અને ટ્રક વગાડવામાં આવી રહી છે.
શાળાઓ અને ઘરોમાં કચરાના અલગીકરણને પ્રોત્સાહન આપવા બાળકોની સહભાગિતાને પ્રોત્સાહિત કરવા માટે કેટલીક પ્રવૃત્તિઓનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. જેમાં બાળકોને ઘરેથી ડસ્ટબીન લાવીને કલાત્મક રીતે સજાવવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવી રહ્યા છે. આ સિવાય વિદ્યાર્થીઓ ટોયકેથોન ચેલેન્જમાં પણ ભાગ લઈ શકે છે, જેના માટે તેમણે https://innovateindia.mygov.in/swachh-toycathon/ પર રજીસ્ટ્રેશન કરાવવાનું રહેશે. આમાં તે ઘરેથી સુકા કચરામાંથી 5-6 વસ્તુઓ લાવીને રમકડા બનાવી શકે છે. તેમને ઘરે બનાવેલા સ્ટીકરો અથવા લેબલ્સ લાવવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવી રહ્યા છે, જે લીલા-વાદળી રંગના હશે, અને તેમના પર સંદેશ લખવા માટે કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે જેથી તેઓ શાળાને ઘર સાથે જોડવા માટે સ્ત્રોત પર ભીનો અને સૂકો કચરો અલગ કરી શકે. છે. સ્ટીકર બનાવ્યા બાદ બાળકો તેને ઘરની બહાર પણ મૂકી શકે છે, જેમાં ભીનો-સૂકો કચરો અલગ-અલગ રાખવાનો સંદેશ હશે અથવા ઘરની બહાર સ્ટીકર લગાવી શકે છે જેમાં ‘મારું ઘર ભીનો-સૂકો કચરો અલગ કરે છે’ લખેલું હશે. આ સંદેશ આડકતરી રીતે તેમના મિત્રો અને અન્ય પરિવારોને કચરાને અલગ કરવા માટે પ્રેરિત કરશે.
આ વિશાળ અભિયાનના પ્રથમ 72 કલાકમાં 10 લાખથી વધુ બાળકો જોડાયા છે. ભાગ લેનાર શાળાઓ વેબસાઇટ sbmurban.gov.in પર નોંધણી કરાવી શકે છે. તમામ શાળાઓને ઈનામ તરીકે સહભાગીતાનું પ્રમાણપત્ર આપવામાં આવશે.
સ્વચ્છ ભારત મિશન-અર્બનની આઠ વર્ષની સિદ્ધિઓની ઉજવણીના પ્રસંગે, દેશના માનનીય રાષ્ટ્રપતિ, શ્રીમતી દ્રૌપદી મુર્મુએ 1 ઑક્ટોબર 2022ના રોજ ભારતના નાગરિકોને ‘વેસ્ટ સેગ્રિગેશન એટ સોર્સ’ના આ અભિયાનમાં જોડાવા વિનંતી કરી હતી. જે સમાજના વિવિધ વર્ગોને મદદ કરશે. બે સપ્તાહ લાંબા સ્વચ્છ અમૃત મહોત્સવના ભાગ રૂપે, આવાસ અને શહેરી બાબતોના મંત્રાલયે 2 ઓક્ટોબર, ગાંધી જયંતિથી કચરાના સ્ત્રોત પરના અલગીકરણ માટે આ રાષ્ટ્રીય અભિયાન શરૂ કર્યું.
