ભારતમાં ૧ લાખથી વધારે શાળાઓમાં ફક્ત એક જ શિક્ષક
Files Photo
નવીદિલ્હી, ભારતમાં લગભગ ૧.૧ લાખ સ્કૂલ સિંગલ ટીચર સંસ્થાઓ છે. આ જાણાકારી યુનેસ્કોની ૨૦૨૧ સ્ટેટ ઓફ ધ એજ્યુકેશન રિપોર્ટ ફોર ઈંડિયાઃ ‘નો ટીચર્સ, નો ક્લાસ’માં સામે આવી છે. દેશમાં સ્કૂલોમાં કુલ ૧૯ ટકા અથવા ૧૧.૬ લાખ ટીચીંગ પોઝિશન ખાલી છે. જેમાંથી ૬૯ ટકા ગ્રામિણ ભારતમાં છે.
ધોરણ ૩,૫ અને ૮ના સરકારી આંકડા અનુસાર લો-લર્નિંહ આઉટકમની સાથે તેને કો-રિલેટ કરતા દેખાય છે. યુનેસ્કોએ ટીચર્સની રોજગાર શરતોમાં સુધાર કરવા માટે, ગામમાં તેમની કામ કરવાની સ્થિતીમાં સુધાર કરવા ઉપરાંત આકાંક્ષી જિલ્લાને ચિન્હીત કરવા અને શિક્ષકોને ફ્રંટલાઈન કાર્યકર્તા તરીકે માન્યતા આપવાની ભલામણ કરી છે.
પૂર્વ-પ્રાથમિકના ૭.૭%, પ્રાથમિકના ૪.૬% અને ઉચ્ચ-પ્રાથમિક શિક્ષકોના ૩.૩% અન્ડર-ક્વોલિફાય છે તે રેખાંકિત કર્યા પછી, રિપોર્ટ તેના એક્ઝિક્યુટિવ સારાંશમાં જણાવે છેઃ “ચાલુ કોવિડ-૧૯ રોગચાળાએ અર્થપૂર્ણ શિક્ષણ સુનિશ્ચિત કરવા માટે નોંધપાત્ર પડકારો ઊભા કર્યા છે.
અને સ્થિતિસ્થાપક શિક્ષણ પ્રણાલી. ગુણવત્તાસભર શિક્ષણ માટે અને શિક્ષકો દ્વારા ભજવવામાં આવતી ભૂમિકાને પ્રકાશિત કરવામાં આવી છે. મહિલાઓ (ભારતમાં) શિક્ષણ કાર્યબળમાં આશરે ૫૦% છે, પરંતુ તેમાં નોંધપાત્ર આંતર-રાજ્ય અને શહેરી-ગ્રામ્ય તફાવત છે.
એક લાખથી વધુ જગ્યાઓ ધરાવતા ત્રણ રાજ્યોમાં ઉત્તર પ્રદેશ (૩.૩ લાખ), બિહાર (૨.૨ લાખ) અને પશ્ચિમ બંગાળ (૧.૧ લાખ) છે. યુનેસ્કોનો રિપોર્ટ તેમને આ પરિમાણમાં ત્રણ સૌથી ખરાબ રાજ્યો તરીકે સ્થાન આપે છે.
મધ્યપ્રદેશમાં સૌથી વધુ એકલ શિક્ષક શાળાઓ છે (૨૧૦૭૭). મોટાભાગની ખાલી જગ્યાઓ બિહારની જેમ ગ્રામીણ શાળાઓમાં છે, જ્યાં ૨.૨ લાખ શિક્ષકોની જરૂર છે અને આમાંથી ૮૯% ગામડાઓમાં છે. એ જ રીતે, યુપીમાં ૩.૨ લાખ ખાલી જગ્યાઓમાંથી ૮૦ ટકા ગ્રામીણ વિસ્તારોની શાળાઓમાં છે. પશ્ચિમ બંગાળ માટે આ આંકડો ૬૯%છે.
યુનિફાઇડ ડિસ્ટ્રિક્ટ ઇન્ફોર્મેશન સિસ્ટમ ફોર એજ્યુકેશનના ડેટાનું વિશ્લેષણ કરતા, રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ગ્રામીણ-શહેરી અસમાનતા છે અને પૂર્વોત્તરમાં લાયકાત ધરાવતા શિક્ષકોની ઉપલબ્ધતામાં સુધારો કરવાની ખૂબ જરૂર છે.
શિક્ષકોની લાયકાત પર, યુનેસ્કોનો અહેવાલ કહે છે કે, બિહારમાં લગભગ ૧૬% પૂર્વ પ્રાથમિક, ૮% પ્રાથમિક, ૧૩% ઉચ્ચ પ્રાથમિક, ૩% માધ્યમિક અને ૧% ઉચ્ચતર માધ્યમિક શિક્ષકો લાયકાત હેઠળ છે. ઉચ્ચતર માધ્યમિક સ્તરે, તમામ અન્ડર-ક્વોલિફાઇડ શિક્ષકોમાંથી લગભગ ૬૦% ખાનગી બિન સહાયિત (માન્ય) શાળાઓમાં છે, જ્યારે ૨૪% શિક્ષણ વિભાગ દ્વારા સંચાલિત શાળાઓમાં છે.
અહેવાલમાં શિક્ષકો માટે કારકિર્દીના રસ્તાઓ બનાવવા, સેવા પૂર્વેના વ્યાવસાયિક વિકાસનું પુનર્ગઠન અને અભ્યાસક્રમ અને શિક્ષણશાસ્ત્રના સુધારાને મજબૂત કરવા અને અર્થપૂર્ણ આઇસીટી તાલીમ આપવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે.HS
