ગુજરાતી પત્રકારત્વ પણ સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામનું ખૂબ જ અસરકારક માધ્યમ બની ગયું હતુંઃ પ્રધાનમંત્રી
મુંબઈ સમાચારના દ્વિશતાબ્દી મહોત્સવ- મુંબઈના સમાચાર શરૂ થયા ત્યારે ગુલામીનો અંધકાર ગાઢ થઈ રહ્યો હતો. આવા સમયગાળામાં ગુજરાતી જેવી ભારતીય ભાષામાં અખબાર મેળવવું એટલું સરળ ન હતું. તે સમયગાળા દરમિયાન મુંબઈ સમાચારે ભાષાકીય પત્રકારત્વનો વિસ્તાર કર્યો.
ગાંધીજીએ તેમનું પ્રથમ અખબાર ઈન્ડિયન ઓપિનિયન દક્ષિણ આફ્રિકાથી શરૂ કર્યું, જેના તંત્રી જૂનાગઢના પ્રખ્યાત મનસુખ લાલ નઝર હતા.
પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી શુક્રવારે મુંબઈ ખાતે 200 વર્ષ જૂના ગુજરાતી અખબાર મુંબઈ સમાચારના દ્વિશતાબ્દી મહોત્સવ પ્રસંગે ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. તેમણે જણાવ્યુ હતું કે, આ ઐતિહાસિક અખબારની 200મી વર્ષગાંઠ પર મુંબઈ સમાચારના તમામ વાચકો, પત્રકારો અને કર્મચારીઓને હાર્દિક અભિનંદન!! આ બે સદીઓમાં અનેક પેઢીઓના જીવન, તેમની ચિંતાઓને મુંબઈ સમાચારે અવાજ આપ્યો છે. મુંબઈ સમાચારે પણ આઝાદીની ચળવળને અવાજ આપ્યો. PM Modi participated in Dwishatabdi Mahotsav of Gujarati Daily newspaper of Maharashtra Mumbai Samachar on Friday. He said that, I would like to congratulate all those associated with Mumbai Samachar and the paper’s readers for the momentous occasion of completing 200 years. This newspaper has always retained is uniqueness and has a special place in our history.
અને પછી સ્વતંત્ર ભારતના 75 વર્ષ પણ તમામ ઉંમરના વાચકો સુધી પહોંચાડ્યા. ભાષાનું માધ્યમ ગુજરાતી રહ્યું, પણ ચિંતા રાષ્ટ્રીય હતી. વિદેશીઓના પ્રભાવ હેઠળ, જ્યારે આ શહેર બોમ્બે બન્યું, ત્યારે પણ આ અખબારે તેનો સ્થાનિક જોડાણ છોડ્યું નહીં, તેના મૂળ સાથેનું જોડાણ તોડ્યું નહીં. ત્યારે પણ એ સામાન્ય મુંબઈકરનું અખબાર હતું અને આજે પણ એ જ છે –
મહારાષ્ટ્રના રાજ્યપાલ શ્રી ભગતસિંહ કોશ્યરી જી, મહારાષ્ટ્રના મુખ્યમંત્રી શ્રી ઉદ્ધવ ઠાકરે જી, મહારાષ્ટ્રના વિરોધ પક્ષના નેતા શ્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસ જી, મુંબઈ સમાચારના એમડી શ્રી એચએન કામા જી, શ્રી મહેરવાન કામા જી, સંપાદક ભાઈ નિલેશ દવે
સૌપ્રથમ તો નિલેશભાઈએ જે કહ્યું તેની સામે હું મારો વિરોધ વ્યક્ત કરું છું, તેમણે કહ્યું કે ભારતના ભાગ્યના નિર્માતા, પણ ભારતના ભાગ્યના સર્જક જનાર્દન, 130 કરોડ દેશવાસીઓ, હું સેવક છું.
મને લાગે છે કે જો હું આજે ન આવ્યો હોત તો મેં ઘણું ગુમાવ્યું હોત, કારણ કે જો હું અહીંથી જોવાનું શરૂ કરું તો લગભગ તમામ પ્રખ્યાત ચહેરાઓ દેખાય છે. આટલા બધા લોકોને જોવાનો મોકો મળે તેનાથી વિશેષ આનંદનો પ્રસંગ કયો હોઈ શકે.
મુંબઈ સમાચાર! મુંબઈ સમાચારના પ્રથમ તંત્રી મહેરજીભાઈના લેખો એ વખતે પણ ખૂબ રસપૂર્વક વાંચવામાં આવતા. આ અખબારમાં પ્રકાશિત થયેલા સમાચારની સત્યતા શંકાની બહાર છે.
મહાત્મા ગાંધી અને સરદાર પટેલ પણ વારંવાર મુંબઈ સમાચાર ટાંકતા, આજે અહીં જે પોસ્ટલ સ્ટેમ્પ બહાર પાડવામાં આવી છે, પુસ્તકનું કવર બહાર પાડવામાં આવ્યું છે, જે ડોક્યુમેન્ટ્રી બતાવવામાં આવી છે, તેમના દ્વારા તમારી આ અદ્ભુત યાત્રા દેશ અને દુનિયા સુધી પહોંચવાની છે.
મુંબઈના સમાચાર શરૂ થયા ત્યારે ગુલામીનો અંધકાર ગાઢ થઈ રહ્યો હતો. આવા સમયગાળામાં ગુજરાતી જેવી ભારતીય ભાષામાં અખબાર મેળવવું એટલું સરળ ન હતું. તે સમયગાળા દરમિયાન મુંબઈ સમાચારે ભાષાકીય પત્રકારત્વનો વિસ્તાર કર્યો. તેની સફળતાએ તેમને એક માધ્યમ બનાવ્યું. લોકમાન્ય તિલક જીએ કેસરી અને મરાઠા સાપ્તાહિક પેપર દ્વારા સ્વતંત્રતા ચળવળને ધાર આપ્યો. સુબ્રમણ્યમ ભારતીની કવિતાઓ, તેમના લખાણોએ વિદેશી શક્તિ પર હુમલો કર્યો.
ગુજરાતી પત્રકારત્વ પણ સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામનું ખૂબ જ અસરકારક માધ્યમ બની ગયું હતું. ફરદુનજીએ ગુજરાતી પત્રકારત્વનો મજબૂત પાયો નાખ્યો. ગાંધીજીએ તેમનું પ્રથમ અખબાર ઈન્ડિયન ઓપિનિયન દક્ષિણ આફ્રિકાથી શરૂ કર્યું, જેના તંત્રી જૂનાગઢના પ્રખ્યાત મનસુખ લાલ નઝર હતા.
આ પછી પૂજ્ય બાપુએ સંપાદક તરીકે પ્રથમ વખત ગુજરાતી અખબાર નવજીવનની કમાન સંભાળી, જે તેમને ઈન્દુલાલ યાજ્ઞિકજીએ સોંપી. એક સમયે, એડી ગોરવાલાના અભિપ્રાય દિલ્હીમાં સત્તાના ગલિયારાઓમાં ખૂબ લોકપ્રિય હતા. કટોકટી દરમિયાન સેન્સરશીપને કારણે, જ્યારે તેના પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો
ત્યારે તેની સાયક્લોસ્ટાઇલ પ્રકાશિત કરવામાં આવી હતી. સ્વતંત્રતાની લડાઈ હોય કે લોકશાહીની પુનઃસ્થાપનની લડાઈ હોય, પત્રકારત્વે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે. આમાં પણ ગુજરાતી પત્રકારત્વની ભૂમિકા ઉચ્ચ સ્તરની રહી છે.
