બ્લેક હોલનો અભ્યાસ કરવા XPoSAT સેટેલાઈટ લોન્ચ
નવી દિલ્હી, નવું વર્ષ શરૂ થયું છે અને ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થાએ વર્ષનું પ્રથમ અવકાશ મિશન લોન્ચ કર્યું છે. ઈસરોએ ૧ જાન્યુઆરીના રોજ સવારે ૯.૧૦ કલાકે ‘એક્સ-રે પોલેરીમીટર સેટેલાઇટ’ (એક્સપોસેટ) મિશન લોન્ચ કર્યું હતું.
ચંદ્રયાન-૩ મિશન દ્વારા ૨૦૨૩માં ચંદ્ર પર પહોંચ્યા બાદ અને આદિત્ય એલ-૧ મિશન દ્વારા સૂર્યની યાત્રા શરૂ કર્યા બાદ, ઈસરોએ આ વર્ષે અવકાશ ક્ષેત્રમાં પોતાનું પ્રથમ પગલું ભર્યું છે.XPoSAT satellite launched to study black holes
ઈસરોએ કહ્યું કે વર્ષનું પ્રથમ મિશન આંધ્ર પ્રદેશના શ્રીહરિકોટાથી લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. મિશનની શરૂઆત સાથે, ભારત બ્લેક હોલ અને ન્યુટ્રોન તારાઓનો અભ્યાસ કરવા માટે અવકાશમાં વિશિષ્ટ ખગોળશાસ્ત્ર વેધશાળા મોકલનાર વિશ્વનો બીજો દેશ બન્યો છે. એક્સપોઝેટ સંશોધન માટે એક પ્રકારનું વેધશાળા છે, જે અવકાશમાંથી બ્લેક હોલ અને ન્યુટ્રોન તારાઓ વિશે વધુ માહિતી એકત્રિત કરશે.
2024 lifted off majestically. 📸
XPoSat health is normal.
Power generation has commenced. pic.twitter.com/v9ut0hh2ib— ISRO (@isro) January 1, 2024
ઉપગ્રહ પૃથ્વીની નીચેની કક્ષામાં સ્થાપિત કરવામાં આવશે અમેરિકન સ્પેસ એજન્સી નાસાએ ૨૦૨૧માં ‘ઇમેજિંગ એક્સ-રે પોલેરીમેટ્રી એક્સપ્લોરર નામનું મિશન લોન્ચ કર્યું હતું. તેના દ્વારા હાલમાં બ્લેક હોલ અને અવકાશમાં હાજર અન્ય વસ્તુઓનો અભ્યાસ કરવામાં આવી રહ્યો છે. પોલર સેટેલાઇટ લોન્ચ વ્હીકલ દ્વારા એક્સપોઝેટને અવકાશમાં મોકલવામાં આવ્યું છે.
એક્સોપાસેટ ઉપગ્રહ PSLV રોકેટ દ્વારા અવકાશમાં મોકલવામાં આવ્યો છે. આ સેટેલાઇટ લો અર્થ ઓર્બિટમાં સ્થાપિત કરવામાં આવશે, જ્યાંથી પૃથ્વીનું અંતર ૬૫૦ કિમી છે. મિશનના વિઝન વિશે વાત કરતાં, ડૉ. વરુણ ભાલેરાવે, ઇન્ડિયન ઇÂન્સ્ટટ્યૂટ આૅફ ટેક્નોલોજી, બોમ્બેના એસ્ટ્રોફિઝિસિસ્ટ, જણાવ્યું હતું કે, નાસાના ૨૦૨૧ના ઇમેજિંગ એક્સ-રે પોલેરિમેટ્રી એક્સપ્લોરર અથવા IXPE મિશન પછી આ પ્રકારનું બીજું મિશન છે.
આ મિશન મૃત તારાઓને સમજવાનો પ્રયાસ કરશે. એક્સ-રે ફોટોન અને ધ્રુવીકરણની મદદથી, એક્સોસેટ બ્લેક હોલ અને ન્યુટ્રોન તારાઓની નજીકના રેડિયેશનનો અભ્યાસ કરશે. ડો. વરુણ ભાલેરાવે જણાવ્યું કે બ્લેક હોલ એ બ્રહ્માંડમાં હાજર પદાર્થ છે જેનું ગુરુત્વાકર્ષણ બળ સૌથી વધુ છે, જ્યારે ન્યુટ્રોન તારામાં સૌથી વધુ ઘનતા છે.
ભારત આ મિશન દ્વારા બ્રહ્મના સૌથી અનોખા રહસ્યોને ઉજાગર કરવાનો પ્રયાસ કરશે. એક્સપોઝેટ ઉપરાંત ભારતીય અંતરિક્ષ એજન્સીએ POEM નામનું મોડ્યુલ પણ અવકાશમાં મોકલ્યું છે.SS1MS
